عقد نکاح و نهاد خانواده در تمام نظامهای حقوقی اهمیت بسیاری دارد. در نظام حقوقی ایران نیز طلاق ایقاع است یعنی عمل حقوقی یک طرفه که مرد می تواند انجام دهد و برای زن حق طلاق وجود ندارد مگر اینکه وکالت در طلاق را از مرد گرفته باشد. البته زن می تواند به استناد دلایلی مانند ندادن نفقه و عسر و حرج و غیره تقاضای طلاق نماید.
طلاق چیست؟
طلاق به معنای زایل کردن و از میان بردن قید نکاح است. ایقاعی تشریفاتی است که نیاز به صیغه طلاق و دو شاهد مرد عادل دارد وگرنه باطل می شود. طلاق مختص نکاح دایم است و طلاق در نکاح منقطع وجود ندارد بلکه بذل مدت است. (م۱۱۳۹ق.م)
- طلاق معلق باطل است. (م۱۱۳۵ق.م)
- طلاق دهنده نباید صغیر، مجنون یا مکره یا غیر قاصد باشد، وگرنه طلاق باطل است. (م۱۱۳۳ تا ۱۱۴۹ق.م)
شرایط صحت آن چیست؟
طلاق ایقاعی است تشریفاتی که به موجب آن به اذن یا حکم دادگاه همسر دائمی خود را رها می سازد. از این تعریف خصوصیت های زیر استنباط می شود:
- طلاق ایقاع است: طلاق ایقاع تشریفاتی است و به اراده مرد واقع می شود و نیاز به رضایت زن ندارد و مرد هر وقت بخواهد می تواند از دادگاه گواهی عدم امکان سازش را بخواهد.
- طلاق عمل تشریفاتی است: طبق ماده ۱۱۳۴ قانون مدنی؛ طلاق باید به صیغه طلاق و در حضور لااقل دو نفر مرد عادل که طلاق را بشنوند واقع می گردد. عمل تشریفاتی است یعنی نیاز به تشریفات خاصی مانند گواهی و صیغه دارد و بدون تشریفات فوق صحیح نخواهد بود.
- طلاق به اراده شوهر واقع می شود: طبق قانون ایران که از فقه امامیه گرفته شده است طلاق به اراده مرد واقع می شود و البته زن نیز می تواند درخواست طلاق کند و یا توافقی نیز می توانند درخواست طلاق کنند.
- طلاق به اذن یا حکم دادگاه واقع می شود: منظور از اذن این است که برای جاری کردن صیغه طلاق باید گواهی عدم امکان سازش از دادگاه اخذ نمود.
- طلاق وسیله انحلال نکاح دائم است و در نکاح منقطع یا موقت راه ندارد.
شرایط صحت طلاق
شرایط اساسی صحت طلاق عبارتست از:
- قصد و رضای شوهر
- اهلیت شوهر
- معین بودن موضوع
- شرایط لازم در زن
طلاق همسر شخص مجنون چگونه صورت می گیرد؟
- ولی مجنون ادواری حق طلاق دادن ندارد. مجنون ادواری در ایام افاقه می تواند همسر خود را طلاق بدهد.
- ولی مجنون دائمی، در صورت مصلحت حق طلاق دادن دارد.
- قیم مجنون ادواری حق طلاق دادن ندارد. مجنون ادواری می تواند در ایام افاقه همسر خود را طلاق دهد.
- قیم مجنون دائمی در صورت پیشنهاد دادستان و تصویب دادگاه حق طلاق دادن دارد.
طلاق همسر شخص صغیر، به وسیله ولی و به وسیله قیم ممکن نیست. شخص بعد از بلوغ می تواند همسر خود را طلاق دهد.
طلاق همسر شخص سفیه، به وسیله ولی و قیم ممکن نیست وخود وی می تواند همسرش را طلاق دهد چرا که طلاق امری غیر مالی است.
وکالت در طلاق
- مطلق باشد، یعنی هر موقع که وکیل خواست همسر وی را طلاق دهد.
- مقید است یعنی در صورت پدید آمدن شرایطی مثلاً زن بتواند طلاق بگیرد مثل اعتیاد زوج یا غیبت وی.
- وکالت همراه با حق توکیل است: مثلاً به زن حق توکیل داده شود تا وی مجبور نباشد خود صیغه طلاق را اجرا کند.
- وکالت در طلاق از سوی طرفین قابل فسخ است مگر آنکه در ضمن عقد لازمی این وکالت اعطا شده باشد که قابل فسخ نمی باشد.
بیشتر بخوانید: توافق زوجین (طلاق توافقی) + مدت زمان
حق طلاق زن
طلاق عملی حقوقی است که به رابطه زوجیت پایان می دهد و در دین اسلام و به تبع آن مقررات حقوق خانواده ایران، طلاق حق مرد بوده و دلیل آن را نیز این دانسته اند که ممکن است زنان برحسب احساسات تصمیم به جدایی بگیرند ولی اگر مردی تمایل به ادامه زندگی نداشته باشد عملاً ادامه آن زندگی ممکن نیست و نهاد خانواده از هم خواهد پاشید.
مشکلات دادن حق طلاق به زن چیست؟
حق طلاق قابل انتقال نیست و آنچه عملاً رخ می دهد دادن وکالت در طلاق است که برخی معتقدند دادن حق طلاق به زن درست نیست و او می تواند مهریه خود را مطالبه و مرد را ترک و زندگی را از هم بپاشاند. به نظر می رسد راه حل آن محدود کردن راههای طلاق نیست و راه حل آن ترویج اخلاق، تعهد و عاطفه در جامعه است.
حق طلاق و حذف مهریه
حق طلاق و گرفتن وکالت در طلاق نافی حق زن بر مهریه نخواهد بود. یعنی شما هم می توانید مهریه بگیرید و هم وکالت در طلاق. برخی نویسندگان معتقدند بهتر بود در مقررات خانواده به جای نهاد مهریه به زن حق طلاق داده می شد و برخی نیز عملاً همین کار را انجام می دهند مهریه ای سبک انتخاب می کنند و در عوض وکالت در طلاق را می خواهند. به نظر می رسد نه حق طلاق و نه مهریه بالا نمی تواند ضامن تداوم زندگی و خوشبختی باشد.
بیشتر بخوانید: وکیل طلاق در تهران
شروط نـکاح نـامه‌ها برای حق طلاق چیست؟
بـه موجب این شروط در موارد دوازده‌گانه به زوجه حق طلاق داده شده است و عبارتند از:
- استنکاف شوهر از دادن نفقه زن به مدت ۶ ماه به هر عـنوان و عـدم امـکان الزام او با تأدیه نفقه و همچنین در موردی که شوهر سایر حقوق واجبه زن را به مدت ۶ ماه وفا نـکند و اجبار او به ایفاء هم ممکن نباشد.
- سوء رفتار و یا سوء معاشرت زوج به حـدی که ادامه زندگی را بـرای زوجـه غیر قابل تحمل نماید.
- ابتلاء زوج به امراض صعب‌العلاج به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره‌آمیز باشد.
- جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح ممکن نباشد.
- عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشـتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد.
- محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات پنج سال حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی کـه بـر اثر عجز از پرداخت منجر به پنج سال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی که مجموعاً منتهی به پنج سال یا بیشتر بازداشت شود و حکم مجازات در حال اجراء باشد.
- ابـتلاء زوج به هر گونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل آورد و ادامه زندگی برای زوجه دشوار باشد.
- زوج زندگی را بدون عذر موجه ترک کند. ترک زندگی خـانوادگی و تـشخیص عذر موجه با دادگاه است و یا شش ماه متوالی بدون عذر موجّه از نظر دادگاه غیبت نماید.
- محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب جرم و اجراء هرگونه مجازات اعم از حدّ و تعزیر در اثر ارتـکاب جـرمی کـه مغایر با حیثیت خانوادگی و شـئون زوجـه بـاشد. تشخیص اینکه مجازات مغایر با حیثیت و شئون خانوادگی است با توجه به وضع و موقعیّت زوجه و عرف و موازین دیگر با دادگاه اسـت.
- در صـورتی کـه پس از گذشت پنج سال زوجه از شوهر خود بـه جـهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر زوج صاحب فرزند نشود.
- در صورتی که زوج مفقودالأثر شود و ظرف ۶ ماه پس از مراجعه زوجه به دادگـاه پیـدا نـشود.
- زوج همسر دیگری بدون رضایت زوجه اختیار کند یا به تـشخیص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننماید.
ابطال حق طلاق
برخی سوال می پرسند که آیا می توان حق طلاق را از مرد گرفت؟ یا می توان حق طلاق داده شده را از زن گرفت؟ در پاسخ باید گفت حق طلاق مرد را نمی توان ابطال و ساقط کرد منتها می توانید وکالت در طلاق ندهید یا شروط مندرج در نکاحنامه را امضا نکنید.
متن وکالت در طلاق
در حقوق ایران سه نوع شرط داریم: شرط صفت فعل و نتیجه. وکالت در طلاق را می توان به دو صورت شرط فعل و شرط نتیجه داد که مورد دوم برای خانمها مناسبتر است. زیرا اگر شرط فعل باشد زن باید برود الزام مرد را بخواهد ولی اگر شرط نتیجه باشد می نویسند: “زوجه وکیل زوج است در طلاق”.
اقسام طلاق از نظر متقاضی طلاق
- طلاقی که از جانب مرد درخواست می شود؛ مرد می تواند این تقاضا را هر وقت ارائه دهد.
- طلاقی که از جانب زن درخواست می شود؛ در موارد استثنا این طلاق می تواند درخواست شود.
- طلاقی که با توافق است که به دو دسته تقسیم می شود: طلاق خلع وطلاق مبارات.
درخواست طلاق از طرف مرد
مرد می تواند در هر موقع از دادگاه تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش جهت طلاق ارائه دهد. ثبت طلاق منوط به پرداخت حقوق مالی زوجه است مگر آنکه توافق کنند یا حکم اعسار مرد صادر شود که حقوق مالی زوجه تقسیط می شود.
طبق ماده ۲۴ق.ح.خ دفاتر طلاق، حق ثبت طلاق را بدون گواهی عدم امکان سازش از دادگاه ندارند. اگر مردی بدون مراجعه به دادگاه همسر خود را طلاق دهد، طلاق صحیح است، والبته باید شرایط ماهوی طلاق نظیر طهر غیرمواقعه رعایت شده باشد.
- طلاق باید ثبت شود و گرنه دارای آثار کیفری برای زوج است.
- در صورت طلاق زن، نصف دارایی زوج به زن تملیک می شود.
- مرد نمی تواند حق طلاق خود را ساقط کند، زیرا برخلاف قواعد آمره است.
- در صورتی که علت طلاق عدم تمکین وسوء رفتار زن باشد، شرط تنصیف دارایی اجرا نمی شود.
درخواست طلاق از جانب زن
- در صورت استنکاف شوهر از پرداخت نفقه همسر و عدم امکان اجرای حکم
- دادگاه مبنی بر الزام او به دادن نفقه
- در صورت عجز شوهر از تأدیه نفقه همسر
- در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد(م۱۱۳۰ق.م)
- در صورتی که زن از جانب مرد وکیل در اعمال طلاق باشد.
- در صورتی که ازدواج مجدد زوج مستند به اقدام زوجه باشد، زن نمی تواند از دادگاه تقاضای صدور حکم طلاق کند. (رأی وحدت رویه شماره ۷۱۶- ۲۰/۷/۱۳۸۹)
- متبا در به ذهن از ازدواج مجدد، ازدواج دائم است نه موقت.
- اعطای وکالت مطلق به زن جهت انشای طلاق با محدودیت قانونی روبرو نیست.
زمان طلاق چه زمانی باید باشد؟
طلاق زن در مدت عادت زنانه یا در حال نفاس صحیح نیست مگر اینکه:
- زن حامله باشد.م۱۱۴۰ق.م
- طلاق قبل از هر گونه نزدیکی با زن واقع شود.
- شوهر غائب باشد به نحوی که نتواند اطلاع حاصل کند که زن در عادت زنانه است یا خیر.
- طلاق در طهر مواقعه صحیح نیست مگر آنکه زن یائسه باشد و یا حامله باشد.م۱۱۴۱ق.م
- طلاق زنی که هنوز یائسه نشده است اما با وجود اقتضای سن، عادت زنانه نمی شود، وقتی صحیح است که از تاریخ آخرین نزدیکی با زن سه ماه گذشته باشد. ۱۱۴۲ق.م
انواع طلاق
- طلاق بائن: طلاقی که قابل برگشت نیست. ۱۱۴۳ق.م
- طلاق رجعی: طلاقی که شوهر در زمان عده حق دارد از آن رجوع کند (قابل برگشت است)
اقسام طلاق بائن
- طلاق قبل از مباشرت زن و مرد
- طلاق زن یائسه
- طلاق مبارات، قبل از آنکه زن به عوض رجوع نماید، بعد از رجوع زن عوض این طلاق رجعی می شود.
- طلاق خلع، قبل از آنکه زن به عوض رجوع نماید، بعد از رجوع زن به عوض این طلاق رجعی می شود.
سومین طلاق پس از سه ازدواج متوالی؛ هرگاه زن و مردی ازدواج دائم داشته اند وازدواج آن ها به واسطه طلاق (نه فسخ) به هم خورده باشد و بعد از به هم خوردن دوباره ازدواج کنند و یا مرد از طلاق رجوع کند و این عمل سه بار تکرار شود، طلاق سوم آن ها بائن می شود.
طلاق مبارات: زن و شوهر هر دو یکدیگر کراهت دارند و زن مالی را به شوهر تملیک می کند، تا شوهر در برابر این مال، وی را طلاق دهد. مال مزبور فدیه نام دارد. مال ممکن است عین مهر، معادل مهر، کمتر از مهر باشد و مال نباید بیش تر از مهر باشد. طلاق مبارات طرفینی است برخلاف خلع، و در مبارات نمی توان بیش از مهریه فدیه داد اما در خلع می شود.م۱۱۴۷ ق.م
طلاق خلع: زن از شوهر احساس کراهت دارد. لذا زن به شوهر مالی را تملیک می کند تا شوهر وی را طلاق دهد آن مال را فدیه گویند که ممکن است عین مهر، معادل، کمتر و یا بیشتر از مهر باشد. م۱۱۴۶ ق.م
فدیه پرداختی ماهیت طلاق را عوض نمی کند، طلاق همچنان یک ایقاع است که عقدی بدان ضمیمه شده است و فدیه حق رجوع مرد راساقط می کند و در صورت رجوع زن از فدیه، حق رجوع برای مرد باز می گردد و یا اگر فدیه باطل شود، طلاق هم رجعی می گردد.
برای طلاق به کدام دادگاه برویم؟
برای تقدیم دادخواست طلاق باید به دادگاه خانواده بروید و در آنجا برای شما وقت رسیدگی تعیین و به شما ابلاغ می شود.
هزینه دادرسی طلاق چقدر است؟
طلاق یک دعوای غیرمالی است و هزینه دعوای غیرمالی دارد اما اگر شما دعوای مطالبه مهریه نیز اقامه کنید باید هزینه دادرسی دعوای مالی را بپردازید.
سریع ترین راه برای طلاق از طرف زن چیست؟
طبق قوانین ایران طلاق به اراده مرد واقع می شود ولی اگر زن از مرد وکالت در طلاق داشته باشد راحت تر می تواند طلاق بگیرد و همچنین طلاق توافقی یکی از راههای سریع طلاق گرفتن است. طلاق خلع و مبارات نیز طلاقهایی هستند که زن در آن مالی می بخشد و طلاق می گیرد که این ها نیز راه های سریعی هستند.
یک پاسخ
خیلی عالی بودممنون ازتون