مالیات بر ارث چگونه است؟

مالیات بر ارث

اموال و دارایی‌هایی که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می‌یابد، به شرح زیر مشمول مالیات است:

نسبت به سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به استثنای موارد مندرج در بند (۲) این ماده و سودهای متعلق به آن‌ها و همچنین سود سهام و سهم‌الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آنها به نرخ سه درصد (۳%).

نسبت به سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آن‌ها یک و نیم (۵/۱) برابر نرخ‌های مذکور در تبصره (۱) ماده (۱۴۳) و ماده (۱۴۳ مکرر) این قانون طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث.

نسبت به حق‌الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای مذکور به آن‌ها تصریح نشده است، به نرخ ده درصد (۱۰%) ارزش روز در تارخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث.

نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ دو درصد (۲%) بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث.

نسبت به املاک و حق واگذاری محل یک و نیم (۵/۱) برابر نرخ‌های مذکور در ماده (۵۹) این قانون به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث.

نسبت به اموال و دارایی‌های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی‌ها پرداخت شده است به نرخ ده درصد (۱۰%) ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است.

مالیات بر ارث

موارد معافیت مالیات بر ارث:

از سهم الارث هریک از وراث طبقه اول مبلغ سی میلیون ۳۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال به عنوان معافیت کسر و مازاد به نرخهای مذکور مشمول مالیات میباشد . معافیت مذکور برای هریک از وراث طبقه اول که کمتر از بیست سال سن داشته یا محجور یا معلول و یا از کار افتاده باشند مبلغ پنجاه میلیون ۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال خواهد بود.(ماده ۲۰ ق.م.م)

وراث طبقات اول و دوم نسبت به اموال شهدای انقلا ب اسلامی مشمول مالیات بر ارث موضوع این فصل نخواهند بود.(ماده ۲۵ ق.م.م)

تکالیف اداره امور مالیاتی در مورد مالیات بر ارث:

ادارات امور مالیاتی مکلفاند اظهارنامههای دریافتی را ظرف مدت یک هفته پس از دریافت به دفتر مرکزی ارث در تهران، ارسال نمایند . دفتر مرکزی ارث اظهارنامههای واصله را ثبت و ممهور و ظرف یک ماه جهت اقدامات قانونی بعدی به اداره امور مالیاتی مربوط اعاده خواهد نمود.(ماده ۲ ق.م.م)

اداره امور مالیاتی مربوط مکلف است پس از رسیدگی و قطعی شدن مالیات و پرداخت آن مفاصاحساب مالیاتی را حداکثر ظرف مهلت یک هفته طبق مقررات این قانون صادر و به ذینفع تسلیم نماید.(تبصره ماده ۲۸ ق.م.م)

اداره امور مالیاتی مربوط مکلف است اظهارنامه مؤدیان را طبق مقررات این فصل رسیدگی و ارزش اموال را تشخیص و به شرح زیر عمل کند

  1. الف – در صورتی که جمع ارزش اموال مشمول مالیات اظهار شده در اظهارنامه با ارزش تعیین شده همان اموال توسط اداره امور مالیاتی بیش از ۱۵ درصد اختلاف نداشته باشد، اظهارنامه را قطعی تلقی و مراتب را ظرف ششماه به مؤدی ابلاغ نماید
  2. ب – در صورتی که اختلاف بیش از ۱۵ درصد باشد و همچنین در مواردی که وراث یا نماینده قانونی آنها و سایر کسانی که طبق مقررات این قانون مکلف به دادن اظهارنامه هستند از تسلیم اظهارنامه خودداری کنند یا در اظهارنامه قسمتی از اموال را ذکر ننمایند مالیات متعلق را بر طبق مقررات این قانون تشخیص و به مؤدی ابلاغ کند.(ماده ۳۰ ق.م.م)

اداره امور مالیاتی مکلف است پس از تسلیم اظهارنامه از طرف وراث یا نمایندهی قانونی آنها در صورت درخواست کتبی ظرف مدت یک هفته گواهینامه متضمن رونوشت مصدق ریز ماترک را که در اظهارنامه نوشته شده صادر و به مؤدی تسلیم نماید. این گواهینامه فقط از نظر صدور برگ حصروراثت معتبر است.(ماده ۳۱ ق.م.م)

مالیات بر ارث

وضعیت بدهی متوفی،مهریه و نفقه ایام عده

بدهی که متوفی به وراث خود دارد در صورتی که مستند به مدارک قانونی بوده و اصالت آن مورد تأیید هیأت حل اختلاف مالیاتی قرار نگیرد قابل کسر از ماترک خواهد بود. در مورد مهریه و نفقه ایام عده تأییدیه هیأت مذکور لازم نیست و در مورد وراث طبقه دوم و سوم کسر دیون منوط به آن است که متوفی تا تاریخ فوت خود دارای وراث از طبقه ماقبل حسب مورد بوده باشد.(تبصره ماده ۱۹ ق.م.م)

جریمه:

درصورتی که بانکها و شرکتها و مؤسسات و اشخاصی که مالی از متوفی نزد خود دارند از اجرای مواد ۳۴ و ۳۶ این قانون تخلف نمایند ، علاوه براین که تا معادل ارزش مالی که نزد آنها بوده ، با وراث نسبت به پرداخت مالیات و جرائم متعلق مسوؤلیت تضامنی دارند ، مشمول جریمهای معادل پنج درصد قیمت مال نیز خواهند بود . در مورد بانکها و شرکتهای دولتی و مؤسسات دولتی ، متخلف و شرکا و معاونان وی در تخلف نیز مسوؤلیت تضامنی خواهند داشت.(ماده ۴۳ ق.م.م)

یکی از مسایل حقوقی که همه آحاد جامعه با آن برخورد می‌کنند، قانون مالیات بر ارث است، قانونی که سهم قانونی ورثه را پس از مرگ فردی که از خود ارثی بر جای گذاشته را مشخص می‌کند. در این راستا، هرگاه در نتیجه فوت شخصی، مالی از متوفی به ورثه برسد، ورّاث یا نماینده قانونی آنها موظفند ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ فوت متوفی، به سازمان امور مالیاتی محل سکونت مرحوم یا مرحومه مراجعه و با ارائه اسناد مربوطه، صورت اموال و بدهی های وی را در اظهارنامه مخصوص مالیات بر ارث گزارش نمایند.

[quote]بیشتر بخوانید : توضیح کامل قانون تغییرات چک [/quote]

بدین ترتیب پس از تشکیل پرونده متوفی، گواهینامه تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث صادر و به ورثه داده می شود. این گواهینامه یکی از مدارک لازم برای درخواست گواهی حصر وراثت از شورای حل اختلاف می باشد. در این گواهی، اسامی وراث قانونی اعلام و میزان سهم الارث هر یک از آنها مشخص می گردد.

پس از تکمیل اظهارنامه، کلیه اموال منقول و غیرمنقول متوفی به نرخ روز توسط ماموران تشخیص مالیات قیمت گذاری می شوند و کلیه بدهی های متوفی مانند وام ها، مهریه و غیره از آن کسر می شود. پس از آن با به سهم الارث هر یک از وراث مالیات بر ارث به نسبت محاسبه می شود.

این نرخ ها طبق ماده ۲۰ قانون مالیات های مستقیم در خصوص وراث طبقه اول تا مبلغ ۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال معادل ۵ درصد، تا مبلغ ۲۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال نسبت به مازاد ۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال معادل ۱۵ درصد، تا مبلغ ۵۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال نسبت به مازاد ۲۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال معادل ۲۵ درصد و نسبت به مازاد ۵۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال معادل ۳۵ درصد می باشد.

وراث قانونی

وراث از نظر قانون مالیاتهای مستقیم به سه طبقه تقسیم می شوند:

  • الف) وراث طبقه اول که عبارتند از : پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد
  • ب) وراث طبقه دوم که عبارتند از : اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها
  • ج) وراث طبقه سوم که عبارتند از : عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها
  • اگر در هر طبقه ای حتی یک نفر ورثه در حال حیات باشد سبب می شود دیگر طبقات به اصطلاح از حیث ارث بردن باطل شوند و هیچ ارثی به آنها تعلق نگیرد

مأخذ ارزیابی املاک و اموال متوفی:

مأخذ ارزیابی املاک اعم از عرصه یا اعیان ، ارزش معاملاتی ملک با رعایت تبصره (۱) ماده (۵۹) این قانون در زمان فوت میباشد. (ماده ۳۲ ق.م.م)

در مورد ساختمانهایی که با توجه به نوع مصالح یا طرز معماری خاص دارای ارزش فوقالعاده هستند ارزش معاملاتی اعیانی ملاک نبوده و اداره امور مالیاتی مکلف است در این مورد و همچنین در ارزیابی جواهر و اشیای نفیس از نظر کارشناس یا کارشناسان و متخصص و متخصصین ذیربط استفاده کند.(تبصره ۲ ماده ۳۲ ق.م.م)

در مواردی که منفعت مال ، مورد وصیت یا نذر واقع میشود و همچنین در حبس چنانچه پس از انقضای مدت ، اصل مال عاید وراث شود ارزش مال مورد وصیت و نذر حبس ، به تاریخ حینالفوت مورث با رعایت مسلوبالمتفعه بودن آن تقویم و به سهمالارث وراثی که مال عاید آنها می شود اضافه و مشمول مالیات بر ارث خواهد بود.(تبصره ۳ ماده ۳۲ ق.م.م)

حقوق ناشی از عقود اجاره به شرط تملیک با بانکها نسبت به عرصه و اعیان املاک براساس ارزش معاملاتی حینالفوت متوفی محاسبه خواهد شد.(تبصره ۴ ماده ۳۲ ق.م.م)

مأخذ ارزیابی سایر اموال و حقوق مالی ، ارزش آنها در تاریخ فوت خواهد بود .(ماده ۳۲ ق.م.م)

مالیات بر ارث

اموالی که از شمول مالیات بر ارث خارج است

اموالی که جزء ماترک متوفی باشد و تا یک سال پس از قطعیت مالیات و غیرقابل رسیدگی بودن پرونده امر در مراجع مالیاتی طبق قوانین یا احکام خاص مالکیت آنها سلب و یا به موجب گواهی سازمان ذیربط بلاعوض در اختیار وزارتخانهها ، مؤسسههای دولتی ، شهرداریها ، نهادهای انقلاب اسلامی یا شرکتهایی که صددرصد (۱۰۰%) سهام آنها متعلق به دولت باشد قرار گیرد.(ماده ۲۱ ق.م.م)

مواردی که وراث تمام یا قسمتی از اموال را که جزء ماترک باشد به طور رایگان به یکی از اشخاص مذکور در ماده (۲) این قانون واگذار کنند. (ماده ۲۱ ق.م.م)

وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت ، مطالبات مربوط به خسارت اخراج ، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمههای اجتماعی و نیز وجوه پرداختی توسط مؤسسات بیمه یا بیمه گزار و یا کارفرما از قبیل بیمه عمر، خسارت فوت و همچنین دیه و مانند آنها حسب مورد که یک جا و یا به طور مستمر به ورثه متوفی پرداخت میگردد. (ماده ۲۴ ق.م.م)

اموال منقول متعلق به مشمولین بند ۴ ماده ۳۹ قرارداد وین مورخ فروردین ۱۳۴۰ و ماده (۵۱) قرارداد وین مورخ اردیبهشت ماده ۱۳۴۲ و بند(۴) ماده (۳۸) قرارداد وین مورخ اسفند ماه ۱۳۵۳ با رعایت شرایط مقرر در قرارداد مزبور با شرط معامله متقابل.(ماده ۲۴ ق.م.م)

اموالی که برای سازمانها و مؤسسههای مذکور در ماده (۲) این قانون مورد وقف یا نذر یا حبس واقع گردد به شرط تأیید سازمانها و مؤسسههای مذکور.(ماده ۲۴ ق.م.م)

هشتاد درصد(۸۰%) اوراق مشارکت و سپردههای متوفی نزد بانکهای ایرانی و شعب آنها در خارج از کشور و مؤسسههای اعتباری غیر بانکی مجاز ، همچنین پنجاه درصد (۵۰%) ارزش سهام متوفی در شرکتهایی که سهام آنها طبق قانون مربوط در بورس پذیرفته شده باشد و چهل درصد (۴۰%) ارزش سهام یا سهمالشرکه متوفی در سایر شرکتها و نیز چهل درصد (۴۰%) ارزش خالص دارایی متوفی در واحدهای تولیدی ، صنعتی ، معدنی و کشاورزی.(ماده۲۴ ق.م.م)