وقتی چند نفر در یک دیگری جمعی شرکت کرده و اقدام به ایجاد آسیب و جراحت نسبت به همدیگه می کنند وصرف حضور متهم در صحنه ی منازعه برای مجرم شناختن وی کافی نیست و لازمه محکوم کردن چنین شخص یا اشخاصی احراز سوء نیت شرکت در منازعه برای نزاع است.
حکم نزاع دسته جمعی
بر اساس قانون مجازات اسلامی وفق ماده ۶۱۵ هرگاه عده ای در منازعه شرکت کنند به شرح زیر مجازات خواهندشد.
۱-در صورتی که نزاع منتهی شود به قتل مجازات حبس از یک تا سه سال خواهد بود
۲-در صورتی که نزاع منتهی به نقص عضو شود میزان مجازات حبس از شش ماه تا سه سال خواهد بود.
۳- در صورتی که نزاع منتهی شود به ضرب و جرح مجازات حبس از سه ماه تا یکسال خواهد بود.
نکته: اگر جرایم بالا ناشی از دفاع مشروع باشد برای دفاع کننده هیچ مجازاتی در نظر گرفته می شود ولی اگر جنایات فوق اثبات شود که چه کسی منجر به ایجاد جراحت شده حکم قصاص در خصوص این شخص اجرا خواهد شد.
دفاع مشروع در نزاع دسته جمعی
دفاع مشروع در صورتی است که شخصی که در برابر مهاجم از خودش دفاع میکند عملش چون بر اساس قانون جرم نیست و به نوعی دفاع از خود می باشد خود عمل دفاع جرم نیست حتی اگر در اثر دفاع آسیبی به فرد مهاجم وارد شود دفاع کننده هیچ مجازاتی نخواهد داشت مگر دفاع در برابر دیوانه که دیه توسط بیت المال پرداخت خواهد شد.
دیه در نزاع دسته جمعی
دیه در حالت منازعه در صورتی قابل مطالبه است که شخصی که در منازعه شرکت داشته مشخص شود که فرد آسیب زننده است در این موارد اگر فرد مجرم امکان قصاصش وجود نداشته باشد دیه بر اساس میزان جراحات وارده از فرد متهم دریافت خواهد شد.
نمونه رای نزاع دسته جمعی
در خصوص اتهام آقایان ۱٫ (ع.الف.) فرزند (س.) ۳۲ ساله، مقیم تهران و آزاد با تودیع وثیقه دایر بر ایراد ضرب و جرح عمدی نسبت به آقای (م.ع.) ۲٫ آقای (م.ع.) فرزند (م.ف.) ۳۱ ساله ف مقیم تهران آزاد با تودیع وثیقه دایر بر ایراد ضرب و جرح عمدی نسبت به آقای (ع.الف.) و هر دو متهم‌اند به اخلال در نظم عمومی، دادگاه با عنایت به محتویات پرونده و موضوع کیفرخواست شماره ۱۲۴۰- ۹۱ صادره از دادسرای ناحیه ۱۴ تهران و گزارش مرجع انتظامی و گواهی پزشکی قانونی و اقرار صریح متهم ردیف اول به وقوع درگیری و دفاعیات بلاوجه وکیل مدافع متهم ردیف دوم و سایر قرائن و امارات موجود در پرونده بزهکاریش را محرز دانسته و چون اقدام متهمان در پرونده بزه کاریشان را محرز دانسته و چون اقدام متهمان منجر به اخلال در نظم عمومی جامعه و بیم تجری دیگران نیز می‌گردد فلذا مستند به مواد ۶۱۴ و ۲۹۴ و ۲۹۷ و ۳۰۲ و ۴۴۲ و ۴۸۱ و ۳۶۷ قانون مجازات اسلامی حکم به محکومیت هر یک از متهمان به تحمل سه ماه و یک روز حبس تعزیری با احتساب ایام بازداشت قبلی و متهم ردیف اول بابت:
- جراحت (حارصه) خلف آرنج راست و آرنج چپ و دو جراحت در شکم در سمت چپ و شکم در سمت راست جمعاً به پرداخت دو و نیم درصد دیه کامله؛
- شکستگی داخل مفصلی انتهای تحتانی استخوان ران چپ به صورت معیوب جوش خورده است به پرداخت یک پنجم از یک دوم دیه کامله؛
- آسیب نسخ نرم اطراف زانوی چپ احتمال بروز عوارض مفصلی در آینده به پرداخت چهار درصد دیه کامله به عنوان ارش در حق آقای (م.ع.) و متهم ردیف دوم بابت جراحت (حارصه) زانوی راست به پرداخت نیم درصد دیه کامله در حق آقای (ع.الف.) صادر و اعلام می‌گردد.
- در خصوص اتهام دیگر متهمان ردیف‌های اول و دوم و آقایان (س.ر.) فرزند (ح.) (س.ص.) فرزند (ی.) و (ح.ح.) فرزند (ب.) و (م.آل.) فرزند (ح.) دایر بر مشارکت در نزاع دسته‌جمعی، دادگاه با عنایت به محتویات پرونده و نظر به گزارش مورخ ۱/۱۱/۹۰ مرجع انتظامی و چون حضور متهمان ردیف‌های سوم لغایت ششم پس از درگیری بین متهمان ردیف اول و دوم و جهت کمک به مصدوم (ردیف دوم) آمدند. و با توجه به اینکه صرف حضور متهم در صحنه منازعه کافی از برای مجرم شناختن وی نیست و لازمه محکوم نمودن چنین شخص یا اشخاصی احراز سوءنیت آنان مبنی بر داشتن قصد شرکت در منازعه برای نزاع است. فلذا دادگاه با عنایت به جمیع محتویات پرونده و عدم احراز بزه بنا بر حاکمیت اصل برائت و مستند به ماده ۱۷۷ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری رأی بر برائت نامبردگان صادر و اعلام می‌گردد. رأی صادره حضوری ظرف بیست روز پس از ابلاغ، قابل اعتراض در محاکم تجدیدنظر استان تهران می‌باشد.