تعریف دعوای واهی + نمونه لایحه دعوای واهی

اصطلاح دقیق تر عبارت دعوای واهی “تامین دعوای واهی” می باشد. در این نهاد که در قانون آیین دادرسی مدنی میان بحث های تامین خواسته یا توقیف اموال به آن اشاره ای شده است.

در واقع نوعی تضمین گرفتن برای هزینه های خوانده ای است که خواهان دعوا ادله ای محکمه پسند برای دعوای خود ندارد یا این که مدارکی برای ادعای خود ندارد.

قانون آیین دادرسی مدنی تامین ها فراوانی را مورد اشاره قرار داده است مثل تامین خواسته، تامین دلیل، تامین اتباع بیگانه و همچنین تامین دعوای واهی که همچنان از عبارت آن پیداست تامین و تضمینی است که در صورت صلاح دید دادگاه و به درخواست خوانده، خواهان به صندوق دادگاه می سپارد که در صورتی که در دعوا بازنده و محکوم واقع شد؛ خوانده از محل آن هزینه های انجام شده را وصول کند.

مزیت و فلسفه تامین دعوای واهی

نکته ی قابل ذکر این است که خاصیت این ادعا از طرف خوانده این است که دادگاه ها از انباشته شدن پرونده نجات می ابند و تامین دعوا واهی می تواند از حجم پرونده هایی که بی اساس شکل می گیرند جلوگیری کند.

به عبارتی قرار تامین دعوای واهی، حقی است که به خوانده داده شده تا خواهان یا هر کسی دیگر که حق اقامه دعوا دارند از این حق سوء استفاده نکنند و به عبارتی این نهاد باعث می شود که خواهان با سوءاستفاده از حق، موجب ضرر رسیدن به خوانده نشود.

زیرا فرض کنیم که خواهان دعوایی را طرح کرد که مدارک و ادله قوی هم ندارد و خوانده هم برای دفاع هزینه هایی از قبیل گرفتن وکیل متحمل شده حال همانطور که پیش بینی می شد خواهان بازنده میدان می شود در اینجا مسبب ضرر و هزینه ای که خوانده انجام داده؛ خواهان است لذا از تامین دعوای واهی استفاده می شود تا این سوء استفاده از حق و ضرر به کسی آسیب نزند.

پس از این که خواهان محکوم شد خوانده می تواند از دادگاه درخواست کند هزینه هایی را که متحمل شده از محل آن مبلغی که خواهان در صندوق دادگستری تودیع کرده به وی بپردازد‌.

پذیرش تامین دعوا واهی

در ماده ۱۰۹ ق.آ.د.م مدنی به تامین دعوای واهی اشاره شده است که طبق آن خوانده می تواند برای اطمینان از جبران هزینه های دادرسی مانند حق الوکاله و…که خواهان علیه وی اقامه شده از دادگاه بخواهد از شخص خواهان تامین اخذ کند.

در صورتی که دادگاه، درخواست تامین را از خواهان پس از بررسی و صلاح دید پذیرفت؛ به خواهان برای تادیه مبلغی به عنوان تامین مهلت می دهد و تا زمانی که خواهان مبلغ مزبور را به صندوق دادگاه نسپارد دادرسی متوقف خواهد ماند و اگر آن مهلت منقضی شود و خواهان همچنان پرداخت نکرده باشد به درخواست خوانده، دادگاه قرار رد دادخواست خواهان را صادر می کند.

در کلیه دعاوی مدنی اعم از دعاوی اصلی یا طاری و درخواست های مربوط به امور حسبی به استثنای مواردی که قانون امور حسبی مراجعه به دادگاه را مقرر داشته است، خوانده می تواند برای تأدیه خسارات ناشی از هزینه دادرسی و حق الوکاله که ممکن است خواهان محکوم شود از دادگاه تقاضای تأمین نماید.

دادگاه در صورتی که تقاضای مزبور را با توجه به نوع و وضع دعوا و سایر جهات موجه بداند، قرار تأمین صادر می نماید و تا وقتی که خواهان تأمین ندهد، دادرسی متوقف خواهد ماند و در صورتی که مدت مقرر در قرار دادگاه برای دادن تأمین منقضی شود و خواهان تأمین ندهد به درخواست خوانده قرار رد دادخواست خواهان صادر می شود.

نکات مرتبط با تامین دعوای واهی

• در مرحله واخواهی تامین دعوای واهی وجود ندارد یعنی واخوانده نمی تواند از واخواه تامین دعوا بگیرد زیرا واخواه همان خوانده دعوای بدوی است.
• درخواست تامین دعوای واهی، حق خوانده است و دادگاه راساً حق چنین اقدامی را ندارد.
• در دعوای اعسار هم خوانده می تواند از خواهان درخواست تامین کند. و عموم و اطلاق مزبور شامل این امر هم می شود‌.
• طبق تبصره ماده ۱۰۹ اگر دادگاه تشخیص دهد که فرد از روی غرض ورزی یا به تاخیر انداختن انجام تعهدات اقامه دعوا کرده است؛ هم تامین دعوای واهی را به درخواست خوانده صادر می کند و هم می تواند راسا خواهان دعوا را به سه برابر هزینه دادرسی به نفع دولت محکوم نماید.

تبصره – چنانچه بر دادگاه محرز شود که منظور از اقامه دعوا تأخیر در انجام تعهد یا ایذای طرف یا غرض ورزی بوده، دادگاه مکلف است در ضمن صدور حکم یا قرار، خواهان را به تأدیه سه برابر هزینه دادرسی به نفع دولت محکوم نماید.

• اگر فرد حتی معسر باشد در مورد تامین مورد بحث باید مبلغ را تودیع کند؛ در غیر این صورت، دادرسی متوقف می ماند.
• در صورت صدور قرار تامین مزبور، خواهان جق اعتراض به آن را نخواهد داشت.
• مهلتی که خوانده می تواند ایراد مزبور را مطرح کند یعنی درخواست تامین دعوای واهی را تقاضا کند؛ تا قبل از اولین جلسه دادرسی می باشد.
• در دعاوی که مستند به سند رسمی باشند و موارد ماده ۱۱۰، خوانده نمی تواند تامین بخواهد زیرا مستند قوی وجود دارد و ادله ای محکمه پسند به شمار میروند و ظن پوچ و واهی بودن دعوا از بین می رود.

ماده ۱۱۰- در دعاویی که مستند آنها چک یا سفته یا برات باشد و همچنین در مورد دعاوی مستند به اسناد رسمی و دعاوی علیه متوقف، خوانده نمی تواند برای تأمین خسارات احتمالی خود تقاضای تأمین نماید.

• مهلتی که خواهان برای پرداخت تامین مربوطه دارد یک موعد قضایی است یعنی دادگاه آن را تعیین می کند.

نمونه لایحه تامین دعوا واهی

ریاست محترم شعبه ۴۴ دادگاه عمومی حقوقی تهران

با سلام

احتراما به وکالت از خوانده ردیف اول آقای …. در پرونده شماره … خدمت حضرتعالی معروض می دارد خواهان محترم با طرح دعوای واهی ادعا نموده اند که مبلغی را بابت مشارکت در پروژه به موکل اینجانب سپرده و حال در مقام استرداد مبلغ ادعایی برآمده اند. با ملاحظه دلایل و ضمائم پیوست دادخواست تقدیمی توسط خواهان محترم به سادگی محرز می شود که ادعای ایشان کاملا واهی بوده و با توجه به بروز مشکلات خانوادگی مابین ایشان و موکل اینجانب، این دعوا صرفا جهت غرض ورزی و ایذای خوانده و بازی با آبروی ایشان مطرح گردیده است.

خواهان محترم در ستون مربوط به دلایل به دو فقره چک استناد نموده اند که یکی از آن ها از حساب آقای … در وجه آقای…. صادر و دیگری به درخواست خوانده ردیف دوم آقای … به حساب موکل اینجانب صادر شده اند. حال موضوعی که در اینجا مطرح می شود این است که خواهان محترم اساسا چه نقشی در فرآیند صدور، ضمانت، انتقال و یا دریافت چک های مذکور به عنوان ذی نفع آن داشته اند که آن ها را مستند دعوای خود علیه موکل اینجانب قرار داده اند؟

به وضوح روشن است که هدف ایشان از مستند قرار دادن چک های مذکور، فرار از سپردن تامین در زمانی که خواهان دادخواستی را بدون دلایل محکم مطرح می کند بوده است. بنابراین از محضر محترم حضرتعالی تقاضای الزام خواهان به سپردن تامین مناسب در صندوق دادگستری حداقل به میزان حق الوکاله اینجانب، مطابق ماده ۱۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی را دارم.

همچنین تقاضامندم در صورتی که در محضر محترم محرز گردد که منظور از اقامه دعوا ایذای طرف یا غرض ورزی و همچین صرفا تلف نمودن وقت مراجع دادگستری می باشد (که برابر ادله خواهان قطعا همینگونه است)، خواهان را نسب به اجرای تبصره ماده ۱۰۹ مبنی محکومیت ایشان به سه برابر هزینه دادرسی محکوم فرمایید.

با تشکر

نتیجه گیری

ایراد دعوای واهی اشکالی است که خوانده به دعوای خواهان وارد می کند و مدعی است خواهان بدون دلیل و صرفا از وی غرض ورزی اقامه دعوا کرده و بابت هزینه هایی که ممکن است از جهت این دعوا به وی وارد شود از دادگاه درخواست تامین می کند و دادگاه هم پس از بررسی های لازم، اگر تشخیص بدهد به خواهان مهلتی می دهد تا مبلغی را که معین کرده به صندوق واریز کند و اگر مهلت منقضی شود؛ به درخواست خوانده دادخواست خواهان رد می شود.

در بالا به تفصیل به توضیح و تعریف این نهاد و بیان فلسفه آن پرداختیم. 

سوالات متداول

دعوای واهی یا ایراد دعوای واهی چیست؟

دعوایی که خواهان بدون ارائه و مدارک کافی اقامه می کند و احتمال محکومیت وی در آن زیاد است.

آیا دادگاه می تواند خودش قرار تامین دعوا واهی صادر کند؟

 خیر؛ این حق مختص به خوانده دعوا است و دادگاه حق ندارد راساً اقدام به این کار کند.

آیا کسی که معسر است باید تامین دعوای واهی را تودیع کند؟

 برخلاف هزینه دادرسی که حق دولت است و با اعسار قابل خدشه است؛ اما تامین های مربوطه حتی در صورت اعسار هم باید پرداخت شود.

در مرحله واخواهی آیا امکان ایراد تامین دعوای واهی وجود دارد؟

خیر؛ در مرحله واخواهی به دلایلی که در بالا شرح دادیم چنین امکانی وجود ندارد.