دعوای اثبات مالکیت
در این دعوا شخصی که ادعای مالکیت بر ملک را دارد خواهان نامیده می شود. شخص خواهان باید درخواست اثبات مالکیت کند و شخص فروشنده و معارض با خود را طرف دعوا قرار دهد. خواهان با مراجعه به دادگاه و ارائه دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی می‌تواند اقدام به دادخواهی کند. سپس جلسات رسیدگی با حضور همه افراد دخیل برگزار می‌شود و طرفین مدعی با مدارک و دلایل باید به اثبات ادعا خود بپردازند.
شرایط دعوای اثبات مالکیت
صرف نظر از اختلاف نظرهایی که وجود دارد دعوای اثبات مالکیت یکی از دعاوی معمول در باب املاک است که معمولا افراد برای اثبات حق خود در باب مالکیت نسبت به طرح آن اقدام می‌نماید که لازم است شرایط ذیل در دعوای اثبات مالکیت وجود داشته باشد.
وجود قرارداد کتبی یا شفاهی
خواهان دعوای اثبات مالکیت بایستی بدوا نسبت به اثبات وجود قراردادی مبنی بر انتقال مالکیت یا ادله‌ای مبنی بر مالکیت ارائه نماید که معمولا خواهان در این مورد با ارائه سند عادی نسبت به اثبات وجود قرارداد اقدام می‌کند؛ چرا که خواهان دعوی اثبات مالکیت بلاشک یا دارای سند عادی است.
یا دلیلی غیر از سند رسمی مثل قرارداد شفاهی دارد که در مورد اخیر باید وجود چنین قراردادی را با سایر ادله اثبات نماید؛ اما برای طرح دعوای اثبات مالکیت صرف وجود سند یا قرارداد یا ادله‌ای مبنی بر وجود قرارداد شفاهی یا عادی کافی نیست.
اثبات اعتبار قرارداد
عنوان انتخاب شده از باب تقرب به ذهن است؛ چرا که با اثبات وجود یک قرارداد یا اثبات طرق قانونی نقل و انتقال ملک، کار خواهان دعوا برای طرح دعوای اثبات مالکیت به اتمام می‌رسد و مستنداً به اصالت الصحه این خوانده دعوا است که بایستی با ایراد به اعتبار سند عادی از دعوا دفاع نماید.
و اگر دلیلی از طرف خوانده بر بی‌اعتباری قرارداد اثبات شده از سوی خواهان ارائه گردد با انقلاب دعوا اثبات اعتبار قرارداد نیز بر عهده خواهان که مدعی اعتبار قرارداد هست خواهد بود؛ چراکه امکان دارد قرارداد معتبری هم تنظیم شده باشد؛
لیکن با جهاتی قانونی بعد از تنظیم فسخ، اقاله یا ابطال شده باشد؛ لذا با دفاع مؤثر از طرف خوانده، خواهان باید اعتبار قرارداد خود را نیز اثبات نماید.آرا مربوط به دعوای اثبات مالکیت
مدارک لازم برای اثبات مالکیت
برای درخواست اثبات مالکیت، مدارک زیر نیاز است:
- تصویر مصدق سند عادی
- تصویر مصدق رسید پرداخت وجه
- به همراه داشتن کارت ملی جهت احراز هویت و کارت عابر بانک جهت پرداخت هزینۀ دادرسی الزامی است.
- استماع شهادت شهود و مطلعین
- درخواست استعلام
- شماره پرونده استنادی
- تحقیقات محلی
- اتیان سوگند
- سایر دلایل و منضمات
دعوای اثبات مالکیت مالی است یا غیر مالی
ملاک تشخیص مالی بودن یا غیر مالی بودن دعوی حقوقی نتیجه حاصله از آن است. بنابراین، در مورد دعوی راجع به مادتین ۱۴۷ و ۱۴۸ اصلاحی قانون ثبت که کمیسیون بر اثر عدم توافق، متقاضی را به طرح دعوی در دادگاه صالح هدایت می‌نماید با طرح دعوی چون خواسته اثبات مالکیت است دعوی مالی خواهد بود.
اما در مورد دعوی رسیدگی به اعتراض بر تصمیمات هیأت ماده واحده نحوه اجرای ماده ۵۶ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و ماده ۱۲ قانون زمین شهری چون اعتراض به تشخیص است دعوی غیر مالی است. در مورد املاک ثبت شده دعوی اثبات مالکیت بر خلاف سند رسمی قابل پذیرش نیست.
دعوای اثبات مالکیت املاک ثبت شده و ثبت نشده
مطابق مقررات ماده ۲۴ قانون ثبت اسناد و املاک، پس از انقضای مدت اعتراض، دعوی این که در ضمن جریان ثبت تضییع حقی از کسی شده قابل پذیرش نیست، اعم از این که دعوی تضییع حق مذکور به عنوان مطالبه قیمت باشد یا هر عنوان دیگر. بنابراین، در مورد املاک ثبت شده، دعوی اثبات مالکیت برخلاف سند رسمی قابل پذیرش نیست؛ اما در مورد املاک فاقد سابقه ثبتی چون تثبیت مالکیت اشخاص براساس مقررات قانون ثبت اسناد و املاک ممکن است،
متقاضی باید براساس مقررات مزبور عمل کند مگر این که درخصوص مالکیت اختلاف باشد که در این حالت با توجه به این که دادگستری مرجع رسمی تظلمات می‌باشد، رسیدگی به اختلاف طرفین نه تنها منع قانونی ندارد بلکه در زمره تکالیف قانونی دادگاه‌های عمومی است.
اثبات مالکیت اموال غیر منقول
املاک و اموال غیرمنقول یا دارای سابقه ثبتی هستند یا فاقد سابقه ثبتی. در دعاوی مالکیت نسبت به املاکی که سابقه ثبتی ندارند ملاک مالکیت افراد، ماده ۳۵ قانون مدنی است که مقرر می‌دارد. تصرف به عنوان مالکیت، دلیل مالکیت است مگر این‌که خلاف آن ثابت شود. و ماده ۳۷ قانون نقل و انتقالات این املاک را مورد بحث قرار می‌دهد و نقل قانونی چیزی نیست جز همان عقود تملیکی.
بنابراین، دعوای اثبات مالکیت در املاک فاقد سابقه ثبتی فقط و فقط قابلیت استماع را دارد و اثبات آن با سند عادی و سایر ادله قانونی و یا هر یک از آن‌ها امکانپذیر است. با این اوصاف برای اثبات نقل و انتقالات چنین املاکی سند عادی نیز جزء ادله اثباتی قرار دارد مانند اقرار، شهادت و …اما در املاکی که سابقه ثبتی دارند و جریان ثبتی آن‌ها خاتمه یافته است و سند مالکیت به نام اشخاص صادر شده است ملاک مالکیت افراد ماده ۲۲ قانون ثبت است.
اثبات مالکیت با سند عادی
برای اثبات ملک با سند عادی، باید مدارک لازم برای احراز و اثبات مالکیت شخص را آماده و سپس همراه با دادخواست دعوای طرح شده به مراجع قانونی ارائه شود. سپس دادگاه در زمان مشخص به پرونده رسیدگی کرده و پس از بررسی شواهد و مدارک ارائه شده، رأی به نفع فردی که به عنوان مالک واقعی و رسمی ملک شناخته می‌شود صادر می‌شود.
