گواهی رشد چیست، حکم رشد و شرایط صدور آن

شما می‌توانید با به اشتراک گذاشتن دیدگاه و تجربیات خود در انتهای مقاله به گفتمان آنلاین با کارشناسان وینداد و دیگر کاربران بپردازید.

آنچه در این مقاله می آموزیم

رشد یعنی توانایی عقلی برای سنجیدن نفع و ضرر اقتصادی. در قانون مدنی فعلی ایران، برای احراز رشد، سن خاصی مقرر نگردیده است.

اما قانون راجع به رشد متعاملین مصوب ۱۳/۰۶/۱۳۱۳ سن ۱۸ سال تمام شمسی به عنوان آماره رشد (نشانه‌ رشید بودن) در نظر گرفته شده است.

یعنی شخصی که به این سن رسیده باشد، فرض می‌شود که رشید است و توانایی تصمیم گیری ها مالی خود را دارد و شخصی که به این سن نرسیده باشد، سفیه فرض می‌گردد مگر آنکه خلافش ثابت گردد.

وکیل پایه یک دادگستریرشد با بلوغ چه تفاوتی دارد؟

بلوغ به معنی ظاهر شدن و بروز علائم جنسی در شخص است.

در حقوق ما معیار سن در نص قوانین پذیرفته ‌شده است. سن بلوغ در پسران ۱۵ سال تمام قمری و در دختران ۹ سال تمام قمری است. شخصی که به این سن رسیده، بالغ (کبیر) و قبل از رسیدن به این سن، صغیر نام دارد. (مستند به تبصره ۱ ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی)

رشد با بلوغ چه تفاوتی دارد؟

نکته: صدور حکم رشد مشروط به این است که شخص حتماً به سن بلوغ برسد.

تا قبل از رسیدن به سن بلوغ، صدور حکم رشد ممکن نیست.

یعنی مثلاً پسران پس از اتمام ۱۵ سال قمری تا قبل از اتمام ۱۸ سال شمسی و دختران پس از اتمام ۹ سال قمری و تا قبل از اتمام ۱۸ سال شمسی می‌توانند تقاضای گواهی رشد بدهند.

تذکر: بحث رشد در رابطه با امور مالی است (اموری ماند خرید، فروش، اجاره، رهن و…) و شامل امور غیرمالی نمی‌شود.

به ‌طور مثال پسری که ۱۵ سال تمام قمری دارد می‌تواند بدون اینکه نیاز به رشد (۱۸ سال تمام شمسی) داشته باشد ازدواج کند و یا همسر خویش را طلاق دهد (چون این موارد مالی نیستند) اما همین پسر اگر بخواهد مالی را بخرد یا بفروشد نیاز به اذن سرپرست (ولیّ یا قیم) خود دارد مگر اینکه رشد وی به سبب حکم دادگاه احراز شده باشد.

صغار (جمع صغیر) چه کسانی ‌اند؟

 کسی که هنوز به سن بلوغ (پسر قبل از ۱۵ سال تمام قمری و در دختر قبل از ۹ سال تمام قمری) نرسیده باشد را گویند.

صغیر بر دو نوع است:

  • صغیر غیر ممیز
  • صغیر ممیز

صغیر غیر ممیز:

کسی است که حتی به صورت مختصر و سطحی خوب و بد خویش را تشخیص نمی‌دهد (مسائل بدیهی را نمی‌تواند تشخیص یا تمییز دهد).

معمولاً افراد زیر ۷ سال این‌گونه اند.

البته قانوناً سن خاصی مشخص نشده و در هر مورد قاضی باید تصمیم بگیرد.

صغیر ممیز:

کسی است که به صورت سطحی توانایی تشخصی خوب و بد خود را دارد و از قوه درک و تمییز نسبی و قابل قبولی برخوردار است و می‌تواند ضرر و نفع خود را تشخیص دهد.

صغار (جمع صغیر) چه کسانی ‌اند؟

گواهی رشد چیست و چگونه صادر می‌شود؟

گواهی رشد سندی است که بیان می‌کند شخصِ بالغ حتی قبل از اتمام ۱۸ سال شمسی، از نظر مالی و اقتصادی، توانایی تجزیه و تحلیل کاملی دارد و دیگر نیاز به نظارت سرپرست یا شخص دیگری در امور وی احساس نمی‌شود.

گواهی رشد چگونه صادر می‌شود؟

برای این کار فرد متقاضی باید دادخواستی را به دادگاه خانواده محل اقامت خود تقدیم نماید و دو عدد کپی برابر اصل صفحه اول شناسنامه خود را هم ضمیمه دادخواست نماید.

دعوای حکم رشد باید به طرفین ولیّ یا اگر شخص، ولی نداشت به طرفین مدعی‌العموم اقامه گردد. (یعنی در فرم دادخواست باید در قسمت خوانده اسم ولی یا دادستان آورده شود.)

پس از ثبت دادخواست، قضات معمولاً در همان روز یا روزهای اولیه ثبت دادخواست خواهان (متقاضی گواهی رشد) را به پزشکی قانونی برای اظهار نظر مبنی بر گواهی رشد معرفی می‌نمایند.

خواهان باید معرفی‌نامه را از دادگاه به پزشکی قانونی ببرد و بعد از اعلام نظر پزشکی قانونی، گواهی مذکور را به دادگاه داده می‌شود.

در وقت مقرر دادگاه با حضور خواهان تشکیل جلسه می‌دهد و قاضی با پرسش سوالاتی سعی در احراز رشد یا عدم احراز رشد خواهان می‌کند.

اگر رشد خواهان احراز شود، رأی به رشد خواهان و در صورت عدم احراز، رد درخواست رشد صادر می‌گردد.

گواهی رشد چگونه صادر می‌شود؟

 سوالاتی که قاضی برای احراز رشد می‌پرسد معمولاً در رابطه با امور مالی و از قبیل موارد زیر است:

  • الف – قیمت سکه و دلار چقدر است و در سال گذشته تا کنون تا چه مقدار نوسان داشته است؟
  • ب – قیمت فلان ماشین به صورت ثبت نامی و قیمت در بازار آزاد چقدر است و چگونه می‌توان ماشین ثبت نامی خرید؟
  • ج – اگر به شما ۱۰ میلیون تومان پول بدهند اولین کاری که با آن می‌کنید چیست؟
  • د – آیا اگر کسی بخواهد از شما مالی را به صورت قسطی و یا با چک بخرد، قبول می‌کنید؟
  • ه – برای خرید یک وسیله گران قیمت (مثلاً ۴ یا ۵ میلیون تومانی) خرید حضوری بهتر است یا اینترنتی؟

هزینه دعوای صدور رشد

هزینه دادرسی در دعوای صدور گواهی رشد از آنجایی ‌که غیرمالی است، پنجاه هزار ریال (۵۰/۰۰۰ ریال) می ‌باشد و هزینه اجرای احکام دعاوی غیرمالی از یک‍صد هزار ریال تا پانصد هزار ریال به تشخیص دادگاه است.

آیا در گرفتن گواهی رشد، مذهب شخص متقاضی هم تاثیری در روند اخذ گواهی دارد؟

بله. مباحثی چون رشد، بلوغ، حجر، ازدواج، طلاق، ارث و… جزء احوال شخصی هر فرد محسوب می‌شود و باید برای اعمال و اجرای قواعد هر کدام به مذهب شخص رجوع کرد و مطالب بیان‌شده در این نوشته همگی برای مذهب شیعه اثنی عشری (دوازده امامی) می‌باشد که اکثریت جمعیت ایران را تشکیل داده‌اند.

به طور مثال: در دین زرتشت دختران به مانند پسران در سن ۱۵ سالگی به بلوغ می‌رسند، نه در ۹ سالگی.

در دین یهود، پسران در ۱۳ و دختران در ۱۲ سالگی به بلوغ می‌رسند.

آیا در گرفتن گواهی رشد، مذهب شخص متقاضی هم تأثیری در روند اخذ گواهی دارد؟

در مذهب تسنن که به چهار قسمت اصلی تقسیم می‌گردد هم سن بلوغ:

  • در مذهب سنی مالکی: اتمام ۱۸ سال برای پسر و دختر
  • در مذهب سنی شافعی: اتمام ۱۵ سال قمری برای پسر و دختر
  • در مذهب سنی حنبلی: اتمام ۱۵ سال قمری برای پسر و دختر
  • در مذهب سنی حنفی: اتمام ۱۵ سال قمری برای پسر و دختر می‌باشد.

نمونه دادخواست گواهی رشد

مشخصات طرفیننامنام خانوادگینام پدرشغلمحل اقامت
خواهانخانم/آقای
خواندهخانم/آقای
وکیلخانم/آقای
تعیین خواسته و بهای آندرخواست صدور حکم رشد
دلایل و منضمات دادخواست۱–تصویر مصدق (مصدق یعنی کپی برابر اصل) شناسنامه۲-عند الاقتضاء آزمایش اختیار دادگاه محترم۳-استعلام نظریه ‍از پزشکی قانونی

ریاست محترم شعبه ……… دادگاه عمومی ………

با سلام و احترام به اطلاع می‌رساند :

حسب مدارک شناسنامه تقدیمی خانم/آقا ….. فرزند ….. به شماره شناسنامه ….. و کد ملی ……. که هم‌اکنون دارای سن بیش از ۱۵ سال تمام قمری (در مورد متقاضی پسر) ۹ سال تمام قمری (در صورت دختر بودن) می‌باشد و طبق تبصره یک از ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی بالغ شرعی و قانونی محسوب می‌گردد، با توجه به رشد و کمال جسمی و روحی و دِماغی و مجموعاً آمادگی ایشان در تصدی امور مالی خویش که عندالاقتضاء به آزمایش شخص ریاست محترم دادگاه و حتی نظریه پزشکی قانونی رسیده است، استناد می‌نمایم و تقاضای صدور حکم رشد را به استناد مواد مذکور در قانون مدنی و دلایل ارائه‌شده از محضر ریاست محترم دادگاه استدعا دارم.

محل امضاء

برخی از سوالات متداول در رابطه با صدور گواهی رشد:

آیا شرایط و نحوه صدور حکم رشد برای دختر با پسر متفاوت است؟

خیر، تفاوت با هم ندارند.

پسر یا دختری که هنوز به سن قانونی نرسیده است، بدون اذن پدر چگونه می‌تواند به خارج از کشور سفر کند؟

مستند به قسمت آخر ماده ۴۲ قانون خانواده سال ۱۳۹۱:

« ….دادگاه در صورت موافقت با خـارج کردن صغیـر و مجنون از کشور، بنا بر درخواست ذی‌نفع، برای تضمین بازگرداندن صغیر و مجنون تأمین مناسبی اخذ می‌کند.»

اگر بتوان برای آن پسر یا دختر حکم رشد گرفت، پسر برای سفر به خارج از کشور نیاز به اذن پدر خویش را ندارد.

آیا پسر بالغی که به سن رشد نرسیده می‌تواند درباره‌ی عفو یا قصاص پدر خود در دادگاه نظر دهد؟

فقط در صورتی که بتواند حکم رشد بگیرد نظر وی اعمال می‌گردد.

یا اینکه منتظر بمانند تا بالغ شود.

شخص بالغی که به سن رشد نرسیده بعد از فوت پدرش هر ماه مبلغی از بیمه عمر پدرش به حساب وی واریز می‌شود. آیا این شخص می‌تواند شخصاً از حساب خود برداشت نماید؟

فقط در صورتی که بتواند حکم رشد بگیرد، این امکان برایش وجود خواهد داشت.

آیا با حکم رشد می‌توان وکیل شخص دیگری شد؟

بله می‌توان وکیل مدنی شخص دیگری شد ولی برای حضور در دادگاه فقط وکلای دادگستری اجازه ورود و حق دفاع از پرونده دارند.

مگر اینکه موکل از نزدیکان و خانواده شخص دارنده گواهی رشد باشد و خود دارنده گواهی رشد نیز توانسته باشد مدرک کارشناسی حقوق یا فقه و حقوق خود را بگیرد و موفق به اخذ وکالت اتفاقی نیز بشود (این حالت بسیار بعید و نزدیک به ناممکن است).

مقالات دیگر

با ما در ارتباط باشید