معمولا این گونه به نظر می آید که در نگاه اول بسیاری از مفاهیم مترادف هستند و معنایی یکسان دارند اما غالبا مفاهیمی را که ما مشترک و یکسان میدانیم با هم متفاوت هستند و در واقع اصل بر این است که واژه ها و مفاهیم مترداف نیستند و هر کدام بار معنایی خاصی خواهند داشت.
همچنین ممکن است در ابتدا واژگان تفاهم نامه، توافق نامه و قرارداد یکی پنداشته شوند که البته از نظر لغوی چه بسا اینگونه باشد اما هر کدام اصطلاحی خاص هستند که در ادامه به بررسی بیشتر آن می پردازیم.
تفاهم نامه چیست؟
در تفاهم نامه هنوز قرارداد تعهد آوری به وجود نیامده. ما با تعهد و مسئولیتی از جانب هیچ یک از طرفین روبرو نیستیم و امضای تفاهم نامه توسط شخص حقوقی و یا حقیقی نشانگر این امر است که طرفین به نقاط مشترکی رسیده اند و احتمال دارد در آینده قراردادی منعقد کند.
بر همین اساس یک پیش قرارداد یا تفاهم نامه امضا می کنند تا اگر قراردادی را امضا کردند این سند بتواند مذاکرات شفاهی طرفین را نشان بدهد.
پس تفاهم نامه نشان دهنده این است که طرفین مذاکره درک متقابل و تفاهم دارند که در آینده قراردادی را بر اساس همین سند تفاهم نامه منعقد کنند.
آیا تفاهم نامه الزام آور است؟
باید دقت کنیم که صرف این که در عنوان یک سند عبارت تفاهم نامه درج شود کافی نیست؛ بلکه خود محتوای تفاهم نامه باید حاوی عدم مسئولیت و تعهد باشد و به این امر تصریح شود اما اگر غیر این باشد و طرفین شروط و تعهداتی را ضمن آن درج کنند دیگر تفاهم نامه معنا ندارد و نوعی قرارداد است و فرد باید تعهدات را انجام دهد.
توافقنامه چیست؟
بر خلاف تفاهم نامه که ایجاد مسئولیت و التزام برای کسی نمی کند؛ در توافقنامه طرفین سندی را امضا می کنند و خود را ضمن آن متعهد می کنند. لذا توافقنامه یک مرحله از تفاهم نامه بالاتر است و از استحکام و الزام آوری بیشتری برخوردار است.
پس می توان گفت توافقنامه دارای الزام است و فرد می تواند از دادگاه الزام طرف مقابل خود را خواستار شود.
تفاوت تفاهم نامه و توافقنامه
در تفاهم نامه طرفین نما و تصویری از آینده آنچه قرار است منعقد کنند را مکتوب می کنند و الزامی در آن وجود ندارد اما در موافقت نامه طرفین عهده دار مسئولیت می شوند و هر کدام تعهدی را برعهده دارند.
در قانون گاها با موافقت نامه داوری برخورد کرده ایم.
قرارداد چیست؟
قرارداد یک مجموعه کاملتر است از توافق طرفین و تعهداتی که بر عهده گرفته اند با جزئیاتی که ضمن آن پیش بینی شده است.
تفکیک قرارداد از توافقنامه و یا موافقت نامه گاها دشوار است لذا یکی دانستن آن دور از ذهن نیست. از این جهت که هر دو را می توان الزام آور دانست و دارای ضمانت اجرا در نظر گرفت.
اما از جهتی دیگر می توان قرارداد را نتیجه تفاهم نامه و توافقنامه طرفین در نظر گرفت با این توضیح که در قرارداد، محتوای تفاهم نامه یا توافقنامه ثبت می شود. برای مثال می توان قول نامه ملک را نوعی توافقنامه و مبایعه نامه آن را نوعی قرارداد در نظر گرفت.
بیشتر بخوانید: نمونه قرارداد
مشاوره حقوقی راجع به قرارداد و تفاهم نامه
دانستن برخی قواعد در زمینه قراردادها و توافقنامه ها و همچنین تفاهم نامه در کارهای افراد بسیار دارای اهمیت است. با توجه به مطالبی که گفتیم اگر تفاهم نامه ای درست و در قالب و محتوای تفاهم نامه نگارش نشود؛ ممکن است مسئولیت هایی برای فرد به ارمغان آورد لذا نحوه تنظیم این موارد بسیار حائز اهمیت است که به چه نکاتی باید دقت کرد و چه مواردی را باید رعایت کرد.
در این راستا توصیه می شود برای تنظیم قراردادها و دیگر موارد بین اشخاص حقیقی و یا شرکتها از وکلا و مشاوران با تجربه گروه وکلای سنا استفاده کنید.
نتیجه گیری
اگر چه در ظاهر ممکن است مفاهیم تفاهم نامه و توافقنامه و قرارداد دارای معانی یکسان باشند اما هر کدام در مواردی خاص به کار می رود.
تفاهم نامه چشم اندازی از مذاکرات طرفین است برای زمانی که بخواهند انعقاد قرارداد کنند و اصلا تعهد آور نیست بر خلاف توافقنامه یا موافقت نامه و قرارداد که اگر چه با هم در مواردی متفاوت هستند اما مسئولیت آور و تعهد آور است.
در بالا به تعاریف این مفاهیم و بیان تفاوت آنها پرداختیم.
سوالات متداول
قرارداد چیست؟
قرارداد الزامات و تعهداتی است که طرفین در ضمن عقد بر عهده گرفته اند و ملزم به انجام آن هستند.
تفاهم نامه چیست؟
سند تفاهمنامه سندی است که نشان دهنده مذاکرات اولیه طرفین و نقاط مشترکی است که بر سر آن توافق و اتفاق نظر دارند.
چه تفاوتی بین تفاهم نامه و قرارداد وجود دارد؟
همانطور که گفته شد تفاهم نامه جنبه تعهد آور ندارد یعنی کسی مجبور به انجام تعهدی نشده و اصلا تعهدی را بر عهده نگرفته اما قرارداد، عکس ابن مورد است و طرفین تعهداتی را که بر عهده می گیرند؛ ملزم به اجرا و انجام آن هستند.
