خیار شرط یکی از خیارات چندگانه ای است که برای به هم زدن عقد به کار می رود؛ خیار شرط است که تفاوتی اساسی با دیگر خیارات دارد و آن این است که قانون باعث به وجود آوردن باقی خیارات مثل خیار عیب و یا خیار فریب در معامله (تدلیس) می شود.
اما خیار شرط را توافق طرفین ایجاد می کند؛ برای مثال شما ماشینی را خریداری کرده اید و ضمن قرارداد شرط کرده اید تا ۱ ماه (یا هر تاریخی) حق فسخ داشته باشید.
این که شما شرط کرده اید حق فسخ داشته باشید را اصطلاحا شرط خیار یا خیار شرط می نامند. در ادامه بیشتر از این نوع حق فسخ سخن خواهیم گفت گروه وکلای سنا با وکلای برجسته و متبحر که استاد مهدی زینالی با چندین سال سابقه وکالت در این خصوص بهترین راهنمای شما می باشد برای مشاوره و یا ملاقات حضوری با شماره ۰۲۱۸۸۱۴۰۸۰۸ تماس بگیرید.
منظور از خیار شرط چیست
خیار شرط و شرط خیار تفاوت جزئی دارند اما در کل آن را یکی در نظر می گیریم.
در این نوع خیار، شما یا طرف معامله ی شما در قرارداد شرط می کند که در مدت معینی حق فسخ قرارداد را خواهد داشت یا این حق فسخ ممکن است به نفع هر کسی حتی شخص بیگانه ای نیز شرط شود.
و از این جهت که در قرارداد این حق به وجود می آید گفته می شود مبنای آن قراردادی ست و اگر طرفین معامله از این حق سخنی به میان نیاورند.
باید گفت توافق قابل فسخ و به هم زدن نیست مگر آنکه مثلا عیبی در کار باشد و یا اینکه فریبی انجام شده باشد در معامله.
شرایط شرط خیار در معامله
یکی از اصول قرارداد نویسی با توجه به اقتضای نیاز طرفین توجه به این امر هست که فرد با توجه به شرایط خود قرارداد را تنظیم کند مثلا گاهی عقد را معلق تنظیم کند و گاهی مشروط که بهتر است در این زمینه با وکلا و کارشناسان این حوزه برای تنظیم قرارداد مشورت شود.
اما برای آن که شرط خیار ما در معامله درست و صحیح باشد باید بدانیم که حتما مدت آن باید معین باشد.
برای مثال اگر در خرید یا فروش خانه و یا ماشین تنها نوشته شود خریدار حق فسخ دارد یا فروشنده حق فسخ دارد؛ این قرارداد باطل است یعنی هیچ کس مالک مال نشده چون قرارداد باطل بوده و بر معامله باطل هم اثری بار نمی شود.
نحوه صحیح درج شرط خیار
برای فرار از بطلان قرارداد لازم است حتما بگوییم چه مدتی فرد، حق فسخ دارد آیا ۱ هفته یا ۱ ماه یا ۲ ماه و… اگر این مدت ذکر نشود همین عدم ذکر مدت باعث می شود کل قرارداد صفر بشود و از بین برود اگر چه ظاهرا نوشته و مکتوب شده اما از نظر قانونی اعتباری ندارد.
ذکر این نکته ضروری است که مشخص کردن مدت از نظر انتها اهمیت دارد برای مثال اگر گفته شود یک ماه حق فسخ داریم و مبدا و نقطه شروع آن یک ماه مشخص نشود اشکالی ندارد و مبدا از زمان عقد در نظر گرفته می شود و کافی است که انتهای آن مشخص شود.
شرط خیار در عقد اجاره
با وجود حتمی بودن ذکر مدت در شرط خیار، گاهی در برخی قرارداد ها نیاز نیست که مدت درج شود؛ مانند عقود مدت دار مثل اجاره برای مثال اگر شما خانه ای را به مدت یک سال اجاره کردید و شرط خیار هم به نفع کسی درج شد.
در اینجا اگر مدت شرط را معین نکنیم اشکالی پیش نمی آید زیرا اجاره یک ساله است و این گونه فرض می شود که ابتدا و انتهای آن همان یک سال است.
نحوه اعمال شرط خیار چگونه است؟
وقتی شرط خیار را در قرارداد می آوریم؛ اگر در بازه زمانی مشخص شده، عقد را فسخ کردیم که فسخ خواهد شد ولی بعد از مدت تعیین شده، دیگر حق فسخ بعد از آن مدت از بین می رود.
نحوه اعمال خیار فسخ هم این گونه است که هم از طریق تلفن و پیام می توان به اطلاع فرد رساند که من قرارداد را فسخ کردم و هم این که از طریق اظهارنامه که اطمینان آور تر است آن را به اطلاع فرد رساند.
زیرا اگر اختلاف پیش آمد این اظهارنامه بهتر و بیشتر در دادگاه به درد می خورد.
برای تنظیم اظهار نامه و نحوه نوشتن آن با شماره ۰۲۱۸۸۱۴۰۸۰۸ تماس بگیرید و از وکلای مربوطه راهنمایی بخواهید و نوشتن آن را به ایشان واگذار کنید.
تفاوت شرط خیار با شرط فاسخ
شرط فاسخ این گونه است که ما شرط می کنیم اگر اتفاق و یا حادثه ای معین در مدت معین در آینده رخ داد؛ آن معامله انجام شده منحل شود.
برای مثال در ضمن فروش یا اجاره خانه، شرط می شود که اگر پسرم از خارج آمد عقد منحل می شود البته این جا باید باز هم مدت معین باشد و اگر نباشد باطل خواهد بود.
تفاوت شرط فاسخ با شرط خیار این است که در شرط خیار ما خودمان باید اعمال حق فسخ کنیم؛ اما در شرط فاسخ با وقوع حادثه ای معین عقد خود به خود منحل می شود و نیازی به فسخ کردن ما نیست.
تفاوت خیار شرط با خیار تخلف از شرط
در خیار شرط همچنان که گفته شد در مدت معینی بدون حتی دلیل خاصی برای طرفین یا یکی از آنها حق فسخ پیش بینی شده است.
اما در خیار تخلف از شرط، از ابتدا شرطی مثل شرط صفت (اصل بودن گوشی یا رنگ نخوردگی ماشین و …) یا شرط فعلی مثل انجام فلان کار درج شده، حالا از آن تخلف شده است مثلا گوشی چینی از آب در آمده اینجا خیار تخلف از شرط وجود دارد.
نتیجه گیری
در خیار شرط که حاصل توافق طرفین است؛ باید مدت معلوم و مشخص باشد و نباید الی الابد باشد و انتهای آن هم باید معلوم باشد ولی اگر ابتدای آن معلوم نباشد؛ ایرادی پیش نخواهد آمد.
در قراردادهای دیگری مثل اجاره، عدم درج مدت در خیار شرط باعث بطلان نمی شود؛ زیرا در این جا مدت خیار همان مدت یک ساله در نظر گرفته می شود.برای تنظیم یک قرارداد بی نقص ابتدا از طریق وکیل متخصص مشاورت نمایید لذا با مراجعه به گروه وکلای سنا که متشکل از وکلای خبره در این خصوص می باشند می توانید کمک بگیرید برای مشاوره می توانید از طریق شماره گیری ۰۲۱۸۸۱۴۰۸۰۸ اقدام کنید.
سوالات متداول
شرایط خیار شرط چیست؟
این که باید مدت آن مشخص و معین باشد و برای مدت بی انتها نباشد؛ در غیر این صورت تمام قرارداد باطل می شود.
چگونه خیار شرط را باید اعمال کنیم؟
توضیح دادیم که برای این کار بهتر است از طریق اظهارنامه عمل کنید؛ مخصوصا اگر که مال مورد معامله ارزش پولی بیشتری دارد و اعمال حق فسخ هم باید در مدت معین باشد.
تفاوت خیار شرط با تخلف از شرط و با شرط فاسخ در چیست؟
هر کدام از این موارد در بالا توضیح داده شد که اعمال هر یک چه آثاری خواهد داشت.
