تصرف عدوانی چیست؟
دعاوی تصرف عدوانی در کنار دعوای رفع مزاحمت و رفع ممانعت از حق، جز دعاوی سه گانه ایست که در آن از تصرفات یک فرد حمایت می شود. در دعوای تصرف عدوانی صحبت از این است که فرد متصرف مال غیرمنقولی بوده و کسی تصرف او را غیر قانونی می داند و اجازه تصرف در ملک را نمی دهد و یا به عبارتی او را از ملک بیرون می کند بدون هیچ مجوزی و به صورت عدوانی، در اینجا قانون گذار به فردی که قبلا متصرف بوده و الان وی را از آنجا بیرون کرده اند اجازه می دهد که با طرح دعوای رفع تصرف عدوانی ملک را دوباره به وی بازگردانند.
به بیان ساده تر، در دعوای تصرف عدوانی قانون گذار از تصرفات سابق یک شخص حمایت می کند.
انواع دعاوی تصرف
در قانون آیین دادرسی مدنی این موارد بررسی شده اند:
- دعوای تصرف عدوانی.
- دعوای مزاحمت.
- دعوای ممانعت از حق.
تفاوت تصرف عدوانی با خلع ید
تفاوتی که بین این دو وجود دارد این است که در تصرف عدوانی آنچه محور و ملاک قرار می گیرد تصرفات قبلی فرد خواهان است و خواهان مدعی است که در این ملک متصرف بوده است و خوانده به زور آن را تصرف کرده و از دست وی بیرون کشیده است اما در خلع ید همین مورد تصرف غاصبانه وجود دارد اما با این فرق که خواهان در اینجا ادعای مالکیت می کند در حالی که در فرض قبلی اثبات مالکیت محور نبود و خواهان باید اثبات می کرد که قبلا در این ملک تصرف داشته است. به این دلیل در دعوای اثبات مالکیت و خلع ید سند مالکیت باید ارائه شود اما در تصرف عدوانی نیازی به ارائه چنین سندی نیست.
فرق تصرف عدوانی کیفری و حقوقی
مهم ترین تفاوت شکایت کیفری با حقوقی این است که در تصرف عدوانی کیفری، باید برای قاضی دادگاه اثبات شود که متصرف از روی عمد اینکار را کرده و می دانسته که ملک متعلق به شخص دیگری است.
در شکایت کیفری تصرف عدوانی شما حتما باید با اسناد و مدارکی که دارید اثبات کنید که مالک ملک هستید. در حالی که در تصرف عدوانی حقوقی همانطور که پیش تر توضیح دادیم لازم نیست که شما حتما مالک ملک باشید. مثلا زمانی که شما مستاجر هستید و صاحب خانه شما در خانه ای که اجاره کردید تصرف می کند.
در دعوای تصرف عدوانی کیفری شما از متصرف شکایت کیفری می کنید و دیگر نیاز نیست که برای رفع تصرف دعوای حقوقی هم مطرح کنید، چون دادگاه کیفری به رفع تصرف هم رای می دهد. در تصرف عدوانی حقوقی شما دادخواست حقوقی به مرجاجع قضایی حقوقی ارائه می دهید.
مسئله تصرف عدوانی هم از لحاظ حقوقی و هم از لحاظ کیفری قابل انجام است. یعنی شما می توانید در محاکم حقوقی دادخواست رفع تصرف عدوانی را مطرح کنید و در دادگاه کیفری هم شکایت کنید تا متصرف مجازات شود و در دادگاه کیفری دیگر به رفع تصرف حکمی دادگاه داده نمی شود، چون به این موضوع در دادگاه حقوقی رسیدگی می شود. لازم به تاکید است که شکایت همزمان حقوقی و کیفری در تصرف عدوانی در صورتی است که شما مالک باشید، چون در دعوای تصرف عدوانی کیفری مالکیت شما برای دادگاه باید اثبات شود.
تصرف عدوانی در ملک مشاع
تصور کنید که شما و همکارتان در یک ملک شریک هستید، سه دانگ برای شما است و سه دانگ دیگر برای همکارتان. حالا اگر همکارتان بدون اجازه در ملک تصرفی انجام دهد، تصرف عدوانی محسوب می شود. به این دلیل که شرکا در یک ملک در جزء جزء و کل آن شریک هستند و تصرف یکی از آن ها بدون اجازه ی دیگری، تصرف عدوانی محسوب می شود. در نتیجه شما می توانید به علت تصرف بدون اجازه ی شریکتان از او شکایت کیفری یا حقوقی کنید.
نتیجه گیری
دعوای تصرف عدوانی دعوای شخصی است که قبلا در ملکی متصرف بوده است و حال شخصی به زور و عدوان و به صورت غیر مجاز آن ملک را از وی گرفته و خودش در آن تصرف کرده یا اینکه اجازه تصرف در ملک را به متصرف سابق نمی دهد. قانون گذار در این زمینه از متصرف سابق حمایت کرده و مقرر کرده که وی می تواند دعوای تصرف عدوانی را اقامه کند تا دادگاه وضع را برای وی به حالت سابق برگرداند. اگر با چنین موضوعی پیش رو هستید توصیه می شود که از موسسه گروه وکلای سنا راهنمایی بخواهید.
سوالات متداول درباره تصرف عدوانی
- اگر شخصی ملکی را از تصرف مستاجر خارج کند مستاجر چه کاری میتواند انجام دهد؟
در اینجا چون مستاجر متصرف سابق بوده و کسی بدون مجوز ملک را از ید وی خارج کرده است. مستاجر می تواند در دادگاه دعوای تصرف عدوانی مطرح کند در اینجا حتی اگر آن شخص مالک مال باشد می توان علیه وی دعوای تصرف عدوانی مطرح کرد.
مانند دعوای مستاجر علیه موجر
- محل اقامه دعوای تصرف عدوانی کدام دادگاه است؟
در دعوای مزبور فرد چه از جنبه کیفری بخواهد شکایت کند و چه از طریق حقوقی بخواهد دادخواست تقدیم دادگاه کند لازم است در دادگاه محل و شهری که ملک در آن واقع است طرح دعوا کند.
- اهمیت استفاده از وکیل در دعوای تصرف عدوانی چیست؟
با توجه به این که این دعوا با دعاوی در شباهت دارد و طرح کردن هر کدام از آنان بار حقوقی خود را دارد و با توجه به اینکه اگر دعوا به صورت صحیح اقامه نشود ممکن است فردی که حق با وی است محکوم شود و پیچیدگی خاص این پرونده ها لازم است از وکیل دادگستری استفاده شود پیشنهاد ما این است که این امر را از موسسه گروه وکلای سنا جویا شوید.
- مجازات تصرف عدوانی طبق قانون جدید چه میزان است؟
طبق قانون جدید مجازات موضوع ماده ۶۹۰؛ حبس از ۱۵ روز تا ۶ ماه خواهد بود.
- آیا تصرف عدوانی کیفری فقط توسط مالک قابل امکان است؟
بله، در دعاوی تصرف عدوانی کیفری شما باید مالک باشید تا شکایت کیفری کنید و همچنین باید این امر را با اسناد و مدارک در دادگاه اثبات نمایید. این شکایت می تواند توسط خودتان یا وکیل شما انجام شود.
- اگر متصرف در زمین مورد تصرف زراعت کند تکلیف چیست؟
در این صورت ماده ۱۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی بیان می کند که اگر موقع برداشت محصول رسیده است، متصرف عدوانی باید فوری محصول را برداشت کند و اجرت المثل را بپردازد.
- آیا طرح دعوای تصرف عدوانی درخصوص ماشین ممکن است؟
خیر، دعوای تصرف عدوانی نسبت به اموال غیر منقول صورت می گیرد.
