از جمله جرایم و اعمال خلاف قانون که بر جسم و کالبد اشخاص صدمه وارد میکند، ایراد ضرب و جرح عمدی است. ایراد ضرب و جرح عمدی ممکن است در پی اختلافات خانوادگی یا مالی و اقتصادی و … اتفاق بیفتد.
در این نوشتار قصد داریم ضمن تعریف دقیق ضرب و جرح عمدی و بررسی انواع آن و میزان مجازاتی که قانونگذار برای این جرم تعیین کرده، به طرق شکایت از این جرم و نحوه تنظیم شکوائیه بپردازیم.
ضرب و جرح با هم متفاوت است
ضرب در لغت به معنی «زدن» است. و در علم حقوق به آسیبهایی گفته میشود که با دست و پا یا به وسیله ابزار و وسیله بر جسم شخصی وارد می شود، ولی باعث ایجاد زخم و خراشیدگی و خون ریزی نمیشود.
بنابراین تورم، کبود شدن پوست، پیچ خوردگی مفاصل بدون شکستن استخوان، خون مردگی و… ضرب محسوب میشود.
در مقابل جرح در لغت به معنی «دریدن و زخم کردن» است.
مواردی ازجمله خراشیدگی، بریدگی، پارگی پوست، قطع عضو، سوختگی، شکستگی و یه طور کلی هر عملی که به وسیله شخصی بر بدن دیگری وارد شود و باعث شکستگی، زخم و یا نقص حواس و یا حتی زوال عقل شود از مصادیق جرح می باشد.
مجازات ضرب و جرح
ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی مقرر میدارد:
«هرکس عمداً به دیگری جرح یا ضربهای وارد آورد که موجب نقصان یا شکستن یا از کار افتادن عضوی از اعضا یا منتهی به مرض دایمی یا فقدان یا نقص یکی از حواس یا منافع یا زوال عقل مجنی علیه گردد.
در مواردی که قصاص امکان نداشته باشد، چنانچه اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد به ۲ تا ۵ سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت درخواست مجنی علیه مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می شود.
تبصره_ در صورتی که جرح وارده منتهی به ضایعات فوق نشود و آلت جرح اسلحه یا چاقو و امثال آن باشد مرتکب به ۳ ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.»
بنابراین طبق این ماده هر کس عمداً باعث ورود خسارت بدنی به دیگری شود قصاص میشود و اگر قصاص امکان نداشته باشد تبدیل به دیه می شود و تعزیر می شود (یعنی به خاطر جنبه عمومی جرم مجازات میگردد).
و در صورتی که اقدام او نظم و امنیت جامعه را به هم زده باشد به دو تا پنج سال حبس محکوم میگردد.
طبق تبصره ماده فوقالذکر در صورتی که صدمه وارده آثار فوق را بر جای نگذارد ولی از اسلحه یا چاقو استفاده شده باشد مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.
راههای شکایت در پی ایراد ضرب و جرح عمدی
برای پیگیری و شکایت از کسی که مرتکب جرم ضرب و جرح عمدی شده است دادگاه محل وقوع جرم صالح به رسیدگی است؛ یعنی دادگاه کیفری محلی که ایراد ضرب و جرح عمدی در آنجا رخ داده است صلاحیت رسیدگی به موضوع را دارد.
برای این منظور شخصی که مورد ضرب و جرح قرار گرفته است در زمان وقوع جرم میتواند از طریق تماس با کلانتری و حضور آنها در محل اتفاق را صورت مجلس کند. سپس پرونده به دادسرای محل وقوع جرم ارسال میشود.
در دادسرا موضوع تحت رسیدگی قرار میگیرد و دلایل وقوع جرم مورد بررسی قرار می گیرند، متهم احضار می شود و تحقیقات از وی شروع می شود.
شخص آسیب دیده به پزشکی قانونی معرفی می شود تا میزان آسیب به صورت دقیق مشخص شود و طبق آن دیه تعیین شود.
شهادت شهود از جمله دلایل اثبات کننده جرم است بعد از انجام تحقیقات در دادسرا و اثبات جرم پرونده به دادگاه کیفری ارسال می شود و در صورتی که جرم و انتساب آن به متهم احراز شود دادگاه ضمن صدور حکم میزان مجازات را تعیین و در صورت در خواست شخصی که مورد ضرب و جرح قرار گرفته است دیه را نیز تعیین می نماید.
بیشتر بخوانید: نمونه رای استماع شهادت شهود در صورت وجود سند کتبی
نحوه تنظیم شکوائیه برای جرم ضرب و جرح عمدی
شکوائیه عبارت است از این که فرد زیاندیده از جرم و یا فردی که از طرف وی وکالت دارد طی شرحی مراتب ورود ضرر و زیان مادی یا معنوی به خود را اعلام میدارد.
در این شرح بر طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی عمومی و انقلاب در امور کیفری باید نام و نام خانوادگی شاکی، موضوع شکایت، مشخصات کسی که از او شکایت می شود، مطالبه ضرر و زیانی که به شاکی وارد شده است، ادله وقوع جرم قید شود.
چنانچه شکایت ارائه شده ناقص باشد مراتب در صورتجلسه تنظیمی توسط دفتر دادسرا تنظیم میشود و به امضاء یا اثر انگشت شاکی میرسد.
در شکوائیه تنظیمی، شاکی چنانچه دلایلی برای اثبات ادعای خود دارد مطرح میکند تا از سوی مرجع رسیدگیکننده به آن دلایل توجه شود.
مطابق قانون آیین دادرسی کیفری:
هرگاه شاکی نتواند متهم را معین نماید و یا دلایل اقامه دعوا کافی نباشد و یا شاکی از شکایت خود صرفنظر کند ولی موضوع از جرایم غیرقابل گذشت باشد دادگاه تحقیقات لازم را انجام میدهد.
در مورد این که شکوائیه میتواند شفاهی باشد یا خیر مطابق قانون آیین دادرسی کیفری قضات موظف اند همه وقت همه شکایت کتبی یا شفاهی را قبول کنند.
با این توضیح که شکایت شفاهی در صورت مجلس قید میشود و به امضای شاکی میرسد لذا از اینجا میتوان نتیجه گرفت که شکایت برای شروع به رسیدگی کافی است و قاضی دادگاه نمیتواند از رسیدگی به آن خودداری کند.
لازم به ذکر است که طبق تبصره ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری قوه قضاییه مکلف است اوراق متحدالشکل را برای تنظیم شکوائیه در اختیار مراجعان قرار دهد ولی عدم استفاده از این اوراق مانع قبول شکایت نیست.
نمونه شکوائیه ضرب و جرح عمدی
مشخصات شاکی: نام و نام خانوادگی………….. نام پدر.…….. نشانی دقیق………………..
مشخصات مشتکی عنه: نام و نام خانوادگی………………….. نام پدر…………. نشانی دقیق……………….
_____________________________________
موضوع:
تاریخ وقوع جرم: روز….. ساعت.……. محل وقوع جرم………
_____________________________________
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب………… مجتمع قضایی……….. دادگاه…………….
با سلام و احترام
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب………. از آقای……..به دلیل ایراد ضرب و جرح عمدی شکایت دارم. نامبرده در ساعت….. روز….. با مراجعه به درب مغازه اینجانب به آدرس…………به فحاشی و توهین پرداخته و با چوب و مشت مبادرت بی ایراد ضرب و جرح عمدی به اینجانب نموده است. علیهذا ضمن درخواست معرفی به پزشکی قانونی و با توجه به شهادت شهود، تقاضای تعقیب و مجازات قانونی نامبرده به استناد ماده۶۱۴ مجازات اسلامی مورد استدعاست.
نام و نام خانوادگی امضاء و تاریخ
نتیجه گیری مبحث نحوه تنظیم شکوائیه ضرب و جرح
در پی ایراد ضرب و جرح شاکی می تواند از طریق دادسرا با تنظیم شکوائیه نسبت به طرح شکایت اقدام کند.
در تنظیم شکوائیه باید توجه داشت که مشخصات شاکی، مشتکی عنه، زمان و تاریخ وقوع جرم، موضوع و ادله قید میشود.
با این حال عدم تنظیم شکوائیه و شکایت شفاهی مانع از پذیرش دعوا نیست. مجازات جرم مذکور علاوه بر قصاص و دیه، در صورت اخلال در نظم و امنیت ۲ تا ۵ سال حبس است.
سوالات مبحث نحوه تنظیم شکوائیه ضرب و جرح
ایراد ضرب و جرح عمدی چه مجازانی دارد؟
بر حسب نوع آسیب علاوه بر دیه یا قصاص، در صورتی که موجب اخلال در نظم و امنیت شود ۲ تا ۵ سال حبس.
آیا در جرم ضرب و جرح عمدی در صورتی که شخص، نام و مشخصات و آدرس ضارب را نداند، موضوع قابل پیگیری است؟
در صورت مطالبه دیه، پرونده بدون صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست، جهت صدور حکم به پرداخت دیه از بیتالمال به دادگاه عمومی جزایی ارسال میشود و دادگاه، حکم به پرداخت دیه از بیتالمال صادر خواهد
آیا حتما باید شکایت از ضرب و جرح عمدی در فرم شکوائیه صورت گیرد؟
آنچه در قانون آمده این است که شکایت شفاهی هم پذیرفته می شود و در صورت مجلس قید و به امضای شاکی می رسد ولی در رویه شکایت باید در برگه مخصوص شکوائیه قید شود.
