متأسفانه، زنان همواره در طول تاریخ مورد انواع خشونت و آزار و اذیت توسط مردان واقع می شدند. به ویژه در جوامع مرد سالار که فرهنگ برتری مردان بر زنان پیوسته حاکم بوده است. اگرچه امروزه به موازات پیشرفت درجه تمدن جوامع بشری، فرهنگ برتری جنسیتی و تبعیض بین زن و مرد از جوامع رخت بسته است لیکن هنوز هم شاهد اعمال خشونت هایی از این دست علیه زنان هستیم.
یکی از انواع خشونت های رایجی که علیه زنان مطرح می شود، خشونت ها و آزار های جنسی می باشد که به اشکال گوناگون علیه آنان انجام می شود و باعث رنجش فراوان و ایجاد محدودیت های اجتماعی برای آن ها می شود.
در این مقاله سعی نموده ایم انواع آزار ها و خشونت هایی را که علیه زنان قابل تحقق است نام برده و مجازات قانونی آن ها را نیز بیان کنیم.
انواع آزار زنان
رایج ترین خشونت و آزار هایی که علیه زنان قابل تحقق است به شرح زیر می باشند:
الف)آزار جنسی
به طور کلی آزار جنسی یا (Sexual harassment) مجموعه رفتار ها و گفتار ها و اعمالی می باشد که محتوای جنسی دارد و جهت ارضای غریزه، علیه زنان به کار گرفته می شود و باعث رنجش خاطر آن ها می شود.
آزار و خشونت جنسی، معمولا به یکی از طرق زیر صورت می گیرد:
- تجاوز جنسی: بالاترین مرتبه خشونت جنسی، تجاوز می باشد که به معنای وادار نمودن زن به انجام عمل نزدیکی می باشد. البته تجاوز تنها علیه زنان صورت نمی گیرد بلکه علیه مردان نیز قابل تصور است لیکن چون در این مقاله محور بحث ما پیرامون خشونت علیه زنان است تنها در این حالت به آن پرداختیم.
مطابق تبصره ۱ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی، مجازات تجاوز به عنف، اعدام می باشد. برای تحقق تجاوز به عنف حتما نیازی نیست که زنی را با کتک و ضرب و جرح و دست و پای بسته مجبور به نزدیکی نمایند بلکه چنانچه شخصی دختر نابالغی را نیز فریب دهد و از این طریق با او ارتباط جنسی برقرار نماید، تجاوز به عنف محسوب شده و مشمول مجازات اعدام است.
همچنین در صورتی که تجاوز در حالت خواب، بیهوشی یا مستی رخ دهد نیز همین حکم جاریست. - ایجاد مزاحمت های خیابانی: یکی از انواع آزار هایی که علیه زنان انجام می شود، هنگام تردد در معابر و خیابان ها می باشد که غالبا به شکل چشم چرانی و نگاه های شهوت انگیز به اندام زنان، لمس فیزیکی بدن زنان، گفتن کلمات شهوت انگیز و رکیک به زنان، تعقیب آنان در خیابان، بستن و سد معبر کردن مسیر آنان و… می باشد.
این رفتار ها در قانون مجازات اسلامی جرم بوده و به موجب ماده (۶۳۸) قانون مجازات اسلامی، قابل مجازات می باشد.
این ماده مقرر می دارد: «هرکس به طور علنی، در معابر و انظار عمومی تظاهر به عمل حرامی نماید علاوه بر کیفر عمل، به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم می شود و چنانچه مرتکب عملی شود که خود آن عمل دارای کیفر نباشد ولی عفت عمومی را جریحه دار کند، فقط به حبس از ده روز تا دو ماه یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم می شود.»
همچنین وفق ماده (۶۳۷) قانون مجازات اسلامی، چنانچه شخصی به اجبار و زور مرتکب اعمال نامشروعی مانند بغل کردن یا بوسیدن و یا لمس و… نامحرمی شود، به نود و نه ضربه شلاق محکوم می شود. بنابراین ارتکاب اینگونه رفتار ها نیز در حکم آزار جنسی محسوب شده و مجازات در پی خواهد داشت.
ب) آزار زن در محیط خانواده/ توسط شوهر
یکی از مواردی که خشونت و آزار علیه زنان محسوب می شود انجام رفتار های آزار دهنده علیه زنان و دختران در محیط های خانوادگی می باشد.
یکی از این موارد، ارتکاب رفتار های آزار دهنده علیه زن توسط شوهر می باشد که به اشکال زیر قابل تحقق است:
- ترک خانواده و زندگی از سوی شوهر: مرد مکلف به حضور در خانه و کنار خانواده و عدم ترک آنان بدون عذر و دلیل موجه می باشد. از آنجایی که حضور مرد در کنار همسر موجب تامین امنیت روحی و اجتماعی زن می باشد، لذا غیبت او بدون عذر موجه موجب رنجش و دغدغه خاطر زن شده و چنانچه مردی عمدا این کار را انجام دهد مرتکب خشونت علیه همسر خود شده است.
مطابق قانون، غیبت بیش از چهار ماه شوهر از محل زندگی، از موارد عسر و حرج زن محسوب شده و می تواند از دادگاه تقاضای طلاق خود را نماید. - عدم تعهد و پایبندی شوهر به زن: اصولا ایجاد روابط موازی و خیانت به همسر، در تمامی فرهنگ ها و از جمله فرهنگ ایرانی- اسلامی ما یک عمل قبیح و به شدت مذموم شناخته می شود و به دلیل آثار سویی که بر روح و روان زن می گذارد نوعی خشونت محسوب شده و در صورت اثبات، زن می تواند از مجاری قانونی اقدام به مطالبه حقوق خود و طلاق نماید.
- ترک رابطه زناشویی: یکی از حقوق متقابل زن و مرد در ازدواج، حق پاسخگویی به نیاز های جنسی شان از همسر خود و در حد متعارف می باشد. شاید عده ای به اشتباه تصور نمایند که این حق که به عنوان تمکین خاص شناخته می شود فقط مخصوص مرد است و در صورت سرپیچی زن از آن، حکم نشوز تنها شامل حال او می شود. در حالیکه باید گفت این حق، متقابل است و چنانچه مردی برای مدتی نامعمول از همبستری با همسر خود، خودداری نماید و یا از این عمل خود به عنوان اهرم فشاری بر زن استفاده نماید، نوعی خشونت علیه زن محسوب شده که از مصادیق عسر و حرج می باشد و زن می تواند به استناد آن از دادگاه درخواست طلاق نماید.
- اجبار به برقراری رابطه جنسی در مواقع بیماری؛ چنانچه زنی مبتلا به بیماری یا اختلالات جنسی باشد،وظیفه اطاعت جنسی در برابر همسرش ندارد و عدم تمکین او ((نشوز ))تلقی نمی شود.در این مواقع شوهر حق اجبار زن به نزدیکی را ندارد و درصورت اجبار ،این عمل نوعی خشونت و آزارجنسی محسوب می شود؛زیرا موجب ایجاد آسیب به زن می شود.
- اجبار به برقراری رابطه زناشویی در ایام عادت ماهانه: اصولا برقراری ارتباط جنسی در ایام حیض، چه از لحاظ شرعی و چه به لحاظ سلامت و علم پزشکی، ممنوع است و به دلیل پیامد های منفی که برای سلامت و جسم زن و حتی مرد ایجاد می کند نوعی آزار محسوب می شود.
- توقع غیر متعارف شوهر از زن: اصولا تعیین شکل و ضابطه رابطه جنسی باید با توافق زن و شوهر انجام شود و چنانچه مردی خواسته نامعقول و غیر متعارفی در رابطه جنسی از همسر خود داشته باشد می تواند از مصادیق عسر و حرج محسوب شود.
- واداشتن زن به تن فروشی: چنانچه مردی همسرش را وادار به تن فروشی و فحشا نماید به طوری که از این راه کسب در آمد نماید مرتکب خشونت علیه زنان شده است. این عمل مطابق قانون قوادی محسوب شده و مرتکب به هفتاد و پنج ضربه شلاق محکوم می شود.
- حاملگی اجباری: حاملگی اجباری یکی از مصادیق جنایت علیه بشریت محسوب شده که علیه زنان ارتکاب میابد. چنانچه مردی همسر خود راعلی رغم آمادگی روحی یا جسمی او وادار به حامله شدن نماید، با استناد به عسر و حرج می تواند تقاضای طلاق خود را از دادگاه بنماید.