اقرارنامه چیست و آشنایی با انواع آن

یکی از دلایل محکمی که باعث می شود شخصی در دادگاه محکوم شود، اقرار است. اقرار جزء دلایلی است که اثبات کننده ی عمل فرد است. به صورت عامیانه اقرار همان اعتراف است که احتمالا شما هم زیاد این واژه را شنیده اید.

اما اقرار باید چه شرایطی داشته باشد که در دادگاه مورد قبول قرار بگیرد؟ اقرار در واقع دارای انواع مختلفی است که شرایطی هم به همراه دارد.

در این مطالب می خواهیم به اقرار و انواع آن بپردازیم.

اقرار چیست؟

زمانی که شخصی به ضرر خود و به نفع فرد دیگری مسائلی را مطرح کند اقرار کرده است. این موضوع تفاوت اقرار با شهادت است.

اینکه فرد حتما باید به ضرر خودش حرف بزند. مثلا بگوید من فلان آقا را کتک زدم یا من به فلان فرد بدهکار هستم. بنابراین اگر کسی بگوید که آقای الف همسرش را کتک زد این دیگر اقرار محسوب نمی شود و در واقع شهادت است. پس رکن اصلی اقرار این است که شما به ضرر خود چیزی را راجع به خودتان اعتراف کنید. اما این اقرار دارای شرایطی است که در ادامه به آن می پردازیم.

اقرارنامه می تواند در موضوعاتی از قبیل: قتل، واگذاری ملک، فسخ اجاره، حقوق و مزایا، اقرار نامه تنظیم سند ملک، بخشش مهریه، گذشت در پرونده کیفری، اقرار نامه رضایت پدر برای ازدواج دختر باکره اش و …

ماده ۱۲۵۹ قانون مدنی در تعریف اقرار بیان می کند:

« اقرار عبارت از اخبار به حقی است برای غیر بر ضرر خود.»

شرایط اقرار

اقرار در هر شرایط و وضعیتی در دادگاه قابل قبول نیست. این نکته ی بسیار مهمی است که اصولا وکلا به آن توجه می کنند و برای دفاع از موکل خود به آن استناد می کنند.

مثلا اگر کسی به زور و با ضرب و شتم از شما اقرارنامه ای بگیرد و در دادگاه ارائه دهد، به هیچ وجه قابل قبول نیست هرچند که شما اقرار کرده باشید، اما چون شرایط اقرار رعایت نشده است دادگاه نباید آن را به عنوان دلیل بپذیرد.

شرایط اقرار عبارتند از:

• اقرار کننده باید عاقل باشد. یعنی شخصی که دچار جنون شده است؛ در حالت جنون اقرار او پذیرفته نیست و تنها زمانی اقرار او قابل قبول است که از نظر ذهنی، سالم باشد.
• اقرار کننده باید بالغ باشد. بلوغ در قانون ما برای دختر سن ۹ سال و برای پسران سن ۱۵ سال تمام است.
• اقرار نباید تحت شرایط زور و فشار باشد. چه این فشار و شکنجه جسمی باشد و چه روحی، در هر صورت اقرار تحت فشار پذیرفته شده نیست.
• شخصی که به صورت شوخی خبری را می دهد ولی قصدش اقرار نبوده و صرفا با بیان طنز چیزی را مطرح می کند، اقرار محسوب نمی شود.
• اقرار به چیزی که معلق است است هم قابل استناد نیست. مثلا کسی بگوید ماشینش را بنام فرزندش که متولد نشده است می زند.
• اقرار باید منطقی و عقلانی باشد. فرض کنید اگر کسی با ۲۰ سال سن اقرار کند که کسی را که ۱۷ سال پیش فوت شده است، کشته است؛ اقرار محسوب نمی شود زیرا در آن زمان او تنها ۳ سال داشته است.
• اقرار نباید مشروط یا معلق به امری دیگر باشد. مثلا کسی اقرار کند اگر خانم الف با او ازدواج کند اقرار می کند که سرقت کرده است.

اقرار به ارتکاب جرم

به طور کلی اقرار اگر یک مرتبه باشد در امور حقوقی و کیفری کافی است اما در برخی جرایم لازم است که بیش از یک بار اقرار صورت بگیرد تا جرم اثبات شود. این اقرار ها می تواند در چند دادگاه یا تنها یک جلسه از دادگاه صورت گیرد.

جرایم که برای آنها نیاز به بیش از یک اقرار است عبارتند از:

• در جرم زنا و لواط باید چهار بار اقرار صورت گیرد.
• در جرم شرب خمر، قذف (نسبت دادن زنا یا لواط)، قوادی (کسی که واسطه ی زنا می شود) و سرقت حدی باید دو بار اقرار انجام شود.

لازم به ذکر است شما نمی توانید برای اقرار به کسی وکالت دهید تا بجای شما و از زبان شما اقرار کند، زیرا اقرار فقط باید توسط مرتکب انجام شود.

انکار کردن اقرار

در خصوص اکثر جرایم، انکار کردن بعد از اقرار، باعث سقوط مجازات نمی شود؛ مگر در جرایمی که موجب سنگسار و یا حد قتل است. در این دو صورت پرونده در هر مرحله ای هم که باشد ولو در حین اجرای مجازات، این مجازات ساقط می شود و به جای آن، مجازاتش در حد زنا و لواط صد ضربه شلاق و در غیر از این دو حبس تعزیری درجه پنج خواهد بود.

انواع اقرارنامه

اقرار انواع مختلف دارد که عبارتند از:

• اقرار صریح یا ضمنی: اقرار یا به صورت واضح و روشن است مثل فردی که صریحا اعتراف می کند ماشین الف را سرقت کرده است یا به صورت ضمنی است. یعنی با گفتار، رفتارش نشان می هد که مرتکب آن عمل شده است.
• اقرارنامه کتبی یا شفاهی: اقرار یا به صورت کتبی و با نوشتن متن است و یا فرد به صورت لفظی به چیزی اقرار می کند. در صورتی هم که قادر به بیان نباشد مثلا لال باشد، با اشاره اینکار را انجام می دهد. البته در هر صورت اقرار باید بدون ابهام و روشن باشد.
• اقرار نامه محضری: وقتی فرد برای اینکه اقرارش رسمی باشد به محضرخانه یا به مرجع قانونی دیگر می رود و متن خود را آنجا تنظیم می کند اقرارنامه قانونی یا محضری گفته می شود که از لحاظ قانونی کار را بسیار راحت می کند. زیرا هم دارای ضمانت اجرا است و هم قانون از آن حمایت کرده است.
• اقرار نامه دستی: این اقرارنامه زمانی است که فرد با دست خود متنی می نویسد و به چیزی اقرار می کند. هرچند که اقرار نامه قانونی از نظر حقوقی بسیار محکم تر است اما این بدان معنی نیست که اقرار نامه دستی بی اعتبار است. اما اثبات آن در دادگاه سخت تر و طولانی تر است. زیرا ممکن است نسبت به آن ادعای جعل شود. به همین دلیل مناسب است در اقرار نامه های دستی به همراه دو شاهد و در مراجع قانونی صورت گیرد و مهر امضا شاهدین هم وجود داشته باشد.

انکار اقرار در امور حقوقی

زمانی که شما به چیزی اقرار می کنید و تمام شرایط اقرار اجرا می شود؛ انکار آن ممکن نیست. مگر در مورد استثنائی که برای جرایم در قسمت بالا بیان کردیم. زمانی که شما اقرارنامه ای را تنظیم می کنید و به صورت محضری یا دستی در آن اعتراف می کنید مهریه خود را بخشیده اید نمی توانید آن را انکار کنید یا پس بگیرید.

به طور کلی امکان انکار اقرار وجود ندارد. حتی زمانی که حقی را از خود سلب می کنید، دیگر امکان پس گرفتن آن وجود ندارد.

در این خصوص ماده ۱۲۷۵ قانون مدنی بیان می کند:

« هر کس اقرار به حقی برای غیر کند ملزم به اقرار خود خواهد بود.»

همچنین ماده ۱۲۷۷ همین قانون درباره ی انکار اقرار بیان می کند:

« انکار بعد از اقرار مسموع نیست لیکن اگر مقر ادعا کند که اقرار او فاسد یا مبنی بر اشتباه یا غلط بوده، شنیده می شود و همچنین در صورتی که برای اقرار خود عذری ذکر کند که قابل قبول باشد مثل اینکه بگوید اقرار به گرفتن وجه در مقابل سند یا حواله بوده که وصول نشده لیکن ‌دعاوی مذکوره مادامی که اثبات نشده مضر به اقرار نیست.»

منظور ماده این است که تا زمانی که عذری که آوردید، مبنی بر وصول نشدن وجه در مقابل اقرار یا غلط شنیده شدن اقرار، این اقرار پذیرفته است. پس تا زمانی که عذر شما برای دادگاه اثبات نشود اقرار شما به قوت خود باقی است و از طرف دادگاه رد نمی شود.

نتیجه گیری

زمانی که فردی به ضرر خود درباره ی کاری که کرده است اعتراف می کند، اقرار گفته می شود. اقرار حتما باید توسط خود فرد انجام شود و قابل وکالت دادن به کس دیگری نیست.

همچنین شخص اقرار کننده حتما باید عاقل، بالغ، مختار و قاصد باشد. یعنی زمانی که فردی به زور و تحت فشار ضرب و شتم اقرار می کند، اقرار او پذیرفته شده نیست. زیرا او تحت فشار و به صورت ناخواسته مجبور به اقرار شده است.

تنظیم اقرارنامه امر مهمی است که توصیه می شود پیش از تنظیم آن حتما با وکیل مشورت شود.

مشاوره با وکلای متخصص گروه وکلای سنا

ما به شما توصیه می کنیم که برای امور حساسی مثل تنظیم متن اقرار نامه حتما به یک وکیل مراجعه کرده و از وی کمک بگیرید. گروه وکلای سنای حق آفرین، با همکاری وکلای متخصص و با تجربه به شما کمک می کند تا وکیل مورد نظر خود را در حوزه های تخصصی دریابید و به صورت تلفنی و حضوری با وی مشاوره نمایید.

لطفا در جهت کسب اطلاعات بیشتر به سایت گروه وکلای سنا مراجعه نمایید و یا با شماره ی ۸۸۱۴۰۸۰۸-۰۲۱ و ۸۸۴۱۰۰۵۷-۰۲۱ تماس حاصل فرمایید.

سوالات متداول

اقرار در کجا صورت می گیرد؟

اقرار گاهی در دادگاه و حین دعوا صورت می گیرد و گاهی هم خارج از دادگاه. مثل تنظیم اقرار نامه در محضر.

آیا اظهارات وکیل برای موکل اقرار است؟

خیر، اقرار حتما باید توسط خود فرد انجام شود. نمی تواند برای اینکار وکالت به فردی بدهد یا وکیل به جای موکلش اقرار کند.