معنی اصطلاح ” کان لم یکن” در حقوق ایران، قرارداد ها و نامه های اداری

شما می‌توانید با به اشتراک گذاشتن دیدگاه و تجربیات خود در انتهای مقاله به گفتمان آنلاین با کارشناسان وینداد و دیگر کاربران بپردازید.

آنچه در این مقاله می آموزیم

کان لم یکن چیست؟

کان لم یکن عبارتی عربی است و معنی آن به این شکل است: انگار وجود نداشته است. در اصطلاح مخصوصا در مباحث اداری ایران کاربرد زیادی دارد و در اصطلاح به معنی لغو شدن و حذف شدن کامل است. باطل کردن، خنثی کردن و ملغی کردن معنای دیگر کان لم یکن می باشد. در قانون هم کان لم یکن به معنای باطل بودن و از ابتدا وجود نداشتن معنی می دهد.

با این توضیح که معامله ای تشکیل شده اما ما آن را باطل و تشکیل نشده قلمداد می کنیم اگر چه در ظاهر تشکیل شده اما تشکیل آن هیچ اثری ندارد و کان لم یکن تلقی می شود.

معنی کان لم یکن در حقوق ایران

کان لم یکن معنی باطل می دهد. در معاملات قانون مدنی از واژه باطل بسیار استفاده شده است که معنای همان واژه مذکور را می دهد.

معامله باطل، معامله ای است که از ابتدا وجود نداشته و لغو بوده حتی اگر طرفین تصور کنند که معامله ای را به طور صحیح تشکیل داده اند در حالی که معامله به علت رعایت نشدن یکی از شرایط صحت تشکیل نشده و عدم محسوب می شود‌.

به همین دلیل کان لم یکن و به عبارتی انگار وجود نداشته باید گفت که اثر باطل بودن عقد به اصطلاح قهقرائی است و به گذشته سرایت می کند زیرا دلیلش همانطور که گفتیم این است که عقد مزبور انگار وجود نداشته لذا هر موقع باطل بودن آن کشف شود از همان ابتدا بی اثر تلقی می شود.

معنی کان لم یکن در حقوق ایران


بیشتر بخوانید: تخلیه سرقفلی به جهت نیاز شخصی


تفاوت فسخ با کان لم یکن و باطل

باطل در جایی است که شرایط صحت عقد رعایت نمی شود و به طور کامل عقد مرده و بی اثر کامل به حساب می آید و به هیچ وجه قابل صحیح کردن نیست.

اما در فسخ باید گفت که عقد صحیح است و آثار آن جریان دارد اما قانون گذار به دلیلی حق فسخ معامله را به فرد داده است‌ و اثر فسخ هم برخلاف باطل از روز فسخ است و به گذشته سرایت نمی کند.

کان لم‌ یکن در قوانین

در قوانین خاص و نیز قانون تجارت واژه مزبور استعمال شده است.

طبق قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری:

اگر اداره مالکیت صنعتی تشخیص دهد که اظهارنامه در زمان تقاضا فاقد شرایط فوق بوده است، از متقاضی دعوت خواهد کرد تا از تاریخ ابلاغ ظرف سی روز اصلاحات لازم را انجام دهد و تاریخ تقاضا همان تاریخ دریافت اصلاحات مذکور خواهد بود ولی اگر در مهلت تعیین شده اصلاح صورت نگیرد، اظهارنامه کان لم یکن تلقی خواهد شد.

در اینجا هم منظور این است که دیگر اظهار نامه هیچ اثری ندارد و برای اداره مزبور هیچ تکلیفی ایجاد نمی کند؛ زیرا قانون گذار تحت آن شرایط فرض می کند چنین چیزی دیگر وجود ندارد و باطل است.

در ماده ۹۸۹ قانون مدنی مقرر شده است که:

هر تبعه ی ایرانی که بدون رعایت مقررات قانونی بعد از تاریخ ۱۲۸۰ شمسی تابعیت خارجی تحصیل کرده باشد تبعیت خارجی او کأن لم یکن بوده و تبعه‌ی ایران شناخته می‌ شود ولی در عین حال کلیه‌ی اموال غیرمنقوله‌ی او با نظارت مدعی‌العموم محل به فروش رسیده و پس از وضع مخارج فروش، قیمت آن به او داده خواهد شد و به علاوه از اشتغال به وزارت و معاونت وزارت و عضویت مجالس مقننه و انجمن‌های ایالتی و ولایتی و بلدی و هر گونه مشاغل دولتی محروم خواهد بود.

در ماده ۱۲۵ و ۱۵۵ قانون تجارت هم این لفظ استفاده شده است.

ماده ۱۲۵- هر کس به عنوان شریک ضامن در شرکت تضامنی موجود داخل شود متضامناً با سایر شرکا مسئول قروضی هم خواهد بود که شرکت قبل از ورود او داشته اعم از این که در اسم شرکت تغییریداده شده یا نشده باشد.

هر قراری که بین شرکا بر خلاف این ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص کأن لم یکن خواهد بود.

کان لم‌ یکن در قوانین

کان لم یکن در قرارداد ها

ممکن است طرفین در قرارداد شرط کنند که برای مثال در صورت وقوع اتفاقی مثل پاس نشدن چک، قرارداد بین طرفین کان لم یکن تلقی شود که اینجا منظور از عبارت مزبور فسخ خود به خودی و منفسخ است نه باطل زیرا باطل به گذشته سرایت دارد در حالی که اینجا عقد صحیح بوده اما بعدا منحل شده است بله اگر شرایط صحت در قرارداد رعایت نشود؛ عقد کان لم یکن است مثل نداشتن قصد در معامله یا صوری بودن معامله و…

نتیجه گیری

واژه مزبور در قانون و متون حقوقی به معنی باطل و بی اثر می باشد و اینکه این بی اثر بودن هم نسبت به گذشته است و هم نسبت به آینده و هرگز قابلیت تصحیح ندارد.

به عبارتی عقد یا قراردادی که کان لم یکن است و باطل است انگار که وجود نداشته و عقدی منعقد نشده پس آثار خود را جاری نمی کند‌.

سوالات متداول

کان لم یکن چیست؟

منظور این است که یک سند یا یک عمل حقوقی از ابتدا وجود نداشته و بی اثر بوده و نسبت به گذشته و آینده اثر ندارد. و طبق قانون باطل تلقی می شود.

این اصطلاح در قانون به چه معناست؟

 در قانون و متون حقوقی هم به همین معناست یعنی معنای لغو و باطل و فاقد اثر می باشد که در قانون تجارت و مدنی به نمونه آن اشاره شد.

این اصطلاح حقوقی در قرارداد به چه معناست؟

 در این باره در بالا توضیح دادیم که ممکن است به هر علتی شرط شود قرارداد منحل شود که اگر عبارت کان لم یکن استفاده شود معنی باطل نمی دهد و فسخ خود به خودی منظور است.

مقالات دیگر

با ما در ارتباط باشید