ازدواج یکی از مهمترین و حساسترین اتفاقات زندگی افراد است و آمادگی و بلوغ جسمانی و عقلانی از ملازمات این امر میباشد. در کشورهای مختلف بر اساس سطح فرهنگی، آب و هوا، رشد و تغذیه افراد جامعه، سن ازدواج متفاوت است به عنوان مثال در چین سن ازدواج پسران ۲۲ سال، و برای دختران ۲۰ سال میباشد.
تمامی ایرانیان حتی با داشتن دین و مذهب متفاوت مقابل قانون برابرند؛ لکن اقلیتهای دینی که دینشان در اصل ۱۳ قانون اساسی به رسمیت شناخته شده است در خصوص احوال شخصیه شان مانند ازدواج، طلاق و… مطابق با آیین و رسوم خودشان هستند و قاضی بر حسب دینشان به دادخواستشان رسیدگی مینماید.
در کشور ایران نیز همچون سایر کشورها محدودیت سنی برای ازدواج وجود دارد که این محدودیت برگرفته از شرع و عرف است. در این مطلب برانیم تا به بررسی سن قانونی ازدواج در ایران، شرایط ازدواج پیش از سن قانونی، اذن پدر برای ازدواج دختر، نمونه دادخواست دریافت اذن ازدواج دختر از دادگاه و … بپردازیم.
سن ازدواج در اسلام چند سال است؟
به صورت کلی در دین مبین اسلام، شرط سنی خاصی برای صحیح بودن ازدواج و نکاح تعیین نشده و در صورتی که طرفین بالغ باشند، این موضوع در اختیار زن و مرد و والدین قرار گرفته است.
به عبارت دیگر، در ازدواج معیار سنی برای ازدواج نداریم و به محض اینکه پسر و دختر به سن بلوغ شرعی (۱۵ سال قمری و ۹ سال قمری) رسیدند می توانند ازدواج کنند. تنها حکمی که در اسلام آمده است آن است که اگر دختر و پسر به سن بلوغ رسیدند و نیاز جنسی را حس کردند و اگر ازدواج نکنند مرتکب گناه می شوند، ازدواج واجب است.
سن قانونی برای ازدواج در ایران چند سال است؟
در سال ۱۳۱۳ حداقل سن قانونی برای پسران ۱۸ سال تمام شمسی و برای دختران ۱۵ سال تمام شمسی در نظر گرفته شده بود. اما در همان سال استثنایاتی نیز وجود داشت که دختران در ۱۳ سال و پسران در ۱۵ سالگی ازدواج نمایند.
در سالهای بعد سن ازدواج چندین بار تغییر یافت، به عنوان مثال در سال ۱۳۵۳ قانون حمایت از خانواده به تصویب رسید و حداقل سن قانونی را برای دختر ۱۸ سال و برای پسر ۲۰ سال سال تمام شمسی در نظر گرفت که اندکی با فرهنگ جامعه مغایرت داشت.
نهایتاً با تغییرات بسیاری که از سال ۱۳۱۳ اتفاق افتاد، در ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی مصوب سال ۱۳۷۰ بیان شده است که: عقد نکاح دختر پیش از ۱۳ سال تمام شمسی و پسر پیش از ۱۵ سال تمام شمسی منوط به اجازهٔ ولی است به شرط رعایت مصلحت فرزند و با تشخیص دادگاه.
پس در نتیجه سن ازدواج دختران ۱۳ سال تمام شمسی و برای پسران ۱۵ سال تمام شمسی میباشد.
در چه شرایطی میتوان زیر سن قانونی ازدواج کرد؟
ازدواج پیش از سن قانونی بیشتر در خصوص دختران موضوعیت دارد، این موضوع البته از گذشته رواج داشته است و هنوز نیز در بخشهایی از کشور وجود دارد چرا که بخشهای مختلف کشور دارای سنتها، رسوم قبیلهای متفاوتی هستند که این باعث متفاوت بودن شرایط و سن ازدواج در میان دختران و پسران شده است.
حال با اینکه ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی صراحتاً حداقل سن را برای دختران ۱۳ سال و برای پسران ۱۵ سال تمام شمسی اعلام کرده است، استثنائاتی وجود دارد که با وجود این شرایط، میتوان زیر سن قانونی ازدواج نمود. 
این شرایط عبارتند از:
۱-اذن ولی: ولی باید اراده خود را مبنی بر ازدواج فرزند اعلام نماید و صرف موافقت لازم است ولی کافی نیست.
۲-رعایت مصلحت فرزند: در حقیقت مصلحت امری نسبی است و رعایت مصلحت بسیار دشوار است و به موارد متفاوتی از قبیل وضعیت خانوادگی، شرایط اقتصادی و تحصیلی، الزامات قانونی، شرایط اجتماعی و … بستگی دارد.
به عنوان مثال اگر ازدواج موجب ترک تحصیل فرزند شود به مصلحت او نبوده و بی شک به ضرر فرزند میباشد فلذا اذنی نباید داده شود.
۳-تشخیص دادگاه: دریافت مجوز از دادگاه برای ازدواج افراد زیر سن قانونی، از سال ۱۳۸۱ وارد قانون شد و پیش از آن صرفاً تشخیص مصلحت به دست ولی فرزند بود. البته در حال حاضر نیز ضمانت اجرایی برای عدم دریافت اجازه دادگاه وجود ندارد. ولی با این حال از مهمترین شروطی که باعث میشود حقوق کودکان تأمین شود آن است که دادگاه نیز در این امر دخالت کند.
دخالت دادگاه بدین ترتیب است که دادگاه به موضوع رسیدگی مینماید و اگر مصلحت را احراز نماید اجازه داده میشود و در غیر این صورت اجازه داده نمیشود چرا که بدون تأیید دادگاه این ازدواج ممکن است زمینه سوء و منفی برای کودک ایجاد نماید.
البته باید در نظر داشت که وفق ماده ۶۴۶ قانون مجازات اسلامی ازدواج پیش از بلوغ و بدون اجازه ولی ممنوع است و اگر مردی با دختری که به سن بلوغ نرسیده است برخلاف ماده ۱۰۴۱ ازدواج نماید، به حبس تعزیری از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم میشود.
آیا اذن پدر برای دختری که به سن بلوغ نیز نرسیده است واجب است؟
به موجب قانون مدنی، زمانی که دختر باکرهای قصد ازدواج داشته باشد حتی اگر به سن بلوغ نیز نرسیده باشد باز هم اجازهٔ پدر لازم است.
