پس از افزایش نرخ بدون ضابطه و غیر منطقی دلار، سکه، املاک، کالای های اساسی و مورد نیاز مردم، این بار نوبت بورس بود که برای مقطعی نرخ صعودی به خود ببیند و افراد زیادی سرمایه و عمده فعالیت خود را به بورس اختصاص بدهند، اتفاقی که در نوع خود بی سابقه و البته شکست آن قابل پیش بینی بود.
در این نوشتار قصد داریم به کارگزاری های بورس، تخلفات صورت گرفته از سوی آنها و نحوه شکایت و پیگیری آن بپردازیم.
کارگزاری بورس چیست؟
برای انجام هرگونه فعالیتی به ویژه که آن فعالیت، اقتصادی نیز باشد؛ باید یک سری تشریفات، ضوابط و مقررات از سوی متقاضی انجام شود.
برای مثال:
- جهت اخذ وام نیازمند این هستیم که با داشتن مدارک و شرایط لازم به بانک مورد نظر مراجعه و پس از طی تشریفات قانونی، وام مورد نظر را دریافت کنیم.
- برای ورود به بورس نیز همانند اخذ وام نیز باید یک سری تشریفات و مراحلی را طی کنیم.
برای مثال می بایست به هر یک از کارگزاری های مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه، ضمن ثبت نام در آن کارگزاری و تکمیل فرم های مربوطه و سپس ثبت نام در سامانه سجام و اخذ کد بورسی مقدمات لازم جهت ورود به بورس فراهم می شود.
کارگزاری بورس در واقع اشخاص حقوقی هستند که نماینده و وکیل اشخاص متقاضی هستند تا به نمایندگی و وکالت از آنها نسبت به فعالیت و خرید و فروش سهام در قبال دریافت کارمزد معاملاتی اقدام می نمایند.
پس از آشنایی با کارگزاران بورس لازم به ذکر است که فعالیت کارگزاران فقط محدود به واسطه ی خرید و فروش سهام نمی شود و مطابق با قانون بورس و اوراق بهادار فعالیت ها و خدمات مختلفی را به مردم ارائه می کنند که قصد داریم به آنها بپردازیم.
اختیارات و خدمات قابل ارائه توسط کارگزاری بورس
کارگزاران بورس در زمینه های مختلف فعالیت و خدمات ارائه می کنند که یکی از مهم ترین آن که به آن اشاره شد خرید و فروش سهام است موارد دیگر عبارتند از:
ارائه هرگونه خدمات مشاوره ای در زمینه پذیرش، عرضه در بورس اوراق بهادار و فرابورس.
بسیاری از مردم اطلاعات کافی و لازم در این زمینه را دارا نمی باشند و از آنجایی که فعالیت در بورس یک امر تخصصی و نیازمند به اطلاعات، تخصص، و تجربه می باشد، به این منظور کارگزاران خدمات مشاوره ای را هم به اشخاص حقوقی که قصد عرضه سهام خود در بورس را دارند و هم اشخاصی که قصد ورود و خرید و فروش سهام شرکت ها و موسسات را دارند می نمایند.
- معاملات محصولات فلزی در بورس.
- معاملات محصولات نفت و پتروشیمی.
- معاملات محصولات کشاورزی.
- معاملات سیمان در بورس.
- اعطای اعتبار معاملاتی.
برخی از کارگزاری‌ها متناسب با سطح گردش معاملاتی متقاضی (میزان خرید و فروش) بر اساس سیاست های تعریف شده آن کارگزاری، اعتبار معاملاتی (مشابه وام بانکی) را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند.
پردازش اطلاعات مالی.
ارائه اطلاعات و گزارشات مالی لازم به متقاضی جهت تصمیم گیری در خرید و فروش سهام و مواردی دیگر که به مهم ترین آن پرداخته شد.
انواع تخلفات کارگزاران بورس
وقوع تخلف و بعضا جرم در هر حوزه ای که در آن سرمایه های کلان جابه جا می شود.
امروزه متاسفانه کاملا امر عادی و طبیعی محسوب می شود که این امر در بورس نیز قابل تحقق است.
در این قسمت قصد داریم به برخی از تخلفات صورت گرفته توسط کارگزاران، طبق دستورالعمل انضباطی سازمان بورس و اوراق بهادار بپردازیم.
این موارد موجب تذکر کتبی به کارگزار بدون درج در پرونده می شود:
- فروش بیش از حد مجاز.
- عدم رعایت ضوابط انضباطی تالارهای معاملات.
- عدم توجه به پیام‌ها و دستورات ناظر بازار.
- تاخیر در اخذ کد سهامداری برای مشتری.
- خودداری از پذیرش سفارش های خرید و فروش مشتریان.
- استفاده از اشخاصی که دارای گواهینامه یا صلاحیت لازم برای فعالیت یا انجام معاملات نمی باشند.
- عدم رعایت بخشنامه‌ها و ابلاغیه‌های اداری صادره از سوی مقامات ذی صلاح در سازمان و…
این موارد موجب اخطار کتبی به کارگزار و درج آن در پرونده می‌شود:
- خرید یا فروش اوراق بهادار یا کالا بدون رعایت سهمیه های مقرر
- عدم رعایت محدودیت های مقرراتی در خصوص خرید سهام برای شرکت های کارگزاری و اشخاص حقیقی مرتبط با آنان
- تعطیلی موقت دفاتر یا شعب کارگزاری بدون طی تشریفات مقرر
- عدم رعایت مقررات مربوط به پذیرش مشتریان و احراز هویت آنها
- هرگونه تقصیر یا سهل انگاری در انجام امور محوله به کارگزاری به عنوان مشاور عرضه و …
این موارد موجب محرومیت کارگزار از انجام معاملات حداکثر تا شصت روز کاری می شود:
- انجام معاملات ساختگی برخلاف اصول متعارف و منصفانه بازار جهت گریز از محدودیت‌های مقرراتی بازار
- عدم ارائه اطلاعات و مستندات مورد درخواست سازمان یا بورس به ویژه در حین بازرسی
- دریافت وجوهی غیر از کارمزدهای مصوب یا بیش از سقف‌های تعیین شده از مشتریان
- تحت هر عنوان، اخذ کد معاملاتی بدون رعایت مقررات مربوط به احراز هویت و …
این موارد موجب تعلیق تمام یا بخشی از مجوزهای کارگزار می شود:
- انجام فعالیت کارگزاری به هر نحو پس از انقضای مهلت مجوز تاسیس یا فعالیت.
- از دست دادن بخش عمده‌ای از شرایط تاسیس یا فعالیت.
چگونه از تخلفات کارگزاران شکایت کنیم
بسیاری از متقاضیان همواره با مسائل، مشکلات و تخلفات کارگزاران روبرو بوده اند، پس از اشاره به موارد تخلف در پایان به طریقه اقدام و مراجع صالح جهت ثبت شکایت به این تخلفات می پردازیم.
یکی از اقدامات به جهت اعلام و اطلاع تخلف و شکایت، ثبت آن در سامانه رسمی اینترنتی “ثبت تخلفات بورس” می باشد.
مورد دیگر مراجعه به کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار می باشد.
در این نهاد کمیته ای به نام کمیته سازش تشکیل شده است تا پس از روند مراحل و تشریفات قانونی به کلیه اختلافات و شکایات رسیدگی می کند.
ثبت شکایت در هیات مدیره بورس مطابق با قانون بورس و اوراق بهادار از طرق دیگر شکایت است. مطابق با آخرین تغییرات در زمینه، پس از ثبت شکایت موضوع در کمیسیونی طرح و به آن رسیدگی می شود.
در نهایت می توان موضوع و تخلف را به سازمان بازرسی کل کشور اطلاع داد و خواستار رسیدگی به موضوع شد. ثبت شکایت در سازمان بازرسی به راحتی از طریق سامانه اینترنتی سازمان قابل ثبت و پیگیری می باشد.
نتیجه گیری مبحث
در پایان و با توجه به مطالب گفته شده؛ بورس و خرید و فروش سهام یکی از مواردی بود که در برهه ای مورد استقبال چشمگیر مردم قرار گرفت.
طبعا ممکن است مراجع مربوطه در اجرای وظایف خود خواسته یا ناخواسته مرتکب تقصیری شوند که مطابق با قوانین موجود از طریق:
- سامانه ثبت تخلفات بورس
- کانون کارگزاران بورس
- هیات مدیره بورس و…
موضوع قابل طرح و بررسی خواهد بود.