در هر جامعه، قانون ارث آن جامعه متفاوت می باشد، بعد از اینکه شخص فوت میکند؛ مقدار اموالی که از خود به جای گذاشته است، وارث آن شخص بعد از گرفتن گواهی انحصار وراثت میتواند آن اموال را بین خودشان تقسیم کنند.
شرط ارث بردن این است که وارث در هنگام فوت مورث، حتما باید زنده و موجود باشد. و یا اگر وارث جنین باشد باید موجود و زنده باشد.
موانع ارث
یک سری عوامل در قانون وجود دارند که باعث میشوند وارث، از بردن ارث محروم گردد و مانع آن شود.
این عوامل عبارتند از:
- کفر: بنابر ماده ۸۸۱ قانون مدنی کافر از فرد مسلمان ارث نمی برد ولی مسلمان از فرد کافر ارث میبرد و مانع ارث بردن بقیه وراثی که کافر باشند هم میشود.
- لعان: اگر مردی به همسر خود نسبت زنا دهد و یا فرزندی را که متعلق به اوست لعان (لعنت کردن) کند، (یعنی فرزند خود را نفی کند و بگوید که این فرزند برای من نیست) زن و شوهر از یکدیگر ارث نمیبرند. همچنین فرزندی که لعان شده است از پدر ارث نمی برد و بالعکس
- زنا: فرزند زنا از پدر و مادرش و نزدیکان و اقوامش ارث نمی برد و همچنین بالعکس به استناد ماده ۱۱۶۷ قانون مدنی.
- قتل: شخصی اگر شخص دیگر را نه برای دفاع یا حد، بلکه به صورت عمد بکشد این امر موجب میشود که قاتل از ارث محروم گردد.
سهم الارث زن و شوهر
رابطه ای که بین زن و شوهر وجود دارد رابطه زوجیت است و باعث میشود که هر یک از زن و شوهر پس از فوت دیگری، از هم ارث ببرند.
بر اساس ماده ۹۴۰ قانون مدنی، زن و مرد در صورتی از هم ارث میبرند که رابطه زوجیت بین آنها دائم بوده باشد زیرا به ازدواج موقت ارث تعلق نمیگیرد.
نکته۱: این نکته مهم وجود دارد که ارث زن از شوهر در صورتی است که زن، زنده بوده باشد.
نکته۲: میزان ارثی که زن از شوهر میبرد بستگی به داشتن یا نداشتن فرزند دارد و با توجه به آن، میزان سهم الارث آن تغییر میکند. در صورت داشتن فرزند یک هشتم و در صورت نداشتن فرزند یک چهارم ارث میبرد.
تعریف چند موضوع راجع به طلاق
عده طلاق رجعی: یعنی زن سه طهر را پس از طلاق پشت سر گذاشته باشد. (سه ماه و ده روز )
طلاق رجعی: طلاقی است که مرد میتواند در مدت عده به زن رجوع کند و با هم زندگی کنند بدون اینکه نیاز باشد مجددا صیغه عقد جاری شود.
طلاق بائن: طلاقی است که مرد و زن پس از اینکه از هم جدا شدند و صیغه طلاق جاری شد، دیگر امکان رجوع به همدیگر را ندارند.
شرایط ارث بردن زن بعد از طلاق
در این مبحث یک سوال پیش میاید که آیا وقتی زنی از شوهرش جدا میشود زن میتواند ارث ببرد یا خیر؟
در ماده ۹۴۳ قانون مدنی آمده است که اگر زن از شوهرش جدا شده و طلاق رجعی گرفته باشد، و شوهرش قبل از انقضای عده بمیرد زن از او ارث میبرد و بالعکس.
نکته: اگر فوت بعد از انقضای عده بوده باشد و یا طلاق آنها از نوع بائن بوده باشد زن ارث نمیبرد.
نکته مهم: اگر مردی مریض باشد و در همان حالت مرض، زن خود را طلاق دهد و ظرف یکسال مرد بر اثر همان مرض فوت شود، به زن آن مرد ارث خواهد رسید؛ حتی اگر طلاق آن بائن باشد.
این امر مشروط بر این است که زن در این مدت ازدواج نکرده باشد. به نظر میرسد که این قانون برای این گذاشته شده است که از تقلب جلوگیری شود؛ به این سبب مردی وقتی ببیند مریض است و درحال فوت میباشد زن خود را طلاق دهد که به او ارثی نرسد و این تقلب محسوب میشود.
اگر مردی دو همسر داشته باشد و فوت کند سهم الارث آنها چقدر است؟
در صورتی که هر دو همسر آن مرد عقد دائم باشند؛ ارثی که زن میبرد یعنی یک هشتم بین دو زن به طور مساوی تقسیم میشود.
ارث بردن زن از مرد در عقد موقت
زن از مردی که در عقد موقت آن است هیچ ارثی نمیبرد و این بر اساس قواعد فقهی است که در قانون مدنی هم آمده است. اما میتوان در عقد موقت برای زن وصیت انجام شود تا بعد از فوت همسر به آن سهمی برسد.
