سرقت موبایل و تلفن همراه افراد از جرایمی است که در سال‌های اخیر بسیار رواج یافته. اتفاق افتادن این جرم علل متفاوتی دارد که مهمترین آن شرایط اقتصادی و فقر و همچنین سهل بودن این نوع سرقت است فلذا در مسیرهای پر تعدد و شلوغ همانند مترو، اتوبوس، مراکز خرید و غیره بسیار زیاد قابل مشاهده است.
از طرفی در سایت‌ها و مغازه‌ها تعداد بالایی گوشی وجود دارد که جعبه نداشته و افراد همواره در پی آن هستند که اگر گوشی ای که خریداری می‌کنند دزدی باشد، آیا جرمی مرتکب شده‌اند؟
سرقت یکی از مهمترین جرایمی است که علیه اموال و همچنین مالکیت اشخاص مطرح می‌گردد و این جرم از جرائم بسیار قدیمی است که در هر زمان و هر مکان بسته به شرایط، تغییر می‌کند. وفق ماده ۲۶۷ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، سرقت تعریفی دقیق داشته که عبارت است از: ربودن مالی که متعلق به دیگری است.
چه عملی سرقت است؟
قانونگذار در رابطه با تعریف سرقت سه تعبیر را به کار برده است:
- ربودن: سرقت از جرائم علیه اموال است. چیزی که سرقت را از برخی جرائم علیه اموال که نزدیک به سرقت هستند، جدا می‌کند، همین عبارت اول است: ربودن. به عبارت دیگر عمل مادی که سارق انجام می‌دهد، ربایش است.
ولیکن در کلاهبرداری توسل به وسائل متقلبانه و بردن مال غیر است و در کلاهبرداری هم، صحبت از بردن مال غیر است. اما در سرقت، ربودن و در کلاهبرداری، بردن است. - مال: مال به چیزی گفته می‌شود که در نظر عقلا مالیت داشته باشد، به ازای آن پول یا شیء با ارزشی بدهند. عقلا چیزی را دارای مالیت می‌دانند که در داد و ستد در مقابلش پول یا چیز با ارزشی پرداخت شود.
سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود عبارتست از آنکه مال مورد ربایش باید منقول باشد یا اعم از منقول و غیر منقول؟ پاسخ آن است که اطلاق مال هم شامل اموال منقول می‌شود و هم شامل اموال غیرمنقول، ولی با توجه به اضافه شدن کلمه ربودن به مال، انصراف به اموال منقول پیدا می‌کند. اموال غیرمنقول قابل ربایش نیست. بنابراین چیزی که متعلَّق سرقت واقع می‌شود، اموال منقول است.
- همچنین لازم به ذکر است که طبق نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضایی سرقت مشروبات الکلی و تجهیزات دریافت ماهواره دارای وصف مجرمانه است، چون اشیاء مذکور عرفا مالیت دارد لذا سرقت آنها قابل تعقیب کیفری است و ممنوعیت قانونی نگهداری آنها عمل سارق را توجیه نمی‌کند.
- تعلق مال به غیر: ربایشی عنوان سرقت دارد که مال متعلق به غیر باشد. اگر کسی مال خودش را مورد ربایش قرار دهد، عنوان سرقت ندارد. مثلاً شخصی وجهی را از دیگری قرض گرفته و اتومبیل خود را گرو گذاشته است تا اگر ظرف یک هفته پول وی را نداد، از آن استیفاء نماید.
اتومبیل را وثیقه دین قرار داده است و مرتهن نسبت به این مال حق پیدا می‌کند، یعنی حق پیدا می‌کند که در صورت عدم ادای طلب، با فروش اتومبیل حقش را استیفاء نماید. حال اگر مالک اتومبیل، ماشین را از چنگ مرتهن خارج کند، سرقت نیست.
اگر شخصی مالش را رهن نداده، بلکه اجاره داده است مثلاً شخصی ماشینش را اجاره داده، اما وقتی می‌بیند مستأجر اجاره بها را نمی‌پردازد، می‌آید ماشین را از دست مستأجر خارج می‌کند این هم سرقت نیست. بلکه سرقت در جایی است که عین مال متعلق به غیر باشد.
انواع مختلف سرقت در قانون
سرقت در قانون به دو نوع مختلف تقسیم می‌شود:
۱- سرقت حدی: این نوع سرقت ۱۴ شرط دارد که همه آن باید در یک فقره سرعت باشد که سرقت حدی شود که بسیار نادر است شروط از قرار زیر است:
- الف- شیء مسروق شرعاً مالیت داشته باشد.
- ب- مال مسروق در حرز باشد.
- پ- سارق هتک حرز کند.
- ت- سارق مال را از حرز خارج کند.
- ث- هتک حرز و سرقت مخفیانه باشد.
- ج- سارق پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.
- چ- ارزش مال مسروق در زمان اخراج از حرز، معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک باشد.
- ح- مال مسروق از اموال دولتی یا عمومی، وقف عام و یا وقف بر جهات عامه نباشد.
- خ- سرقت در زمان قحطی صورت نگیرد.
- د- صاحب مال از سارق نزد مرجع قضایی شکایت کند.
- ذ- صاحب مال قبل از اثبات سرقت سارق را نبخشد.
- ر- مال مسروق قبل از اثبات سرقت تحت ید مالک قرار نگیرد.
- ز- مال مسروق قبل از اثبات جرم به ملکیت سارق در نیاید.
- ژ- مال مسروق از اموال سرقت شده یا مغضوب نباشد.
۲-سرقت تعزیری: باید در نظر داشت جرم سرقت گوشی که در خیابان‌ها، مترو و… رخ می‌دهد سرقتی است تعزیری و این گونه سرقت، مشمول سرقت حدی نمی‌گردد. زیرا همانطور که گفته شد سرقت حدی بسیار شرایط پیچیده و گسترده ای دارد که اگر یکی از آنها نباشد عنوان سرقت حدی روی آن گذاشته نمیشود.
اگر قصد کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه را دارید می توانید مطلب “سرقت حدی و تعزیری” سایت سنا را مطالعه کنید.
مجازات شخصی که سرقت گوشی انجام داده است چیست؟
مجازات سرقت با توجه به شرایط جوی و شرایط سارق متفاوت است. طبق ماده ۶۵۱ قانون تعزیرات اگر سارقین گوشی دو نفر یا بیشتر باشند و این عمل دزدی در شب واقع شود و یا سلاح سرد مثل چاقو یا گرم مثل اسلحه داشته باشند و آزار و تهدید نمایند قاضی می تواند او را تا بیست و پنج سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق محکوم نماید که این بالا ترین مجازات سرقت است اما اگر یکی از این شرایط را دارا باشد مجازات او تا سه سال حبس و شلاق است.
اما اگر هیچکدام از شرایط را نداشت و از طریق کیف قاپی بود به حبس از یک تا پنج سال و ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
گوشیمان را زدند چه کنیم؟
حال یکی از مهمترین سؤالات افرادی که تلفن همراهشان ربوده شده است آن است که اگر گوشی ما سرقت شد چه کنیم؟
- حتماً در مرحله اول پس از اینکه گوشی و تلفن همراه خود را نیافتید با شماره‌تان تماس حاصل نمایید و مطمئن شوید که آن را در جایی جا نگذاشته‌اید.
- در اولین فرصت به مراکز مربوطه مراجعه کرده و سیم کارت خود را بسوزانید، چرا که این احتمال وجود دارد سارق با سیم کارت شما و خطی که مربوط به شماست جرمی را انجام دهد و شما را دچار دردسر سازد.
- به کلانتری و یا دادسرا مراجعه نمایید و شکایتی مبنی بر اینکه تلفن همراه شما ربوده شده است تنظیم نمایید.
- از دادسرا و یا کلانتری که مراجعه کرده‌اید بخواهید که ردیابی انجام دهند و از این طریق شاید به گوشی شما دست پیدا کنند.
- برای طرح شکایت خود حتماً مدارک ذیل را به همراه داشته باشید:
- اصل و کپی فاکتور خرید گوشی
- اصل و کپی شماره سریال گوشی
- اصل و کپی کارت ملی خود
باید توجه داشت که جهت شکایت، حضور شخص شاکی و یا وکیل او الزامی است.
مجازات شخصی که گوشی دزدی را می‌خرد چیست؟
با افزایش شدید قیمت تلفن همراه و گوشی، بسیاری از افراد، دیگر توانایی مبنی بر خریداری گوشی نو نداشته و به جهت اینکه گوشی‌های دست دوم بسیار به صرفه‌تر و مقرون به صرفه است افراد جامعه به خرید این گوشی‌ها روی آورده‌اند لکن از معضلات این امر، خرید و فروش گوشی‌های دزدی در بازارهای سیاه در سطح کشور است.
از سویی دیگر بسیاری از فروشندگان از عدم اطلاع و آگاهی خریداران سوء استفاده می‌نمایند و برای کسب سود خودشان، گوشی‌های مسروقه را به مردم می‌فروشند.
خرید گوشی که سرقتی است در شرایطی جرم است و در شرایطی جرم نیست. باید دقت داشت که بر اساس ماده ۶۶۲ قانون تعزیرات، اگر کسی گوشی را به هر نحوی از انحاء تحصیل، مخفی، قبول و یا مورد معامله قرار دهد با علم به اینکه آن گوشی سرقتی بوده است، بی شک مرتکب جرم شده است و مجازات دارد و مجازات آن عبارت است از حبس از شش ماه تا سه سال، و همچنین شخص تا ۷۴ ضربه شلاق خواهد داشت.
به طور کلی شخصی که گوشی سرقتی را خریداری می‌نماید در ۲ حالت مجرم شناخته می‌شود:
- خریدار از سرقتی بودن گوشی اطلاع داشته و معامله نموده است: اگر کسی ادعا نماید که از مسروقه بودن گوشی کاملاً بی اطلاع بوده است مسئولیتی ندارد اما برای اینکه اتهام از او رفع شود باید دلایلی محکم و محکمه پسند ارائه نماید.
- در صورتی که دلایل و نشانه‌هایی اطمینان اوری وجود داشته باشد که گوشی مورد معامله مسروقه است: به عنوان مثال: فردی معتاد، گوشی را به قیمتی بسیار پایین می‌فروشد و یا مکان‌هایی وجود دارد که اجناس سرقتی را به فروش می‌رسانند و خریدار بدان توجه ننموده است، در این جا نیز شخص خریدار با توجه به دلایل یقین آوری که وجود دارد، مجرم شناخته می‌شود و مجازات خواهد شد.
پس در نتیجه، شخص اگر آگاه باشد مرتکب جرم شده است و شخصی که از مسروقه بودن مال ناآگاه است و از مکان و افراد مطمئن خریداری کرده است جرمی را مرتکب نگردیده و مجازاتی نخواهد داشت.
چگونه از سرقتی بودن گوشی دست دوم مطمئن شویم؟
سامانه همیاب ۲۴ یکی از مهمترین اقدامات برای رویارویی با مشکل سرقت گوشی و دیگر کالاهای دیجیتالی کشور بوده که اقدامات و فعالیت‌های آن کمک قابل توجهی به کاهش این جرم در سراسر کشور داشته است.
سامانه مذکور طریق ارتباط و همکاری با کلانتری‌ها، دادگستری‌ها، اصناف کامپیوتر و موبایل، به خدمت ردیابی گوشی می‌پردازد.
یکی از مهمترین نقاط قوت این سامانه عبارت است از ارائه خدمات جهت پیشگیری از وقوع جرائم و امکان استعلام گوشی و تمامی کالاهای دیجیتالی.
دقت داشته باشید که اگر استعلام نگیرید و از همیاب استفاده ننمایید و گوشی که خریداری نموده‌اید در همیاب ۲۴ سامانه اعلام سرقت و ردیابی کالاهای دیجیتال به عنوان گوشی سرقتی به ثبت رسیده باشد، به محض اینکه سیم کارت را در گوشی قرار می‌دهید و گوشی را روشن می‌کنید، سیم کارت شما ردیابی می‌گردد و شما به عنوان متهم به مراجع صالح قضایی خوانده می‌شوید و از این رو بسیار باید در خرید کالاهای دست دوم محتاطانه عمل نمود.