پرسش: در جرم آیا صرف انتساب کافی است یا شبیه‌سازی شرط است؟
نظر اکثریت
با توجه به ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی که جعل و تزویر را تعریف کرده است: «ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی…» مشخص می‌شود که شبیه‌سازی شرط تحقق بزه جعل است زیرا عدم شباهت عنوان ساختن آن شیء صادق نیست و رأی هیئت عمومی دیوان‌عالی کشور مورخه ۱۶/۱/۱۳۱۶ مؤید این مطلب است. در این رأی آمده است: «جعل و تزویر در صورتی محقق می‌شود که در نوشته یا سند شبیه‌سازی رعایت شده و مشابهتی موجود باشد به طوری که ممکن است برای اشخاص که سواد خواندن را دارند در بادی نظر اسباب اشتباه شود و نوشته عادی که شبیه‌سازی در آن رعایت نشده عنوان ساختن نوشته یا سند برای آن صادق نیست و مشتبه شدن بر اشخاصی که سواد خواندن اوراق و تمیز دادن نوشته شبیه و غیر شبیه را دارند مناط صدق جعل نخواهد بود.»
نظر اقلیت
شبیه‌سازی به طور کلی از ارکان جعل نیست آنچه مهم است، امکان به اشتباه انداختن است و در این مورد گاهی شبیه‌سازی لازم است و گاهی لازم نیست در مواردی که در جعل، امکان اشتباه انداختن بدون شبیه‌سازی وجود دارد، بزه جعل محقق خواهد بود و این در مواردی است که مثل جعل اسکناس یا جعل نشان دولتی و امثال آن از چیزهای معروف نباشد، مثلاً اگر شخص، چکی را پیدا کند و در ذیل آن امضا بکند گرچه این امضا شباهتی به امضای صاحب حساب نداشته باشد، باز جعل است، چون امضای حساب شناخته شده نیست؛ اما اگر شخص، امضای رئیس اداره‌ای را جهت ارائه به قسمت کارگزینی جعل کند و شباهت نداشته باشد، جعل نیست زیرا به راحتی قابل تشخیص است.
نظر کمیسیون نشست قضائی (۳) جزایی
شبیه‌سازی، شرط تحقق بزه جعل است، درصورتی‌که جعل غیر از شبیه‌سازی باشد از مصادیق کلاهبرداری است مانند مثالی که نظر اقلیت در مورد چک مطرح کرده است با اینکه پیدا کننده چک با امضا خود قصد دریافت وجه چک را داشته مع‌الوصف شروع به کلاهبرداری کرده نه جعل چک. درنتیجه نظر اکثریت مورد تأیید است.
