انسان روزی زاده می شود و روزی از این دنیا فارغ می شود، از بدو تولد و حتی پیش از آن، حقوقی برای جنین یا طفل ایجاد می شود و حتی این وابستگی حقوقی پس از مرگ نیز ادامه دارد که بخشی از آن می تواند در چارچوب عقد وصیت بگنجد،
بخشی از آن نسبت به انتقالات ماترک یا اموال به جا مانده از متوفی تعریف شود، و بخشی به دیون و بدهی های متوفی خلاصه گردد.
البته لازمه تحقق تمامی این حقوق و دیون، نیازمند امری قانونی بنام انحصار وراثت است
که در این نوشتار تلاش می کنیم گام به گام توضیحاتی پیرامون چگونگی انجام امر حصر وراثت را توضیح داده تا شما مخاطبین محترم ابتدا آشنایی نسبی با این امر قانونی پیدا کرده و سپس در صورت استخدام وکیل ارث در جهت انجام امور حصر وراثت متوفی، انتخاب درست و مناسبی نسبت به وکیل خود داشته باشید.
دسترسی آسان به مطلب
انحصار وراثت چیست
پس از فوت شخص، وراث ایشان می بایست نسبت به گرفتن گواهی حصر وراثت به منظور تعیین ورثه متوفی در جهت تقسیم ماترک یا اموال بجا مانده و یا پرداخت دیون متوفی به نسبت سهم الارث اقدام نمایند.
البته مشاهده شده است که شخصی پس از گذشت ۱۰ سال از فوتش، وراثش برای گرفتن گواهی حصر وراثت اقدام می کند که این نشان دهنده این است که گرفتن گواهی حصر وراثت توسط وراث مشمول مرور زمان نخواهد شد.
البته ممکن است با توجه به تغییرات قانونی، موجبی بر پرداخت بیشتر مالیات بر ارث توسط وراث شود.
برای گرفتن گواهی انحصار وراثت کجا بریم
احصار وراثت را ابتدا باید با در دست داشتن مدارک و استشهادیه به دفتر اسناد رسمی مراجعه نموده سپس از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام به تقدیم دادخواست حصر وراثت نمایید.
چه مدارکی برای گرفتن گواهی حصر وراثت ضروری است
پیش از مراجعه وراث به شورای حل اختلاف بهتر است مدارکی را تهیه نمایید تا از اطاله زمان شما پیشگیری شود.
این مدارک به شرح زیر است:
- گواهی فوت صادره از بیمارستان یا ثبت احوال محل
- استشهادیه رسمی؛ سه نفر گواهی می نمایند که وراث چه کسانی هستند.
- شناسنامه باطل شده متوفی
- عقد نامه یا رونوشت آن در صورتی که همسر متوفی در قید حیات است
- شناسنامه وراث یا رونوشت مصدق آن
- وصیت نامه متوفی در صورتی که ایشان وصیت نامه ای از خود بجای گذاشته باشد
اقدام برای گرفتن گواهی انحصار وراثت:
در صورتی که تمامی وراث رضایت بر گرفتن گواهی حصر وراثت دارند، می توانند وکالتی محدود به حصر وراثت به یکی از ورثه داده تا ایشان نسبت به انحصار وراثت اقدام کند.
حتی اگر یکی از ورثه مخالف این امر باشد یا نه تمامی ورثه بغیر از یک نفر مخالف حصر وراثت باشد، شخص متقاضی می تواند خود شخصاً یا به همراه داشتن مدارک بالا به استثنای شناسنامه وراث و عقدنامه همسر متوفی به شورای حل اختلاف مراجعه و فرم مربوطه را پُر نماید و نام تمامی وراث را قید کند و در درخواست خود تأکید نماید که ورثه همکاری برای گرفتن گواهی حصر وراثت نداشته اند که در این صورت، شورا استعلامات مورد نیاز را از ثبت احوال محل دریافت می کند.
بیشتر بخوانید: بهترین وکیل ملکی کیست
سپس یک مرتبه به مدت یک ماه اطلاعیه فوت متوفی و اقدام به گرفتن گواهی حصر وراثت توسط وراث در یکی از روزنامه های محلی یا ملّی آگهی می شود و پس از منقضی شدن مدت یک ماهه، گواهی صادر می گردد و وراث می توانند برای انجام باقی امور وراثت اقدام نمایند.
هزینه های گرفتن گواهی انحصار وراثت
دعوای حصر وراثت (البته به معنای دقیق کلمه دعوا محسوب نمی شود) از جمله دعاوی غیرمالی محسوب می گردد و هزینه ثبت دعاوی غیرمالی از متقاضی دریافت می گردد که در حدود مبلغ ۲۰۰ هزار تومان می باشد و هزینه ثبت آگهی رایگان می باشد.
انواع گواهی انحصار وراثت
در تعریف که از انواع گواهی حصر وراثت آمده است، به گواهی حصر وراثت نامحدود و محدود تقسیم می شود؛ منظور از گواهی حصر وراثت نامحدود این است که متوفی دارای ترکه می باشد.
یعنی اموال دارد و وراث برای تقسیم آن درخواست گواهی انحصار وراثت داده اند و اخذ آگهی در گواهی حصر وراثت نامحدود انجام می شود و گواهی حصر وراثت محدود در صورتی که متوفی دارایی نداشته باشد.
البته دیون و بدهی متوفی جزء دارایی منفی متوفی در نظر گرفته می شود و اگر متوفی دینی داشته باشد، بایست از گواهی حصر وراثت نامحدود بهره برد.
در واقع گواهی حصر وراثت محدود نسبت به متوفایی که نه مالی دارد و نه بدهکاری به شخصی دارد و ضرورتی برای نشر آگهی نیز وجود ندارد.
مدت زمان گرفتن گواهی انحصار وراثت
با توجه به تقسیم بندی که انجام شد، گرفتن گواهی حصر وراثت نامحدود به دلیل الزام به نشر آگهی در حدود ۴۰ روز زمان نیاز دارد اما در خصوص گواهی حصر وراثت محدود، به دلیل عدم الزام به نشر آگهی، در حدود سه تا پنج روز کاری نیاز است.
اعتراض به گواهی انحصار وراثت
ممکن است یکی از ورثه بدون اطلاع سایرین یا تعدادی از وراث، برای گرفتن گواهی انحصار وراثت اقدام کند و نام آنها را در گواهی نیاورد، در این صورت بدون قید مدت، وراثی که نامشان در گواهی انحصار وراثت نیامده است،
می تواند به مرجع صادرکننده گواهی مراجعه و درخواست اعتراض به آن گواهی صادر شده را به همراه مدارک مُثبت ادعای خود ثبت نمایند تا مجدد مورد رسیدگی قرار گیرد تا گواهی جدیدی صادر شود.
گرفتن گواهی انحصار وراثت توسط طلبکاران متوفی
ممکن است وراث که از بدهکار بودن متوفی اطلاع داشته و ترس این را دارند که اموال متوفی برای بدهی توقیف شود نسبت به گرفتن گواهی انحصار وراثت اقدام نکنند.
در این صورت طلبکاران متوفی با داشتن اسناد مُثبت طلب خود می توانند به شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی مراجعه و درخواست گواهی حصر وراثت کنند.
تا پس از استعلام از ثبت احوال اطلاعات وراث مشخص و فرایند آگهی آن انجام شود که پس از گذشت مدت یک ماهه، گواهی صادر شده.
و به اطلاع وراث متوفی نیز می رسد و طلبکاران با گواهی مزبور می توانند دعوای مطالبه طلب خود را به طرفیت از وراث در مرجع قضایی صالح مطرح کنند.
وراث مجاز برای گرفتن گواهی انحصار وراثت
قانون طبقات ارث را به سه دسته و چندین درجه طبقه بندی کرده است، که به شرح ذیل می باشد و وراث هر طبقه که موجود بودند همان ها وارث میت هستند و طبقه بعدی ارث نمی برد.
طبقه اول:
زوج و زوجه، پدر و مادر، اولاد و اولادِ اولاد (یعنی نوه، نتیجه و ….)
طبقه دوم:
پدر بزرگ و مادر بزرگ که هم شامل پدری و مادری می شود، خواهر و برادر متوفی، برادر زاده و خواهر زاده تا هر درجه که پایین رود.
طبقه سوم:
عمو، عمه، دایی و خاله و اولاد آنها تا هر درجه که پایین رود.
مالیات بر ارث با گواهی انحصار وراثت
وراث پس از گرفتن گواهی انحصار وراثت و برای تقسیم ماترک متوفی باید ابتدا مالیات بر ارث را پرداخت کنند که به نسبت ماهیت دارایی اعم از اینکه منقول باشد یا غیرمنقول و نیز به نسبت طبقات وراث درصد مالیات پرداختی بر ارث متفاوت می باشد.
برای مثال در مالیات بر ارث ملک که وراث طبقه اول می باشند، بایست هفت و نیم درصد مالیات بر ارث پرداخت شود و در خصوص اموال منقول مثل خودرو، وراث طبقه اول باید دو درصد مالیات بر ارث نسبت به این اموال پرداخت کنند تا بتوانند مجوز برای تقسیم ماترک میان خود را بگیرند.
گرفتن مهریه با گواهی انحصار وراثت
زنی که خواهان گرفتن مهریه خود است، در صورتی که شوهرش فوت کرده باشد، باید در مسیر مطالبه مهریه، ابتدا گواهی حصر وراثت را بگیرد، حتی اگر سایر وراث همکاری برای گرفتن گواهی حصر وراثت نکنند.
زن می تواند با همراه داشتن مدارکی که در مطالب بالا گفته شد، به استثنای شناسنامه یا رونوشت وراث به شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی مراجعه نمایید.
و درخواست گرفتن گواهی انحصار وراثت را با آن مدارک ثبت کند تا شورای حل اختلاف، خود استعلامات مزبور را برای اطلاعات هویتی وراث انجام دهد.
پس از منقضی شدن مدت یک ماهه آگهی حصر وراثت، و گرفتن آن، زن می تواند به طرفیت از وراث دادخواست مطالبه مهریه اقامه کند و یا اینکه از طریق اجرای ثبت با معرفی مال از متوفی، آن اموال را توقیف کند.
بهترین وکیل ارث یا انحصار وراثت
با مطالعه توضیحات بالا، به عنوان فردی که هیچ اطلاعی نسبت به انجام امور مرتبط با گرفتن گواهی انحصار وراثت ندارد، شناخت نسبی از فرایند آن پیدا خواهید کرد
البته وکلای مجربی در شهر تهران یا سایر شهرستان ها مشغول به امر وکالت می باشند و پیشنهاد اینجانب این است که قبل از اعطای وکالت به وکیل در خصوص امور مرتبط با گرفتن انحصار وراثت مشاوره ای داشته باشید.
چون از کلام و علم وکلا می توان به این امر پی برد که وکیل، تخصصی در این حوزه حقوقی دارد یا نه که البته در شهر تهران ماهیت امر وکالت نیل به سوی تخصصی شدن گام برداشته و وکلاء بصورت تخصصی در دعاوی بخصوصی فعالیت می کنند.
بهترین وکیل ارث وکیلی است که علاوه بر اشراف کامل به مباحث ارث مصلحت و صرفه موکل را رعایت نماید و از تصمیماتی که به ضرر موکل است و سرنوشت دعوی را به ضرر او تغییر می دهد اجتناب کند.
ماهیت گرفتن گواهی انحصار وراثت جدای از مباحث حقوقی، بیشتر ماهیتی اداری دارد یعنی وکیل سعی در دفاع از موکل خود ندارد صرفاً امور مرتبط با گرفتن گواهی انحصار وراثت که در بالا کامل توضیح داده شد را انجام می دهد.
و موکل بدون اینکه مشقت و سختی را متحمل شود، گواهی را دریافت می کند و برای چنین مورد وکالتی، وکلاء به ارزش ریالی ماترک متوفی توجه می نمایند.
بر مبنای آن حق الوکاله خود را پیشنهاد می دهند که معیار حق الوکاله متفاوت می باشد و بعضاً مشاهده شده است وکلایی با مبالغ به نسبت مناسب امور مرتبط با انحصار وراثت متوفی را انجام می دهند.
پس در جلسه مشاوره با وکیل تمرکز بر سواد و حرفه تخصصی ایشان باشد و پرسیدن چند پرسش که در این نوشتار به آن پرداخته شد، از وکیل می تواند راهگشایی خواست شما در انتخاب وکیل ارث باشد.
در مجموع استخدام یا عدم استخدام وکیل برای گرفتن گواهی انحصار وراثت امری ضروری نیست اما در جامعه کنونی و به دلیل مشغله فکری و کاری، و پیشگیری از اطاله و تلف شدن زمان به منظور گرفتن گواهی انحصار وراثت از مسیر اشتباه، استخدام وکیل امری معقول می باشد.
تا به دور از شلوغی های شورای حل اختلاف و سایر دوندگی های دیگری که دارد، با صرف هزینه نسبتاً معقول به خواست خود یعنی گواهی حصر وراثت برسید.