مطالبه اجرت المثل ایام تصرف و دادخواست آن

یکی از پرونده های مرسوم و متداول که به موجب آن به دادگاه های قضایی مراجعه می شود.

پرونده های مربوط به املاک مشاعی و ورثه ای است که به اختلاف بین شرکا و مالکین آن اموال منجر شده که یکی از این صورت دعواهای حقوقی تصرف یکی از مالکین و سلطه او بر مال است که مانع از استفاده دیگر شرکا از مال می شود که این امر باعث شده دادخواهی راجع به این نوع پرونده ها زیاد شده و مردم جامعه برای رسیدن به حق خود احتیاج پیدا کنند.

که ما در این مطلب سعی داریم مردم راجع به این زمینه اطلاعات حقوقی کافی داشته باشند تا بتوانند درخواستی که از دادگاه دارند را مطرح و به بهترین نحو به حق خود برسانند.

نحوه تصرف افراد بر اموال و انواع مالکیت

مالکیت بر یک مال انواعی دارد ممکن است یک شخص مالک یک مال باشد که مالک واحد است و مال به طور کامل در اختیار اوست، ممکن است مالک چند نفر باشند.

که در این حالت به این مال مشاع می گویند که در اصطلاح به این معناست که مال بخش و یا تقسیم نشده است و افراد نسبت به مال حق تصرف مادی ندارند.

منظور از تصرف مادی به این معناست که تسلط بر مال محرز باشد و افراد آشکارا سلطه ای که بر مال مشاعی وجود داشته را ببینند، البته لازم است که حالتی را که افراد بر مال واحد و یا چند مال به نحو شراکت مالک هستند را از هم جدا کنیم و این قسم از مالکیت مشارکتی را به یک قسمت دیگر هم تقسیم کنیم.

دومین نحوه ای که مالکیت شکل می گیرد به نحو مفروز است (همانطور که اشاره شد حالت اول مشاع بود) در حالت مفروز مالکیت افراد دیگر به نحو مشخصی معین است که هر فرد مالکیتش به چه نحو، به چه صورت است و هر یک مالکیت کدام قسمت را دارند که عرف جامعه معمولا به این نحو عمل می کند .

برای پیشگیری از اختلافاتی که ممکن است در آینده پیش بیاید و مالکیت مشاع معمولا در ابتدای خرید مال و یا اگر مال موروثی باشد (از کسی که ارث می برده اند ارث برده و هنوز تقسیم صورت نگرفته است) مشاع است و به سرعت تبدیل به مال مفروز می شود.

معمولا در املاک مفروز مالکین چه بسا اگر قابلیت این نوع تقسیم وجود داشته باشد از وسط دیوار بین ملک می کشند که به اصطلاح جامعه و عرف می گویند که تیغه کشیده اند تا حق هر یک مشخص باشد و تعارضی به حق دیگری نشود.

پس از بیان انواع مالکیت بر مال (مشاع، مفروز) و انواع مالک شدن (از طریق قرارداد که شایع ترین آن خرید می باشد، از طریق قهری که ارث یکی از مصادیق می باشد) ممکن است در ملکی که هنوز تصمیم به افراز ملک (مشخص کردن حق هر یک از مالکین) نشده و مال، مشاع است.

یک سری از شرکا سلطه ای بر مال پیدا کنند و اجازه استفاده دیگران از آن ملک را ندهند که قصد داریم نحوه رسیدگی به دعوای مطالبه اجرت المثل ایام تصرف ملک مشاع از متصرف را توضیح دهیم.

مالکیت مشاع و تصرف غیرقانونی در آن

یکی از انواع مالکیت همانطور که در ابتدا آمد، مالکیت مشاع است، در مالکیت مشاع حق هر یک از مالکین (که رابطه ایشان مابین خودشان شرکا هستند) در کل مال و به عبارتی در جز جز مال منتشر شده است.

ساده تر بخواهیم مثال بزنیم اینگونه است که هر یک از شرکا نمی توانند مدعی بشوند که این قسمت برای من است بلکه هر کجا از ملک را دست بگذارند همانطور که خودش حق بر آنجا دارد شریک دیگر نیز بر آن قسمت حقی دارد.

اجرت المثل ایام تصرف ملک مشاع

حال ممکن است یکی از شرکا بدون توجه به اینکه مال مشاع برای همه ی شرکا می باشد، دست بر مال مشاع ببرد و دیگران نیز نتوانند او را از تصرف منع کنند و توافقی درباره نحوه تصرف و استفاده خودشان بر ملک نداشته باشند.

برای مثال صرفا منتظر باشند که ملک فروش برود و یا مال به نحو مال ورثه ای به ایشان رسیده و صرفا منتظر هستند که مال توسط دادگاه تقسیم (افراز) شود اما در این دو حالت یکی از این شرکا از مال شراکتی استفاده می کند.

و دیگران این تصرف او را خلاف حق خودشان می دانند و قصد دارند تا ید او را از مال کوتاه کنند که علاوه بر بیرون کردن وی توسط قانون می توانند اجرت المثل مقداری را که در ملک بوده (اجرت المثل ایام تصرف) از او بگیرند.

نحوه طرح دعوی مطالبه اجرت المثل ملک مشاع

(اجرت المثل: اگر کسی از مال دیگری استفاده کند و اصطلاحا منتفع بشود وی باید اجرت مدتی را که از مال استفاده کرده را بپردازد که یا درباره آن موافقت می شود و یا به نظر کارشناس این مبلغ تعیین می شود.)

برای مطالبه اجرت المثل شرایطی باید باشد و بدون در نظر گرفتن این شرایط امکان این شکایت چه بسا وجود نداشته باشد.

در ابتدا باید تصرف، مادی باشد به این صورت که شریک به داخل ملک رفته و یا از ملک به نحو مسلم دارد استفاده می کند که اقدام او بدون اجازه دیگران جز مصادیق دخل و تصرف در ملک مشترک می باشد.

کاری که لازم است دیگر مشترکین حق انجام دهند این است که او را از تصرف ملک باز دارند که یکی از طرق بازداری او طرح یک اظهارنامه خطاب به مالک متصرف می باشد.

که در آن رفع تصرف ملک تا زمان افراز درخواست شده باشد که اگر به این اظهارنامه بدون پاسخ و بدون اثر باقی بماند، شرکا در این مرحله دادخواستی حقوقی تحت عنوان تخلیه ملک مشترک به همراه دادخواست مطالبه اجرت المثل ایام تصرف ملک را به دادگاه قضایی می دهند، که این دو ورقی که ذکر شد می توانند جز ادله ای باشند که مثبت ادعای ایشان باشد.

به عبارت ساده تر این اوراق می تواند، ادعاهایی که شرکا داشتند، مبنی بر این که مالک به صورت غیر قانونی ملک را تصرف کرده بوده با آن ثابت کنند.

چرا که ممکن است، متصرف منکر تمام اتفاقات افتاده بشود، که با اظهارنامه که داده شده، زمان ارائه اظهار نامه رسمی، ابتدای زمان تصرف محسوب می شود.

تا زمانی که از ملک دست برداشته که مبلغ آن دوره تصرف را که به آن اجرت مثل می گویند را از او دریافت کنیم.

دعوای مطالبه اجرت المثل ایام تصرف و دادخواست حقوقی آن

دعوی مطالبه اجرت المثل ایام تصرف ملک مشاع در دو نوع دادگاه بسته به مبلغ آن ممکن است بررسی شود:

اول این که ممکن است بدانیم به نحو تقریبی که اجرت المثل زمانی که او متصرف بوده چقدر است که یا زیر ۲۰ میلیون تومان است و یا بیشتر از آن که مبالغ کمتر از مبلغ در شورای حل اختلاف و مبالغ بیشتر از آن مبلغ، در دادگاه حقوقی مطرح می شود.

چه بسیار که ممکن است فرد نتواند تشخیص بدهد که مبلغ تقریبی چقدر است، در این صورت او می تواند با تامین دلیل به کارشناس حقوقی، از وی (کارشناس مربوطه) بخواهد که اجرت المثل ملک را تعیین کند که همانطور که پیش تر گفتیم، پس از تعیین مبلغ توسط کارشناس بسته به مبلغ به مرجع صالح مراجعه می شود.

نمونه دادخواست مطالبه اجرت المثل:

خواهان…….

خوانده……..

وکیل…….

تعیین خواسته و بهای آن:

تقاضای صدور حکم بر محکومیت خواندگان به پرداخت اجرت المثل ایام تصرف سه دانگ از شش دانگ یک باب……..به مساحت………..متر مربع قطعه……تفکیکی از ملاک ثبتی……بخش……..از تاریخ…….لغایت (تا) صدور حکم را با جلب نظر کارشناس و به همراه جبران خسارات قانونی، هزینه دادرسی و کارشناسی به همراه حق الوکاله وکیل را خواستار می باشم.

دلایل و منضمات:

فتوکپی سند مالکیت، گواهی انحصار وراثت، اظهارنامه رفع تصرف و….

شرح دادخواست:

ریاست محترم دادگاه:

احتراما به وکالت از خواهان به استحضار می رساند:

به موجب فتوکپی سند مالکیت پیوستی مورث به نام……مالک رسمی، سه دانگ از شش دانگ یک باب……به مساحت…….متر مربع قطعه تفکیکی از پلاک ثبتی…….بخش…….می باشد که نامبرده برابر گواهی انحصار وارثت شماره مورخه……..صادره از شعبه……دادگاه عمومی تهران در مورخ……..به رحمت ایزدی پیوسته و موکل، نیز جز وراث آن مرحوم است.برابر اسنادی که پیوست شد برادر موکل از روز فوت آن مرحوم ملک را در اختیار گرفته و هیچ گونه مبلغی به موکل اینجانب پرداخت نکرده است با این حال از دادگاه محترم تقاضای صدور حکم بر محکومیت به پرداخت اجرت المثل ایام تصرف از تاریخ………تا تاریخ صدور حکم، همچنین محکومیت وی به اجرای جبران خسارت قانونی، هزینه دادرسی، هزینه کارشناسی و حق الوکاله در حق خواهان استدعا می گردد.

نتیجه گیری

همانطور که متن را خواندید مالکیت ممکن است به نحو معین یعنی جدا شده و یا مشاع که یعنی جدا نشده باشد که در مالکیت مشاع  افراد حقشان منتشر در کل مال است پس نمی توانند به صورت مادی، در آن، بدون رضایت دیگر شرکا دست ببرند.

اگر چنین امری اتفاق بیفتد چون مانع استفاده دیگران از حقشان شدند، در نتیجه موظف هستند که مالی را که مورد استفاده قرار داده اند جبران کنند که در قانون به آن مبلغ اجرت المثل ملک و به نوع درخواستی که از دادگاه دارند دادخواست اجرت المثل ایام تصرف می گویند.

دادگاهی که برای این نوع دعاوی صالح است بر حسب مورد دادگاه شورای حل اختلاف و دادگاه شعبه حقوقی دادگاه می باشد.

طرح سوال

اجرت المثل چیست؟

زمانی که بدون قرارداد از مالی یا ملکی استفاده می شود برای آن مال طبیعتا اجرتی است که این اجرت بسته به شرایطی که آن مال دارد تعیین می شود که به آن اجرت المثل گفته می شود.

دادگاه صالح برای دعوای مطالبه اجرت المثل ایام تصرف چه مرجعی است؟

بر حسب مورد اگر بیشتر از بیست میلیون تومان باشد در دادگاه حقوقی و اگر کمتر از بیست میلیون تومان باشد در شورای حل اختلاف به آن رسیدگی می شود.

انواع مالکیت بر مال را چگونه است؟

مفروز و مشاع؛ مال مفروز، مالی است که حق هرکس به نحو معین مشخص است و می تواند در آن تصرف کند ولی در مال مشاع، حق افراد در آن پخش شده است و هیچکس بدون رضایت دیگری نمی تواند در آن تصرف کند.