در همه ی کشورها کانون وکلای دادگستری وجود دارد، کانون وکلای دادگستری در ایران به عنوان یک انجمن غیردولتی و غیر وابسته شناخته می شود که در سال ۱۳۳۱ طی لایحه ای به وجود آمد این مرجع از کهن ترین سازمان های مردم نهاد و با هدف حمایت و نظارت بر امور وکلا می باشد.
در برخی مناطق کانون وکلای دادگستری وجود ندارد، برای تشکیل این کانون بایستی ۶۰ وکیل دادگستری به شغل وکالت مشغول باشند. در غیر این صورت تا مدت زمان تشکیل کانون، وکلای آن حوزه تحت فرمان مقررات کانون وکلای مرکز می باشند.
وظایف کانون وکلا
- دادن پروانه‌ی وکالت به داوطلبانی که واجد شرایط قانونی باشند
- اداره‌ی امور راجع به وکالت دادگستری و نظارت بر اعمال وکلا
- رسیدگی به تخلفات و تعقیب انتظامی وکلا به وسیله‌ی دادسرا و دادگاه انتظامی وکلا
- معاضدت قضایی
- فراهم آوردن وسایل پیشرفت علمی و عملی وکلا
ارکان کانون وکلا
طبق لایحه قانونی استقلال وکلای دادگستری در سال ۱۳۳۳، کانون وکلای دادگستری از ۴ قسمت تشکیل شده:
- هیئت عمومی وکلا و ترکیب آن
برحسب ماده ی ۳ لایحه ی قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری هیئت عمومی وکلای هر کانون از وکلای پایه یک و پایه دو که در این زمینه مشغول فعالیت هستند، تشکیل می شود. به شرط این که محکومیت انتظامی از درجه ۴ به بالا نباشد و در حالت تعلیق از وکالت نباشند.
وکلای پایه یک حق وکالت در دادگاه بدوی یا نخستین را دارند، حق تجدید نظر در دیوان عالی کشور را دارا هستند و وکلای پایه دو، حق وکالت در دادگاه های نخستین و تجدیدنظر را دارند.
- هیئت مدیره کانون وکلا و تعقیب انتظامی اعضای آن
هیئت مدیره ی کانون وکلا، موظف بر اداره ی امور وکلا می باشد. بر حسب لایحه ی دو کانون وکلای دادگستری، رئیس هیئت مدیره سمت ریاست کانون و نماینده ی قانونی کانون در کلیه مراجع رسمی را دارد.
هیئت مدیره کانون وکلای مرکز متشکل از ۱۲ نفر عضو اصلی و ۶ نفر عضو علی البدل است. که در مابقی کانون ها ۵ نفر عضو اصلی و یه نفر عضو علی البدل حضور دارند.
رئیس کانون وکلا ناظر بر عملکرد و کنترل رفتار وکلا و کارآموزان می باشد که می بایست در صورت بروز خطا به آنان تذکرهای لازم را بدهد.
- دادسرای نظامی وکلا
این دادسرا مسئول رسیدگی به تخلفات و پیگیری وکلا می باشد. و بر طبق ماده ۱۵ لایحه قانونی استقلال کانون وکلا، در صورت مشاهده ی تخلفی از وکیل توسط دادستان، رئیس دادگاه یا دادستان می بایست دادسرای انتظامی را در جریان بگذارد.
اگر دادسرای مذکور مسئله را تخلف تشخیص دهد، پرونده به همراه کیفرخواست به دادگاه نظامی وکلا فرستاده می شود و در غیر این صورت اگر دادستان استان اطلاع دهد و دادستان به نظر دادسرای انتظامی وکلا تسلیم نشود، از دادگاه انتظامی وکلا درخواست بررسی را می کند.
- دادگاه انتظامی وکلا
دادگاه کانون وکلا از سه وکیل پایه یک دادگستری تشکیل شده که وظایف آنان، صدور رای نسبت به تخلفات می باشد. دو تن از این افراد علی البدل انتخاب می شوند تا در شرایط غیبت یکی از اعضا حضور ندارد جانشین وی باشد.
دادگاه عالی انتظامی قضات، مرجع تجدیدنظر نسبت به آرای قابل تجدیدنظر صادره از سوی دادگاه انتظامی وکلاست.
