در ایران، دیوان عدالت اداری جهت رسیدگی به اعتراضات و شکایات مردم علیه دولت در نظر گرفته شده است. وظیفه دیوان عدالت اداری رسیدگی به شکایات و دعاوی مردم نسبت به مامورین و واحدهای دولتی است.
در موارد صدور آرای متناقض از شعب دیوان و یا در صورت صدور آرای مشابه متعدد دیوان رای وحدت رویه صادر می کند
در این مطلب زیر علاوه بر وظایف دیوان و فرآیند رسیدگی، آدرس و شماره دیوان عدالت های ایران نیز آورده شده است.
دیوان عدالت اداری به چه منظور تشکیل گردید؟
مردم باید دعاوی خود را علیه دیگر شهروندان در مراجع دادگستری مطرح نمایند؛ اما دعوای مردم، علیه دولت مرجع خاصی دارد و دادگاه خاصی جهت رسیدگی به این شکایات و حمایت از حقوق مردم در نظر گرفته شده است.
در ایران، دیوان عدالت اداری که زیرمجموعه قوه قضاییه است ایجاد شده است.
دیوان در تهران مستقر می باشد اما در مراکز استانها نیز دفتر دارد.
دیوان عدالت اداری در چه مواردی صلاحیت دارد؟
در راستای اجرای اصل ۱۷۳ قانون اساسی و جهت رسیدگی به اعتراضات و شکایات مردم دیوان عدالت اداری زیرنظر ریاست محترم قوه قضاییه ایجاد گردید.
موارد صلاحیت دیوان به شرح زیر است:
- رسیدگی به اعتراضات و شکایات مردم از اقدامات و تصمیماتی که توسط سازمانها، موسسات و وزارتخانه ها و شهرداری ها و شرکت های دولتی صورت می گیرد در حیطه صلاحیت دیوان عدالت اداری است.
- به شکایات، اعتراضات و آرای قطعی هیات های رسیدگی به تخلفات اداری، کمیسیون موضوع ماده ۱۰۰ قانون شهرداری ها و هیات حل اختلاف کارگر و کارفرما رسیدگی می کند.
- دیوان به شکایاتی که از جانب کارمندان دولتی، قضات، مشمولین قانون مدیریت خدمات کشوری اعم از کشوری و لشکری از جهت ضایع شدن حقوق استخدامی صورت می گیرد رسیدگی می کند.
بررسی ساختار دیوان عدالت اداری:
شعب دیوان عدالت اداری شامل شعب بدوی و تجدیدنظر هستند. لازم به ذکر است که نحوه شکایات در دیوان عدالت اداری از طریق سامانه ساجد و بصورت الکترونیکی می باشد.
رسیدگی به مقررات دولتی خلاف قانون، شرع و خارج از صلاحیت قوه مجریه، بر عهده هیات عمومی دیوان عدالت اداری است.
برای آسانی دسترسی مردم، به خدمات دیوان عدالت اداری، در مراکز استان ها، دفاتر اداری دیوان واقع شده اند که مردم بتوانند به آنها مراجعه نمایند ولی همانطور که گفته شد خود دیوان عدالت اداری در شهر تهران قرارداد.
دیوان عدالت اداری یک مرجع قضایی است
همانطور که بیان شد دیوان عدالت اداری که وظیفه رسیدگی به دعاوی و شکایات مردم علیه دولت را برعهده دارد یک مرجع قضایی است که زیرمجموعه قوه قضاییه می باشد.
پس به دعاوی مذکور بر اساس قانون دیوان عدالت اداری و اصول قضایی رسیدگی می شود.
شکایت استخدامی در دیوان
رسیدگی به شکایات استخدامی علیه دولت بر عهده دیوان عدالت اداری می باشد. بر اساس بند سوم ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت اداری، جهت رسیدگی به شکایات قضات و مشمولین قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر موسسات و واحدهای مذکور در بند ۱ ماده ۱۰ از لحاظ تضییع حقوق استخدامی آنها در صلاحیت دیوان می باشد.
شاکی و متهم در دیوان عدالت اداری کیست؟
شرایط شاکی:
کسی که حقی از وی ضایع شده است شاکی محسوب می شود و در واقع هر کسی می تواند شاکی محسوب شود اما دولت و یا دستگاههای دولتی نمی توانند به عنوان شاکی شکایت نمایند. در واقع هر کسی می تواند جهت ابطال مصوبه ای درخواست خویش را به دیوان ارائه بدهد.
شرایط طرف شکایت:
امکان شکایت از بخش خصوصی در دیوان عدالت اداری وجود ندارد و تنها می توان علیه سازمانها و نهادهای دولتی در دیوان شکایت نمود.
موارد خارج از صلاحیت دیوان
برخی از مواردی که خارج از صلاحیت دیوان عدالت اداری است:
- شکایت در خصوص قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری در صلاحیت ماده ۱۲ قانون اراضی شهری است و دادگاه های عمومی دادگستری به اعتراضاتی که در خصوص آرای این کمیسیون صورت می گیرد رسیدگی می کند. دادگاه های عمومی دادگستری به اعتراضاتی که در خصوص آرای هیات های هفت نفره موضوع ماده واحده مرجع تشخیص اراضی زراعی و ابطال اسناد آن مصوب ۱۳۵۶ می باشد رسیدگی می کند.
- دیوان عدالت اداری صلاحیتی جهت رسیدگی به شکایات علیه نظام پزشکی و مراجع انتظامی که در قانون نظام پزشکی قید شده را ندارد.
- دیوان صلاحیتی جهت رسیدگی به آرای دادگاه های عمومی و مراجع انتظامی که در قانون نظام پزشکی قید شده را ندارد.
دیوان عدالت اداری چگونه به شکایت رسیدگی می کند؟
جهت شروع رسیدگی در دیوان عدالت اداری، باید دادخواست داد. چنانچه قصد ارائه شکایت به دیوان را دارید؛ دادخواست باید از طریق پست سفارشی، پست الکترونیکی دیوان و یا ثبت در پایگاه الکترونیکی به دبیرخانه دیوان یا دفاتر اداری آن که در مراکز استانها هستند ارسال شود.
سپس شعب دیوان نیز به موضوع شکایت ارائه شده توسط ذینفع، قائم مقام و یا نماینده قانونی وی رسیدگی می کند.
اگر شعب دیوان تشخیص بدهد که اقدامات و تصمیمات اتخاذ شده حقی از حقوق اشخاص را ضایع نموده است، دستور لغو و یا نقض رای را صادر می کند.
در موارد صدور دستور موقت رسیدگی خارج از نوبت صورت می گیرد.
- اجرای احکام دیوان عدالت اداری چگونه است؟
با توجه به اهمیت حق شهروندان، دستگاه های اجرایی موظف هستند بعد از صدور رای دیوان عدالت اداری فورا آنرا اجرا کنند.
برای همین اجرای آرای دیوان عدالت اداری، در هر معاونتی شعب اجرای احکام تشکیل شده که زیر نظر یکی از معاونان مربوطه انجام وظیفه می کند که متشکل از تعداد کافی کارمند و دادرس اجرای احکام است.
پس از صدور رای و ابلاغ آن توسط شعب دیوان به محکوم علیه (شخصی که محکوم شده است)، نسخه ای از آن به شعبه اجرای احکام مربوط ارسال می شود.
محکوم علیه موظف است که ظرف مدت یکماه رضایت شاکی را جلب کرده و کتبا به واحدهای اجرای احکام گزارش ارسال نماید که در صورت عدم اجرا، مستنکف (شخصی که کار را انجام نداده) به اجرای رای شعبه صادرکننده حکم لحاظ گشته و به انفصال از خدمت تا ۵ سال و جبران خسارت محکوم می شود.
آدرس شعب دیوان عدالت اداری
در صورتی که نیازمند وکیل دیوان عدالت اداری هستید می توانید با متخصصین سنا تماس گرفته و مشاوره دریافت کنید، این موضوع بسیار برای شما مهم است چرا که دعاوی دیوان عدالت اداری بسیار تخصصی است و استفاده از وکیل متخصص دیوان عدالت اداری بسیار در روند دفاع موثر است.
آدرس و شماره تلفن دیوان عدالت اداری:
آدرس: تهران – بزرگراه ستاری – بلوار شهید مخبری – نبش خیابان ایران زمین
شماره تلفن : ۹-۵۱۲۰۱
۱- دفتر استان اصفهان
اصفهان ، فلکه صارمیه، ابتدای خیابان آتشگاه، روبه‌روی پمپ بنزین، مجتمع شماره ۲ دادسرای عمومی و انقلاب ، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری اصفهان.
شماره تماس: ۷۷۲۵۷۲۱-۰۳۱۱
۲- دفتر استان گلستان
گرگان، خیابان شهید بهشتی، دادگستری شهرستان گرگان، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری گلستان
شماره تماس: ۳۳۳۱۸۰۹-۰۱۷۱
۳- دفتر استان یزد
یزد، بلوار مدرس، نرسیده به بیمارستان شهدای کارگر، ساختمان جدید دادگستری کل استان یزد، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری یزد
شماره تماس: ۸۲۶۷۶۱۴-۰۳۱۵
۴- دفتر استان گیلان
رشت، بلوار شهید مدرس، حد فاصل میدان امام حسین (ع) و میدان جانبازان، دادگستری کل استان گیلان، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری گیلان
کد پستی: ۴۱۸۷۷۸۸۵۶۸۴ شماره تماس:۶-۸۸۳۴۷۰۱ -۰۱۳۱ داخلی ۳۹۵
۵- دفتر استان خراسان رضوی
مشهد، خیابان مدرس، دادگاه های عمومی و انقلاب مشهد (چهار طبقه)، طبقه همکف، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری خراسان رضوی
شماره تماس: ۳۲۰۱۴۵۶۶ -۰۵۱
۶- دفتر استان قزوین
قزوین، خیابان فلسطین، چهارراه فلسطین، اداره شوراهای حل اختلاف استان قزوین، طبقه اول، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری قزوین.
شماره تماس: ۳۲۶۰۰۰۸-۰۲۸۱
۷- دفتر استان همدان
همدان، خیابان بوعلی (سیزده خانه)، دادگستری کل استان همدان، طبقه سوم، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری همدان
شماره تماس: ۸۲۶۸۸۸۷ -۰۸۱۱
۸- دفتر استان کردستان
سنندج، میدان آزادی، مجتمع شوراهای حل اختلاف شهرستان سنندج، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری کردستان
شماره تماس: ۳۲۸۱۱۳۷-۰۸۷۱
۹- دفتر استان کرمانشاه
کرمانشاه، چهارراه ارشاد، بلوار بنت‌الهدی، جنب اداره محیط زیست، دادگستری کل استان کرمانشاه، طبقه همکف، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری کرمانشاه.
شماره تماس: ۶۰ الی ۸۲۲۰۸۵۳ -۰۸۳۱ داخلی ۱۰۱۹
۱۰- دفتر استان کهکیلویه و بویر احمد
یاسوج، خیابان گلستان ششم،ساختمان شماره ۲ دادگستری، طبقه اول واحد یک، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری استان کهکیلویه و بویراحمد.
شماره تماس: ۲۲۳۴۴۲۹،۰۷۴۱
۱۱- دفتر استان خراسان جنوبی
بیرجند، خیابان طالقانی ۱۴، شورای حل اختلاف خراسان جنوبی، طبقه اول، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری خراسان جنوبی.
شماره تماس: ۲۲۲۲۳۳۴-۰۵۶۱
۱۲- دفتر استان آذربایجان شرقی
تبریز، ابتدای سر بالایی خیابان ولی عصر، ساختمان شماره یک دادگستری کل آذربایجان شرقی، طبقه همکف دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری آذربایجان شرقی.
شماره تماس: ۳۳۸۶۳۳۷-۰۴۱۱
۱۳- دفتر استان کرمان
کرمان، چهارراه توحید (ارگ) ساختمان مرکزی داد گستری استان کرمان، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری کرمان.
شماره تماس: ۲۲۰۶۲۷۶،۰۳۴۱
۱۴- دفتر استان فارس
شیراز، خیابان ساحلی شرقی بالاتر از ترمینال کاراندیش، سمت راست ساختمان ابلاغ دادگستری فارس، طبقه دوم، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری فارس.
شماره تماس: ۲۲۵۸۳۱۰-۰۷۱۱
۱۵- دفتر استان قم
قم، خیابان ساحلی، ساختمان دادگاه جزایی، طبقه اول، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری قم.
شماره تماس:
کد قم:۷۷۵۸۰۸۰-۰۲۵۱
۱۶- دفتر استان اردبیل
اردبیل، میدان بسیج، دادگستری کل استان اردبیل، طبقه اول، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری اردبیل.
شماره تماس: ۷۷۲۴۲۵۵-۰۴۵۱
۱۷- دفتر استان سمنان
سمنان، بلوار قدس، دادگستری کل استان سمنان، طبقه همکف، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری سمنان.
شماره تماس: ۳۳۵۱۰۲۵-۰۲۳۱
۱۸- دفتر استان هرمزگان
بندرعباس، چهرراه مطهری، دادسرای عمومی و انقلاب، طبقه همکف، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری هرمزگان.
شماره تماس: ۳۳۵۱۶۷۴- ۰۷۶۱
۱۹- دفتر استان مرکزی
اراک، خیابان هیپکو، پایین‌تر از مسجد حضرت زهرا (س) اداره کل داد گستری استان مرکزی، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری مرکزی.
شماره تماس: ۳۱۳۴۷۷۲-۰۸۶۳
۲۰- دفتر استان سیستان و بلوچستان
زاهدان، خیابان آزادی، اداره کل دادگستری استان زاهدان، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری سیستان و بلوچستان.
شماره تماس : ۳۳۱۹۶۲۰- ۰۵۴۱
۲۱- دفتر استان آذربایجان غربی
ارومیه، خیابان مافی، مجتمع دادگاه‌های حقوقی، دفتر نمایندگی استانی دیوان عدالت اداری آذربایجان غربی.
شماره تماس: ۵-۰۴۴۳۲۳۴۹۰۰۱ داخلی ۱۶۸
۰۴۴۳۲۳۵۷۲۳۸
۲۲- دفتر استان خوزستان
اهواز، کوی نبوت، مجتمع قضائی شهید باهنر، طبقه اول، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری خوزستان.
شماره تماس: ۳۳۶۱۵۶۴-۰۶۱۱
۲۳- دفتر استان لرستان
خرم آباد، انتهای خیابان امام خمینی، دادگستری کل استان لرستان، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری لرستان.
شماره تماس: ۲۲۳۲۵۱۵-۰۶۶۱
۲۴- دفتر استان چهار محال و بختیاری
شهرکرد، خیابان آیت اله کاشانی، ساختمان دادگستری شماره۱، طبقه اول، اتاق ۲۳ و ۲۴، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری چهار محال و بختیاری.
شماره تماس: ۳۳۴۸۲۲۳-۰۳۸۱
۲۵- دفتر خراسان شمالی
بجنورد، اداره کل دادگستری بجنورد، طبقه همکف، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری خراسان شمالی.
تلفن تماس: ۲۲۳۷۴۱۱ – ۰۵۸۴
۲۶- دفتر استان زنجان
زنجان، بزرگراه ۲۲ بهمن، میدان سرباز گمنام، دادگستری کل استان زنجان، طبقه همکف، اتاق ۱۳۱، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری زنجان.
شماره تماس: ۴۲۷۳۲۵۵-۰۲۴۱
۲۷- دفتر استان بوشهر
بوشهر، چهارراه دادگستری، مجتمع اداری دادگستری کل استان بوشهر، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری بوشهر
شماره تماس : ۲۵۳۶۲۸۶-۰۷۷۱
۲۸- دفتر استان البرز
کرج، عظیمیه، میدان طالقانی، دادگستری استان البرز، طبقه دوم، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری البرز.
شماره تماس: ۲۵۱۹۰۸۲-۰۲۶۳
۲۹- دفتر استان ایلام
ایلام، بلوار آزادی، جنب بیت امام جمعه و نماینده ولی فقیه، ساختمان معاونت اجتماعی و دادگستری کل استان ایلام، طبقه دوم، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری ایلام.
شماره تماس: ۳۳۳۶۲۰۴-۰۸۴۱
۳۰- دفتر استان مازندران
ساری، خیابان مازیار، خیابان امیرکبیر، ساختمان شماره ۲ دادگستری کل استان، طبقه اول، دفتر نمایندگی دیوان عدالت اداری مازندران.
شماره تماس: ۲۲۱۱۹۲۹ – ۰۱۵۱
نتیجه گیری
بر اساس اصل ۱۵۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:
قوه قضاییه قوه مستقل محسوب می شود که از حقوق فردی و اجتماعی حمایت و مسئول تحقق عدالت است. دیوان عدالت اداری به عنوان نهادی قضایی پیشگیری از انحرافات در ساختار اداری کشور و حمایت از حقوق مردم را برعهده دارد.
در واقع دیوان باید در جهت تحقق تأمین حقوق اشخاص و امنیت قضایی عادلانه و تساوی عموم عمل نماید.
تداوم فعالیت دیوان بر مبنای عدل اسلامی و دوری از هر نوع مناسبات ناسالم است.
پرسش های متداول
آیا مردم می توانند از عملکرد نهادها و سازمان های خصوصی به دیوان عدالت اداری شکایت نمایند؟
خیر – در دیوان عدالت اداری تنها امکان شکایت از نهادهای دولتی وجود دارد.
جهت ارائه شکایت به دیوان عدالت اداری باید چه اقداماتی صورت بگیرد؟
جهت شروع رسیدگی در دیوان عدالت اداری شما نیاز به تقدیم دادخواست دارید. دادخواست مزبور به شکلی که در مطلب اشاره شد به دبیرخانه دیوان یا دفاتر اداری آن که در مراکز استانها هستند تسلیم می شود.
ضمانت اجرای عدم رعایت دستورات شعب دیوان عدالت اداری چیست؟
محکوم شده موظف است که ظرف مدت یک ماه رضایت شاکی را جلب نموده و کتبا به واحدهای اجرای احکام گزارش ارسال نماید. که در صورت عدم اجرا به انفصال از خدمت تا ۵ سال و جبران خسارت محکوم می شود.
