شرط بندی موضوعی می باشد که از زمان قدیم یعنی زمان قبل از اسلام تاکنون نیز وجود داشته ولی در شکل ها و مدل های مختلف و اکنون نیز به روز و پیشرفته شده است.
شرط بندی در عربی به معنی رهان می باشد به این معنی است که مالی را در وسط قرار میدهند و بر سر برنده شدن موضوعی شرط می بندند.
در شرط بندی که شخص بر سر عوض و یا مالی، شرط می بندد و در آن شرط که عوض وجود دارد، آن شرط حرام می باشد و در شرط بندی که در قبال آن عوضی وجود ندارد آن شرط حلال و مباح میباشد.
نکتهای که در فقه اسلامی وجود دارد این است که شرط بندی یک عقد مستقل می باشد و زیر مجموعه عقد اجاره و جعاله نمیباشد.
انواع شرط بندی
دو نوع شرط بندی وجود دارد: شرط بندی جایز و شرط بندی حرام:
شرط بندی جایز: آن است مانند شرط بندی در مسابقات اسب دوانی و چهارپایان دیگر.
شرط بندی حرام: آن است که چه وسیله آلات شرط بندی باشد و چه آلات غیر شرط بندی باشد حرام می باشد. پولی که از این راه به دست می آید حرام میباشد و تصرف در آن هم نیز حرام است. مانند سایت های شرط بندی که اغلب با پسوند بت فعالیت میکنند.
جعاله و شرط بندی یکی نیستند
جعاله و شرطبندی تفاوت ها و شباهت هایی با یکدیگر دارند
شباهت های جعاله با شرط بندی
- صیغه ای که در شرط بندی و جعاله بیان می شود هر دو شبیه به یکدیگر می باشد؛ مثلاً گفته می شود که هر کسی بتواند این کار را انجام دهد فلان چیز برای او می شود
- در جعاله و شرط بندی عوضی که برای آن قرار داده می شود؛ ما از تحقق پیدا کردن آن بی خبر هستیم. در جعاله و شرط بندی مشخص نمی باشد که چه کسی مستحق دریافت مال است. البته این مخصوص جعاله عام است که عامل آن مشخص نیست.
تفاوت های جعاله و شرط بندی
- در جعاله وجود عوض و یا مال شرط است ولی در شرط بندی وجود عوض شرط نمی باشد.
علت حرام دانستن شرط بندی
اسلام برای به سعادت رسیدن انسان یک سری احکام و شرایط را در چارچوب خاصی برای اقتصاد و کسب و کار قرار داده است همچنین برخی از راه های کسب درآمد از طریق نامشروع را عنوان کرده است و آنها را حرام دانسته است.
به عنوان مثال شرط بندی آثار و عواقب زیانباری برای شخص و جامعه در بر دارد که قمار امروزه به صورت پیشرفته تری شکل گرفته است و عواقب زیان بار آن این می باشد که شخص در اثر علاقه شدیدی که به قمار پیدا می کند باعث می شود روح فعال کار و حرفه در آن کشته شود دیگر کوشش نکند و به تنبلی گرایش پیدا کند.
مصادیقی که شامل شرط بندی است به ترتیب زیر می باشد:
- شرط بندی های فوتبالی در بعضی از سایت ها
- مسابقه هایی که پیامکی می باشند
- مسابقه هایی که بخت آزمایی می باشند.
بخت آزمایی چیست
بخت آزمایی یک قرارداد می باشد که در آن عده ای از افراد با احتمال اینکه یک مال معینی به صورت تصادفی و اتفاقی به دست میآورند؛ مبلغ معینی میپردازند.
فرقی که شرط بندی با بخت آزمایی دارد
- در قمار و شرط بندی کشیدن نقشه و داشتن مهارت الزامیست در صورتی که در بختآزمایی اینگونه نمی باشد.
- بخت آزمایی بین دو نفر اتفاق نمیافتد بلکه باید تعداد بالایی باشند ولی در قمار بین دو یا چند نفر اتفاق می افتد.
شرط بندی در قانون اسلامی
قمار و شرط بندی جزو آن دسته از معاملاتی میباشند که خلاف نظم اجتماعی می باشد
ماده ۶۵۴ ق.م میگوید:
قمار و گروبندی باطل می باشد و دعوایی در خصوص آن مسموع(شنیده) نمی باشد.
باطل بودن قمار و مسموع بودن آن هیچ استثنایی ندارد و همیشه باطل است و در دادگاه مسموع نیست اما گروبندی درست است که نوعی قمار به حساب می آید ولی استثنا هم دارد به همین دلیل مشروع به حساب میآید.
به عنوان مثال در ماده ۶۵۵ق.م بیان داشته است که در دوانیدن حیوانات سواری و همچنین در تیراندازی و شمشیر زنی گروبندی جایز می باشد.
آثار قمار و شرط بندی
استفاده از قمار باعث میشود که فرد انحطاط اخلاقی پیدا کند و سودی را که از این عمل به دست میآورد برای آن، شیرین و جذاب باشد و دیگر به سمت کارهای تولیدی گرایشی نداشته باشند و همچنین چرخه های تولید و اقتصاد کشور به خطر می افتد و دچار افت گردد و این قمار بدون اینکه کوچکترین سودی برای جامعه و کشور داشته باشد اتفاق می افتد.
بعضی از آنها دچار لغزش و خطا شده و تمام دارایی خود را در این راه از دست میدهند که در بعضی از آنها باعث خودکشی می گردد چه بسا بوده در طول سالها میلیاردها پول از ثروت مردم جهان در این راه از بین رفته است.
شرط بندی در فضای مجازی
از جمله راه هایی که به عنوان مبارزه با شرط بندی می توان بیان کرد:
- سایت شرط بندی و قمار در اینترنت شناسایی شوند
- بانک ها نباید به سایت شرط بندی خدمت رسانی کنند
- آگاه ساختن مردم از آثار مخرب شرط بندی
- ایجاد کردن شغل های مفید و ارزشمند برای جوانان کشور
- شناسایی کردن مدیران سایت های شرط بندی از طریق پلیس فتا
در ماده ۷۰۵، ۴۰۶، ۷۰۷ و ۷۱۰ قانون مجازات اسلامی برای این گونه افراد مجازات تعیین گردیده است که شامل شش ماه تا دو سال حبس و یا اینکه از ۳ تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی میباشد.
هر فردی که بخواهد در فضای مجازی سایت شرط بندی را راهاندازی کند از نظر قانون مجرم است و باید با آن برخورد شود. در نتیجه سایت تعطیل می گردد و با گردانندگان سایت به عنوان اینکه مجرمان قمار می باشند برخورد خواهد شد.
ماده ۷۰۵ بیان میدارد قماربازی با هر وسیلهای ممنوع مرتکبین آن ۶ ماه حبس و ۷۴ ضربه شلاق محکوم می گردند در صورتی که به قمار بازی تجاهر کنند به هر دو مجازات محکوم می گردند.
بر اساس ماده ۷۰۶ هرکسی ابزار و آلات قمار بازی را بخرد و آن را نگهداری کند؛ به یک تا سه ماه حبس یا پانصد هزار تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار جریمه نقدی می گردد.
بر اساس ماده ۷۰۷ هرکسی ابزار و آلات قمار بازی را بسازد و بفروشد و آنرا وارد کند و به دیگری بفروشد به سه ماه تا یک سال حبس ۳۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تا ۶ میلیون ریال جزای نقدی محکوم می گردد.
بر اساس ماده ۷۰۸ هر کسی که قمار خانه ای را راهاندازی کند و مردم را به آن قمار خانه دعوت کند به شیش تا دو ماه حبس و یا از سه میلیون ریال تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی محکوم می گردد.
