تشریفات رسیدگی به دعاوی خسارات مازاد بر دیه

تشریفات رسیدگی به دعاوی خسارات مازاد بر دیه

گفتار اول: صلاحیت محاکم در رسیدگی به دعاوی خسارات مازاد بر دیه

خواهان باید بداند کدام مرجع قضائی صلاحیت رسیدگی به دعاوی خسارات مازاد بر دیه را دارد تا دعوای خود را به آن مرجع تقدیم نماید. برای شناسایی مرجع قضائی صالح ابتدا به بررسی موضوع صلاحیت می‌پردازیم:

بند اول- صلاحیت ذاتی محاکم:

مدرک شناسایی این نوع صلاحیت‌ها صنف «اداری یا قضائی» و نوع «عمومی یا اختصاصی» و درجه «بدوی یا تجدیدنظر» است.

با توجه به جرم انگاری این نوع اقدامات منجر به جرح و قتل مستوجب دیه یا خسارات مازاد بر آن باید گفت اگر خواهان از طریق محاکم کیفری اقدام نماید، در این صورت دادگاه کیفری دو به تبع صلاحیت ذاتی در رسیدگی به جرم، صالح برای رسیدگی به دادخواست مطالبه خسارات مازاد بر دیه خواهد بود.

در صورتی که خواهان مستقلاً بخواهد دادخواست حقوقی برای مطالبه خسارت بدهد باید دادخواست خود را به دادگاه عمومی حقوقی تقدیم نمایند. بنابراین زیان دیده می تواند به یکی از طرق ذیل در مقام مطالبه خسارت برآید.

۱-با تقدیم دادخواست به دادگاه کیفری: هرچند رسیدگی به ضرر و زیان و خسارات از ویژگی‌های ذاتی محاکم کیفری نیست، لیکن مقنن به جهت وصول هرچه سریع‌تر خسارات و ضرر و زیان وارده به شاکی و همچنین آگاهی محکمه کیفری نسبت به موضوع اجازه داده پس از آنکه متهم تحت تعقیب قرار گرفت، شاکی تا قبل از ختم دادرسی، دادخواست ضرر و زیان خود را با رعایت تشریفات قانون آیین دادرسی مدنی تسلیم دادگاه نمایدکه به تکلیف ماده ۱۷ ق.آ.د.ک. دادگاه کیفری مکلف است: « ضمن صدور رأی کیفری، در خصوص ضرر و زیان مدعی خصوصی نیز طبق ادله و مدارک موجود رأی مقتضی صادر کند، مگر آنکه رسیدگی به ضرر و زیان مستلزم تحقیقات بیشتر باشد که در این صورت، دادگاه رأی کیفری را صادر و پس از آن به دعوای ضرر و زیان رسیدگی می‌نماید.»

۲-با تقدیم دادخواست به دادگاه حقوقی: مطابق مقررات آیین دادرسی مدنی و قانون مدنی مطالبه خسارت و ضرر و زیان از مسبب یا مقصر یا مرتکب جرم از طریق محاکم حقوقی همیشه به عنوان یک راهکار اصلی موجود بوده و هست اما بنا به اظهار ماده ۱۶ قانون آیین دادرسی کیفری جدید که مقرر می‌دارد: «هرگاه دعوای ضرر و زیان ابتدا در دادگاه حقوقی اقامه شود، دعوای مذکور قابل طرح در دادگاه کیفری نیست، مگر آنکه مدعی خصوصی پس از اقامه دعوی در دادگاه حقوقی، متوجه شود که موضوع واجد جنبه کیفری نیز بوده است که در این صورت می‌تواند با استرداد دعوی، به دادگاه کیفری مراجعه کند؛ اما چنانچه دعوای ضرر و زیان ابتدا در دادگاه کیفری مطرح و صدور حکم کیفری به جهتی از جهات قانونی با تأخیر مواجه شود، مدعی خصوصی می‌تواند با استرداد دعوی، برای مطالبه ضرر و زیان به دادگاه حقوقی مراجعه کند. چنانچه مدعی خصوصی قبلاً هزینه دادرسی را پرداخته باشد، نیازی به پرداخت مجدد آن نیست.»

باید گفت که طرح دعوی جبران ضرر و زیان ناشی از جرم ابتدا در محکمه حقوقی در صورتی که شرایط مذکور را داشته باشد، مانع طرح این چنین دعوایی در محکمه کیفری خواهد بود.

ب) صلاحیت محلی محاکم: در مورد صلاحیت محلی نیز چنانچه، مطالبه خسارات مازاد بر دیه در دادگاه کیفری مطرح شده باشد در دادگاه محل وقوع تصادف مطرح خواهد گردید و در صورت این دعوا به دادگاه حقوقی تقدیم شده باشد مطابق قواعد کلی، دادگاه محل اقامت خوانده صالح خواهد بود.

گفتار دوم: نحوه طرح دعاوی تصادفات

الف) خوانده و خواهان دعوا: در دعوای مطالبه خسارات مازاد بر دیه، خواهان دعوی، زیان‌دیده از حادثه تصادف می‌باشد و خوانده برحسب مورد ممکن است بیمه‌گر و یا زیان‌زننده باشد.

ب) خواسته دعوا: خواسته دعوا عبارت است از مطالبه خسارات مازاد بر دیه ناشی از واقعه تصادف که این دعوا نیز یک دعوای مالی است و هزینه دادرسی آن مطابق هزینه دعاوی مالی محاسبه خواهد گردید.

ج) طریقه تقدیم دعوا: مطابق ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی رسیدگی به دعاوی تصادفات مستلزم تقدیم دادخواست است و باید تمامی تشریفات مندرج در قانون آیین دادرسی مدنی در مورد این دعوا رعایت گرد

نمونه دادخواست خسارات مازاد بر دیه

نمونه دادخواست خسارات مازاد بر دیه