شرکت با مسئولیت محدود، طبق قانون تجارت؛ شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای امور تجارتی تشکیل شده و هریک از شرکا بدون اینکه سرمایه به سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد فقط تا میزان سرمایه خود در شرکت مسئول قروض و تعهدات شرکت است. در این شرکت مسئولیت شرکاء محدود به سرمایه آنهاست و شرکاء در مقابل طلبکاران شرکت مسئولیتی بیشتر از آنچه در شرکت آورده اند نخواهند داشت.
در اسم شرکت باید عبارت (با مسئولیت محدود) قید شود و الا آن شرکت در مقابل اشخاص ثالث شرکت تضامنی محسوب و تابع‌مقررات آن خواهد بود. اسم شرکت نباید متضمن اسم هیچ یک از شرکاء باشد و الا شریکی که اسم او در اسم شرکت قید شده در مقابل اشخاص ثالث حکم شریک ضامن در‌شرکت تضامنی را خواهد داشت.
شرکت با مسئولیت محدود چگونه تشکیل می شود؟
شرکت با مسئولیت محدود وقتی تشکیل می‌شود که تمام سرمایه نقدی تأدیه و سهم‌الشرکه غیر نقدی نیز تقویم و تسلیم شده باشد. طبق ماده ۹۷ قانون تجارت؛ در شرکتنامه باید صراحتاً قید شده باشد که سهم‌الشرکه‌های غیر نقدی هررکدام به چه میزان تقویم شده است.
شرکاء نسبت به قیمتی که در حین تشکیل شرکت برای سهم‌الشرکه‌های غیرنقدی معین شده در مقابل اشخاص ثالث مسئولیت تضامنی دارند. مرور زمان دعاوی ناشی از مقررات فوق ده سال از تاریخ تشکیل شرکت است.
طبق ماده ۱۰۰ قانون فوق؛ هر شرکت با مسئولیت محدود که برخلاف مواد ۹۶ و ۹۷ تشکیل شده باشد باطل و از درجه اعتبار ساقط است لیکن شرکاء در مقابل‌اشخاص ثالث حق استناد به این بطلان ندارند.
اگر حکم بطلان شرکت به استناد ماده قبل صادر شود شرکایی که بطلان مستند به عمل آنها است و هیأت نظار و مدیرهایی که در حین‌حدوث سبب بطلان یا بلافاصله پس از آن سر کار بوده و انجام وظیفه نکرده‌اند در مقابل شرکاء دیگر و اشخاص ثالث نسبت به خسارات ناشیه از این‌بطلان متضامناً مسئول خواهند بود. مدت مرور زمان ده سال از تاریخ حدوث موجب بطلان است.
سهم‌الشرکه شرکاء نمی‌تواند به شکل اوراق تجارتی قابل انتقال اعم از بااسم یا بی‌اسم و غیره درآید. سهم‌الشرکه را نمی‌توان منتقل به‌غیر نمود مگر با رضایت عده از شرکاء که لااقل سه ربع سرمایه متعلق به آنها بوده و اکثریت عددی نیز داشته باشند.
نحوه اداره شرکت با مسئولیت محدود
شرکت با مسئولیت محدود به وسیله یک یا چند نفر مدیر موظف یا غیر موظف که از بین شرکاء یا از خارج برای مدت محدود یا نامحدودی معین می‌شوند اداره می‌گردد. طبق ماده ۱۰۵ قانون تجارت؛ مدیران شرکت کلیه اختیارات لازمه را برای نمایندگی و اداره شرکت خواهند داشت مگر اینکه در اساسنامه غیر این ترتیب مقرر شده باشد هر قرارداد راجع به محدود کردن اختیارات مدیران که در اساسنامه تصریح به آن نشده در مقابل اشخاص ثالث باطل و کان‌لم‌یکن است.
تصمیمات راجعه به شرکت باید به اکثریت لااقل نصف سرمایه اتخاذ شود. اگر در دفعه اولی این اکثریت حاصل نشد باید تمام شرکاء مجدداً دعوت شوند در این صورت تصمیمات به اکثریت عددی شرکاء اتخاذ می‌شود اگر چه اکثریت مزبور دارای نصف سرمایه نباشد. اساسنامه شرکت‌می‌تواند ترتیبی برخلاف مراتب فوق مقرر دارد.
هر یک از شرکاء به نسبت سهمی که در شرکت دارد دارای رأی خواهد بود مگراینکه اساسنامه به ترتیب دیگری مقرر داشته باشد.
روابط بین شرکا و هیات نظار در شرکت با مسئولیت محدود
طبق ماده ۱۰۸ قانون تجارت؛ روابط بین شرکاء تابع اساسنامه است. اگر در اساسنامه راجع به تقسیم نفع و ضرر مقررات خاصی نباشد تقسیم مزبور به نسبت سرمایه‌شرکاء به عمل خواهد آمد.
هر شرکت با مسئولیت محدود که عده شرکاء آن بیش از دوازده نفر باشد باید دارای هیأت نظار بوده و هیأت مزبور لااقل سالی یک مرتبه‌مجمع عمومی شرکاء را تشکیل دهد. هیأت نظار باید بلافاصله بعد از انتخاب شدن تحقیق کرده و اطمینان حاصل کند که دستور مواد ۹۶ و ۹۷ رعایت شده است. هیأت نظار می‌تواند شرکاء را برای انعقاد مجمع عمومی فوق‌العاده دعوت نماید.
مسئولیت مدیران در شرکت با مسئولیت محدود
طبق ماده ۱۰۱؛ اگر حکم بطلان شرکت به استناد ماده قبل صادر شود شرکایی که بطلان مستند به عمل آنها است و هیأت نظار و مدیرهایی که در حین‌حدوث سبب بطلان یا بلافاصله پس از آن سر کار بوده و انجام وظیفه نکرده‌اند در مقابل شرکاء دیگر و اشخاص ثالث نسبت به خسارات ناشیه از این‌بطلان متضامناً مسئول خواهند بود. مدت مرور زمان ده سال از تاریخ حدوث موجب بطلان است. مسئولیت فوق فقط در باب بطلان شرکت با مسئولیت محدود خواهد بود.درحالی که مدیر ممکن است به سبب انجام دادن وظایفش به عنوان مدیر مرتکب تخلفاتی شود که موجب ورود زیان و خسارت به شرکت و شرکاء شود.
بیشتر بخوانید: شرکت نسبی چیست؟
مسئولیت مدنی مدیر شرکت با مسئولیت محدود
علاوه بر بطلان شرکت به دلیل رعایت نکردن مواد۹۶ و ۹۷ قانون تجارت، مسئولیت مدنی مدیر در شرکت با مسئولیت محدود تابع قواعد عام است مانند زمانی که مدیران مطابق اساسنامه عمل نکرده یا در اداره شرکت مرتکب خطا شده باشند. مدیران مخصوصاً در موارد مذکور در ذیل دارای مسئولیت می باشند:
- مدیر نباید به تقسیم منافع موهوم مبادرت کند و درغیر این صورت اقدام او یک خطاست و او مکلف است خساراتی را که بر اثر ارتکاب خطا به شرکت شرکا و یا اشخاص ثالث وارد آمده بپردازد. در اینجا هرگاه مدیران متعدد باشند مسئولیت ایشان تضامنی نیست حتی اگر مشترکاً مرتکب خطا شده باشند؛
- هرگاه مدیر از اختیاراتی که به موجب شرکتنامه یا اساسنامه داشته عدول کرده باشد، مسئول خواهد بود.
- درمورد اداره شرکت نیز ممکن است خطای مدیر موجب مسئولیت او شود
- مسئولیت مدیر زمانی نیز مطرح می شود که طبق ماده۱۱۳ قانون تجارت سرمایه احتیاطی تشکیل نداده باشد.
مسئولیت کیفری مدیر در شرکت با مسئولیت محدود
ماده۱۱۵ قانون تجارت مسئولیت کیفری در باب شرکت با مسئولیت محدود را بیان نموده که مقرر داشته اشخاص ذیل کلاهبردار محسوب می‌شوند:
- الف) مؤسسین و مدیرانی که برخلاف واقع پرداخت تمام سهم‌الشرکه نقدی و تقویم و تسلیم سهم‌الشرکه غیر نقدی را در اوراق و اسنادی که باید‌برای ثبت شرکت بدهند اظهار کرده باشند.
- ب) کسانی که به وسیله متقلبانه سهم‌الشرکه غیر نقدی را بیش از قیمت واقعی آن تقویم کرده باشند.
- ج) مدیرانی که با نبودن صورت دارایی یا با استناد صورت دارایی مزور منافع موهومی را بین شرکاء تقسیم کنند.
انحلال شرکت با مسئولیت محدود چگونه صورت می گیرد؟
شرکت با مسئولیت محدود همانند شرکت‌های دیگر در موارد ذیل منحل خواهد شد:
- در صورتی که شرکت مقصودی را که برای آن تشکیل شده باشد انجام داده یا انجام دادن آن غیرممکن شده باشد.
- وقتی که شرکت برای مدت معینی تشکیل و مدت منقضی شده باشد.
- در صورت تصمیم همه شرکا.
- در صورت انتفای تعدد شرکا، یعنی در صورتی که به هر دلیلی بیش از یک شریک در شرکت باقی نماند.
- در صورت ورشکستگی شرکت.
همچنین موارد خاص انحلال شرکت با مسئولیت محدود در بندهای «ب»، «ج» و «د» ماده ۱۱۴ ق.ت. مندرج است این موارد عبارت‌اند از:
- تصمیم عده‌ای از شرکا که متهم‌الشرکه آنها بیش از نصف سرمایه شرکت باشند.
- در صورتی که به‌واسطۀ ضررهای وارد به شرکت نصف سرمایه شرکت از بین رفته. یکی از شرکا تقاضای انحلال بدهد و دادگاه دلایل را موجه ببیند و سایر شرکا حاضر نباشند سهمی را که در صورت انحلال به او تعلق می‌گیرد پرداخته او را از شرکت خارج کنند.
- فوت یکی از شرکا در صورتی که در اساسنامه ذکر گردد فوت موجب انحلال باشد.
دانلود فایل PDF این مقاله