مجازات کلاهبرداری در قانون مجازات جدید

کلاهبرداری از جمله جرائم علیه اموال است. قانون‌گذار در متون حقوقی تعریف مشخصی از جرم کلاهبرداری ارائه ننموده و صرفاً به بیان مصادیق و طرق ارتکاب آن پرداخته است.

ضمن اینکه مجازات جرم کلاهبرداری از جرایم درجه ۴ قانون مجازات اسلامی می باشد.

کلاهبرداری ماهیتاً جرمی مالی است ولیکن قانونگذار با توجه به مبلغ آن حسب مورد آن را مالی یا اقتصادی دانسته است یعنی اگر بیش از ۱۰۰ میلیون تومان باشد جرمی اقتصادی محسوب می‌شود.

در کلاهبرداری، رفتار مجرمانه مرتکب باید به شکل فعل مثبت باشد . عدم انجام فعل حتی اگر توأم با سوءنیت بوده و موجب اغفال طرف مقابل و ورود ضرر به وی شود، هیچگاه نمی تواند عنصر مادی جرم کلاهبرداری را تشکیل دهد.

تعریف کلاهبرداری در قانون

در بیان تعریف کلاهبرداری، ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس و ارتشاء و کلاهبرداری چنین آورده است: «هرکس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکت‌ها یا تجارتخانه‌ها یا کارخانه‌ها یا مؤسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد. یا به امور غیر واقع امیدوار نماید یا از حوادث یا پیش‌آمدهای غیر واقع بترساند و یا اسم و یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصا‌حساب و امثال آن‌ها تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد کلاهبردار محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبش به حبس از یک تا ۷ سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم می‌شود.»

تعاریف ساده از جرم کلاهبرداری

کلاهبرداری عبارت است از بردن مال دیگری از طریق توسل همراه با سوءنیت به وسایل یا عملیات متقلبانه.شروع به کلاهبرداری عبارت است از توسل توأم با سوءنیت به وسایل یا عملیات متقلبانه برای(هنوز نبرده )بردن مال دیگری.

شروع به جرم کلاهبرداری

هرگاه کسی قصد ارتکاب جرمی کرده و شروع به اجرای آن نماید؛ لیکن به‌ واسطه عامل خارج از اراده او قصدش معلق بماند، مرتکب شروع به جرم گردیده است.

در مورد کلاهبرداری؛ مجرم باید یا قصد ارتکاب جرم، توسل به وسایل متقلبانه‌ای نماید تا مال را ازدست صاحب مال  خارج کند.

مجازات شروع به کلاهبرداری

شروع به جرم کلاهبرداری ساده یک سال و مجازات، شروع به جرم کلاهبرداری مشدد ۲ سال خواهد بود البته در صورتی که عمل انجام شده مرتکب جرم خاص باشد، به مجازات آن جرم نیز محکوم خواهد شد.

در مجازات شروع به جرم کلاهبرداری متعدد چنانچه مستخدمان دولتی در رتبه مدیرکل یا بالاتر یا هم طراز آن‌ها باشند، به انفصال دائم از خدمات دولتی و در صورتی که در مراتب پایین باشند به شش ماه تا سه سال انفصال موقت از خدمات دولتی محکوم می‌گردند.

شرایط تشکیل جرم کلاهبرداری

الف) توسل به‌ وسیله متقلبانه

در جرم کلاهبرداری وسیله‌ای که مورد استفاده بزه‌کار قرار می‌گیرد، متقلبانه است؛ مانند استفاده از چک بانکی جعلی برای بردن مال غیر یا فروش سکه بدلی به‌عنوان سکه طلا به دیگران.

ب) اغفال و فریب خوردن قربانی

مهم‌ترین مسئله در تحقق «جرم کلاهبرداری» اغفال صاحب مال می‌باشد. اگر قربانی علم به «متقلبانه بودن وسیله» و یا «کلاهبرداری» داشته باشد،این عمل مشمول جرم کلاهبرداری نخواهد بود، اغفال و فریب قربانی ممکن است با هر وسیله‌ای صورت گیرد و آنچه مهم است اغفال مجنی‌علیه می‌باشد، هرچند وسیله و یا عمل مرتکب در نزد عموم متقلبانه نبوده و یا عرف نوعاً آن وسیله را متقلبانه نداند.

پ) تحصیل اموال

اموالی که قانون‌گذار بیان داشته دامنۀ وسیعی دارد. این اموال شامل، وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصاحساب و امثال آن می‌باشد و در کل توسل به هر وسیله‌ای که موجب اغفال مجنی علیه باشد را در بر خواهد گرفت.

عنصر قانونی جرم کلاهبرداری

رکن قانونی «جرم کلاهبرداری» ماده ۱ قانون تشدید می‌باشد که متن ماده در بالا قید گردیده است. علاوه بر آن جرائم دیگری در امور بیمه، تجارت، ثبت و تصدیق انحصار وراثت مشمول مجازات کلاهبرداری می‌باشند.

عنصر معنوی جرم کلاهبرداری

برای آنکه عملی عنوان مجرمانه  داشته باشد بایستی «قصد ارتکاب جرم» و نیز «قصد تحقق نتیجه»، علاوه بر عمل مرتکب احراز گردد. قصد ارتکاب جرم عبارت از قصد توسل به وسایل متقلبانه و قصد حصول نتیجه عبارت از هدف کلاهبردار جهت بردن مال غیر می‌باشد.

 

معاونت در کلاهبرداری:

معاونت در جرم یا قبل و یا در حین ارتکاب جرم قابل تصور می باشد و لذا اعمالی که پس از اتمام جرم انجام می شود را نمیتوان معاونت در جرم دانست.برای تحقق عنصر روانی معاونت، علم و اطلاع معاون از ماهیت جرم مورد نظر مباشر الزم است.

کلاهبردار دانستن کسی که وسیله متقلبانه را در اختیار دیگری قرار می دهد و نسبت به قصد و هدف او تردید دارد اما علیرغم اینکه احتمال سوء استفاده را می دهد، وسیله را در اختیار آن فرد قرار دهد، مشکل است.

نمونه شکواییه جرم کلاهبرداری

مشخصات طرفین	نام	نام خانوادگی		نام پدر	سن	شغل	محل اقامت- خیابان – کوچه – پلاک- کدپستی
شاکی		متشاکی		وکیل		خواسته یا موضوع	تقاضای رسیدگی به جرم جعل و استفاده از سند مجعول
دلایل و منضمات
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان ………………………….
با سلام و احترام، به استحضار می‌رساند: مشتکی عنه آقای الف با استفاده از یک سند مجعول (دسته چک جعلی) به نمایشگاه اتومبیل موکل مراجعه نموده و با ارائه چندین فقره چک جعلی  بنز s500 به شماره شهربانی …. را طی مبایعه نامه …. خریداری نموده است که بعد از مراجعت موکل به بانک  جهت وصول چک ها، مشخص گردیده  که امضای چک ها جعلی بوده و تعدادی از این چک ها نیز از حسابهای مجهول و یا از دسته چک اشخاصی که فوت شده اند صادر گردیده است که همگی نشان دهنده استفاده از مانورهای متقلبانه مرتکب جرم جهت فریب موکل و خرید اتومبیل مذکور بوده است که تمامی اقدامات عنوان مجرمانه استفاده از سند مجعول و کلاهبرداری دارد. بنابراین از محضر دادگاه محترم تقاضای رسیدگی و صدور قرار جلب به دادرسی متهم به جرم کلاهبرداری مورد استدعاست. با تشکر و سپاس فراوان
محل امضاء – مهر – اثر انگشت
شماره و تاریخ ثبت دادخواست			ریاست محترم شعبه ………… دادگاه …………… رسیدگی فرمایید. نام و نام خانوادگی ارجاع