چک الکترونیکی همان نسخه چک کاغذی است که به صورت الکترونیکی در آمده است.
در تعریفی که از چک الکترونیکی ارائه شده گفته شده است که موجودیتی همسان با چک کاغذی دارد و به بیانی دیگر نوعی جدید از چک است که تمام قوانین چک کاغذی بر آن اجرامی شود در چک الکترونیکی، داده پیام مورد استفاده قرار می گیرد که با امضای الکترونیکی توسط مشتری صاحب گواهی “امضا الکترونیکی” معتبر و قابل استناد است.
در سال ۹۷ قانون گذار درباره چک الحاقات و اصلاحاتی داشت که مهم ترین نوآوری آن پیش بینی کردن چک الکترونیکی است.
البته از قبل در قانون تجارت الکترونیکی قانون گذار داده پیام را به رسمیت شناخته حال در اینجا هم می توان طبق ماده ۱ از قانون جدید صدور چک از چک الکترونیکی استفاده کرد.
به این معنا که دیگر ما برای چک، کاغذی صادر نمی کنیم بلکه در فضای الکترونیکی با پسورد خود وارد فضای الکترونیکی می شویم و دستور پرداخت را به بانک می دهیم اگر چه هنوز چک کاغذی هم داریم.
پس وقتی که ما در بانک، حساب جاری داریم و به جای صدور چک کاغذی چک الکترونیکی استفاده می کنیم که تمام مزایای چک کاغذی را دارد به جز صدور اجراییه ثبتی اما تمام احکام دیگر را دارا است.
کارکرد چک الکترونیکی
چک دیجیتال یا همان الکترونیک همان طور که گفتیم کاربرد و کارکرد چک کاغذی را دارد یا به عبارتی نوعی جدید و نوین از چک است با همان احکام و همان آثار چک کاغذی.
یعنی این چک را هم می توان شامل جنبه کیفری دانست و برای مطالبه این چک باید به بانک مراجعه کرد و ممکن است که با عدم پرداخت مواجه شود.
در چک دیجیتال آنچه بسیار مهم است داده پیام و امضاء الکترونیک است. داده پیام همان اطلاعات چک است و امضا الکترونیک هم نوعی وسیله و ابزار است که به وسیله آن می توان هویت امضا کننده را شناسایی کرد.
تمام امور مربوط به چک های الکترونیکی غیر حضوری و در همان سامانه اختصاصی انجام می شود. البته ناگفته نماند که برای دریافت گواهی عدم پرداخت یا همان برگشت زدن چک در صورتی که موجودی نداشته باشد باید به بانک مراجعه کرد و برای انجام امور مربوط به مسدود شدن حساب هم لازم است به بانک مراجعه کرد.
نکته ای دیگر که لازم است متذکر شویم این است که فعلا چک های دیجیتال به صورت مبلغ ریالی قابل صدور هستند.
بیشتر بخوانید: قانون صدور چک با آخرین اصلاحات و الحاقات ۱۳۹۸
وصول چک الکترونیکی
برای وصول چک الکترونیکی نیازی به مراجعه حضوری نیست و بدون حضور یافتن هم می توان آن را نقد کرد البته در صورت تمایل، فرد می تواند با حضور در شعبه آن را به صورت حضوری وصول کند.
شرایط برای دریافت دسته چک
کسی که چک الکترونیکی را صادر می کند و دارنده چک هم باید مشتری شبکه بانکی بوده و دارای کد شهاب باشد (کد شهاب را توضیح خواهیم داد) صادر کننده چک باید گواهی امضای الکترونیکی داشته باشد.
نکته ای که بانک مرکزی در پیش نویس چک الکترونیکی اعلام کرده است این است که یک حساب می تواند هم چک الکترونیکی داشته باشد و هم دسته چک کاغذی و وجود این دو مانع هم نیستند.
ولی از طرفی دادن دسته چک جدید منوط به برگرداندن دسته چک های قدیمی است.
کد شهاب
کد شهاب شماره ای ۱۶ رقمی مختص به هر مشتری بانکی است که به صورت منحصر برای هر فرد صادر می شود.
در واقع شماره هویت الکترونیکی بانکی است برای هر فرد.
استفاده از چک الکترونیکی چه مزایایی دارد؟
یکی از مزیت های چک دیجیتال که همان نسخه غیر فیزیکی چک کاغذی است داشتن سرعت بیشتر در پرداخت است.
نکته بسیار مهمی که وجود دارد امنیت زیادی است که اینگونه چک ها دارا هستند و امکان جعل چک و تغییر اطلاعات آن چنان که درباره چک های کاغذی وجود داشت در اینجا وجود ندارد.
غالب ارتباط مشتریان در چک الکترونیک با بانک از طریق اینترنت و فضای سامانه است.
در چک الکترونیکی به سادگی می توان آن را صادر کرد و مشتریان می توانند از طریق کارتابل خود اقدام به صدور چک کنند.
کسی هم که دارنده محسوب می شود یا گیرنده چک می تواند با مشاهده چک در کارتابل خود آن را به دیگری انتقال دهد یا اینکه به بانک درخواست بدهد از همین طریق که وجه چک را وصول کند.
لذا آنچنان که از قبل داشتیم برای ظهر نویسی دیگر در اینجا صادق نیست و ظهر نویسی از همین فضای الکترونیکی انجام خواهد گرفت و نبازی به امضای فیزیکی و این موارد برای ظهر نویسی نخواهد بود.
سامانه ها در چک الکترونیکی
چک الکترونیکی مبتنی بر سامانه های اعلام شده فعالیت خواهد کرد.
مثل سامانه صیاد که در این سامانه صیاد وضعیت صادر کننده را می توان بررسی کرد با وارد کردن کد مربوط به دسته چک صادرکننده می توان متوجه شد که این شخص آیا فرد خوش حسابی است یا نه به این معنا که قبلا چک برگشتی داشته است یا خیر در واقع در صورت نداشتن مشکلی در این زمینه سامانه صیاد عبارت”وضعیت سفید” را نشان می دهد که به معنای نداشتن چک وصول نشده است.
سامانه دیگری که چک الکترونیک بر اساس آن فعالیت می کند.
سامانه چکاوک است که این سامانه مخصوص وصول چک به صورت الکترونیکی است و در این سامانه می توان درخواست وصول وجه را به بانک فرستاد تا بانک وجه چک را برای گیرنده وصول کند.
- بانک برای ارائه خدمات چه شرایطی باید داشته باشد؟
بانک ابتدائا باید در سامانه چک الکترونیک بانک مرکزی عضویت داشته باشد. همچنین باید در سامانه های صیاد، چکاوک و ساتنا نیز عضو شود.
بیشتر بخوانید: چک صیاد یعنی چه و شرایط دریافت آن
نتیجه گیری
چک الکترونیکی آثار و احکام چک کاغذی را دارد به این معنا که ضمانت اجراهایی که درباره چک کاغذی وجود دارد درباره چک الکترونیکی هم وجود دارد و در واقع چک الکترونیکی نسخه غیر فیزیکی چک کاغذی است که بیشتر تعاملات آن در فضای اینترنت و با موبایل و... انجام می شود.
چک الکترونیکی مزایایی نسبت به چک کاغذی دارد من جمله سرعت و امنیت و مصون بودن از جعل و موارد دیگر که در بالا تفصیلا به آن اشاره شده است.
سوالات متداول
چک الکترونیکی چیست؟
چک الکترونیکی همان جک کاغذی است که به صورت غیر فیزیکی در سامانه مخصوص قابل صدور است و احکام آن مانند احکام چک کاغذی است.
مهم ترین مزیت چک الکترونیکی چیست؟
داشتن سرعت و غیر حضوری بودن آن هم در زمان بیماری کرونا بسیار مناسب است و این که دارای امنیت است و مانند باقی چک های کاغذی از سرقت و جعل در امان است.
آیا چک الکترونیکی قابل ظهر نویسی است؟
به صورت فیزیکی و مثل چک کاغذی خیر اما از طریق سامانه گیرنده می تواند با کارتابل خود آن را به دیگری انتقال دهد.
