نماینده و نمایندگی در قسمت های مختلفی در حقوق از آن سخن به میان آمده است. نماینده کسی است که از جانب شخص اصلی و یا اصیل مامور به انجام اعمالی است.
نمایندگی اقسامی دارد در واقع وکیلی که شما برای دعوا انتخاب می کنید نماینده شما تلقی می شود در دادگاه، اما نمایندگی حقوقی چیست؟
در واقع نمایندگی حقوقی در زمان مسائل و اختلافات حقوقی به میان می آید. اگر شخص حقیقی طرف دعوا قرار بگیرد می تواند خودش در دعوای حقوقی دخالت کند و می تواند وکیل معرفی کند.
حال اگر شخص حقوقی برخی از اشخاص حقوقی نه همه آن ها طرف دعوا قرار بگیرند قانون گذار به جز استفاده از وکیل این امتیاز را به آنها داده که از کارمندان خود نیز با داشتن شرایط به جای وکیل در دادگاه استفاده کند.
در ادامه به این موضوع بیشتر خواهیم پرداخت.
دسترسی آسان به مطلب
انواع نمایندگی
نمایندگی که عمل بد اساس نیابت است به چند نوع تقسیم می شود:
- نماینده قانونی با قهری.
- نماینده قضایی.
- نمایندگی قراردادی.
- نمایندگی قانونی جایی است که قانون گذار حکم کرده است که کسی اجباری نماینده دیگری به حساب می آید از این جهت آن را قانونی می نامند. برای مثال نمایندگی پدر بر فرزندان خود از این نوع می باشد
- نمایندگی قضایی حالتی است که دادگاه و قاضی برای برد نماینده انتخاب می کنند. به عبارتی اگر نمایندگی به حکم دادگاه باشد قضایی است. برای مثال دادگاه برای بچه ای که پدر وی فوت شده است قیم تعیین می کند و موارد دیگر.
- نمایندگی قراردادی حالتی است که طرفین بر اساس قرارداد و توافق به هم مرتبط می شوند. مثال نمایندگی وکیل شما در دادگاه یا در خرید و فروش و همچنین نماینده حقوقی وزارت خانه ها نیز از این قبیل می باشد. که همین نماینده حقوقی محل بحث ماست.
نماینده حقوقی کیست؟
همانطور که گفتیم اشخاص حقوقی دولتی یا عمومی به حکم قانون می توانند به جز وکیل از کارمندان خود به عنوان نماینده حقوقی در دادگاه استفاده کنند.
نماینده حقوقی در ماده ۳۲ قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است طبق این ماده:
وزارتخانه ها، موسسات دولتی و وابسته به دولت، شرکتهای دولتی، نهادهای انقلاب اسلامی و موسسات عمومی غیر دولتی، شهرداریها و بانکها می توانند علاوه بر استفاده از وکلای دادگستری برای طرح هرگونه دعوا یا دفاع و تعقیب دعاوی مربوط از اداره حقوقی خود یا کارمندان رسمی خود با داشتن یکی از شرایط زیر بعنوان نماینده حقوقی استفاده نمایند.
- دارا بودن لیسانس در رشته حقوق با دو سال سابقه کار آموزی در دفاتر حقوقی دستگاه های مربوط.
- دو سال سابقه کار قضایی یا وکالت به شرط عدم محرومیت از اشتغال به مشاغل قضاوت یا وکالت.
تشخیص احراز شرایط یادشده به عهده بالاترین مقام اجرایی سازمان یا قائم مقام قانونی وی خواهد بود.
ارائه معرفی نامه نمایندگی حقوقی به مراجع قضایی الزامی است.
این نماینده حقوقی گرچه مانند وکیل عمل می کند اما در جاهایی احکام متفاوتی با وکیل دارند.
تفاوت وکیل و نماینده حقوقی
- نماینده حقوقی نیازی نیست حتما پروانه وکالت دادگستری داشته باشد؛ بلکه با دارا بودن شرایط گفته شده مثل داشتن لیسانس حقوق و سابقه در امور و دفاتر حقوقی نمایندگی می کند؛ اما وکیل دادگستری لزوما پروانه وکالت دارد و می تواند هم از اشخاص حقوقی دفاع کند هم از اشخاص حقیقی. اما ذات نمایندگی حقوقی برای برخی از اشخاص حقوقی دولتی و مرتبط با دولت می باشد.
- تفاوت دیگر اینکه وکیل چه در دعاوی حقوقی و چه کیفری می تواند وکالت کند اما نمایندگی حقوقی در امور کیفری معنا ندارد.
- تفاوت دیگری که می توان بدان اشاره کرد این است که وقتی ابلاغیه ای در طی دعوا بخواهد ابلاغ شود در مورد وکیل به خود وی ابلاغ می شود اما درباره شخص حقوقی به نماینده حقوقی ابلاغ نمی شود بلکه به دفتر خود شخص حقوقی ابلاغ می شود. زیرا چه بسا شخص حقوقی یا شرکت دولتی بخواهد برای جلسه بعد دادگاه نماینده ای دیگر انتخاب کند و در این امر هم محدودیتی ندارد.
- تفاوت های بنیادین در وکالت و نمایندگی حقوقی از منشا آن ناشی می شود. برای مثال وکیل ممکن است اختیار صلح و سازش داشته باشد ولی نمایندگی حقوقی چون از طرف دولت هستند و داوری و صلح و سازش در اموال عمومی و دولتی تصویب هیئت وزیران را و اگر طرف خارجی باشد حتی تصویب مجلس را نیاز خواهد داشت، چنین اختیاری ندارد.
- در وکالت اگر دو نفر وکیل باشند و وکالت اجتماعی باشد بدون حضور دیگری در دادگاه حرف وکیل دیگر محل و ارزشی ندارد هر دو باید با هم باشند با اینکه یک نفر حاضر شود و دیگری لایحه بدهد اما در نمایندگی حقوقی اگر چند نفر نماینده بشوند برای یک دعوا چنین محدودیتی وجود ندارد.
نتیجه گیری
نماینده حقوقی شخصی است که از طرف برخی نهاد های دولتی یا عمومی در دادگاه به دفاع از شخص حقوقی و نهاد مزبور می پردازد.
نمایندگی حقوقی از نوع قراردادی می باشد.
بین نماینده حقوقی و وکیل تفاوت هایی وجود دارد از جمله این که نماینده حقوقی لازم نیست حتما پروانه وکالت داشته باشد برخلاف وکیل و اینکه تنها و تنها برای شخص حقوقی در امور مدنی صادق است بر خلاف وکیل.
سوالات متداول
نماینده حقوقی کیست؟
نماینده حقوقی کسی است که ار طرف برخی نهاد های دولتی و یا عمومی در دادگاه به دفاع و تعقیب دعاوی اقدام می کند.
شرایط نمایندگی حقوقی چیست؟
اینکه فرد دو سال سابقه کار حقوقی چه وکالت یا قضاوت داشته باشد و از آن محروم هم نشده باشد در بالا به آن اشاره شده است.
تفاوت وکیل با نماینده حقوقی در چیست؟
در بالا به مواردی از اختلافات وکیل با نماینده حقوقی اشاره کردیم از جمله عدم ابلاغ به نماینده حقوقی و ابلاغ به خود شخص حقوقی بر خلاف وکالت، و عدم لزوم داشتن پروانه برای نماینده حقوقی و… که در بالا به موارد مفصلی اشاره کردیم.