از کجا بدانیم که ممنوع الخروج هستیم

 ممنوع الخروجی امروزه با پیشرفت جوامع و تکنولوژی، ارتباطات افراد بیش از پیش گسترش یافته است و افراد بسیار راحت‌تر می‌توانند به خارج از کشور خود سفر کنند و همواره شاهد سفر و یا مهاجرت افراد بیش از گذشته می‌باشیم و یکی از مهمترین مباحث در این خصوص عبارت است از ممنوع الخروج شدن و یا ممنوع الخروج کردن افراد.

گاها مشاهده می‌شود که افراد تمامی کارهای خود را انجام داده، مقدمات سفر خود را می‌چینند و مهیای سفر خارجی می‌شوند و حتی بلیط و یا ویزا را دریافت می‌نمایند لکن در فرودگاه متوجه آن می‌شوند که ممنوع الخروج هستند و اذن خروج از کشور را نخواهند داشت.

در حقیقت ممنوع الخروجی موردی است که گاها افراد تا لحظهٔ خروج از مرز از آن اطلاعی ندارند. البته باید اذعان داشت که ممنوع الخروج شدن علل متعددی دارد و گاها این عمل ممنوع الخروج کردن افراد به جهت اعمالی است که مرتکب گشته‌اند مانند افرادی که بدهی بانکی دارند، افرادی که تخلفات مالیاتی مرتکب شده‌اند و غیره.

به عبارت دیگر این جلوگیری اقدامی است از طرف طلبکاران، نهادها، اشخاص حقیقی برای ایجاد فشار جهت پرداخت معوقات و انجام تعهدات و جلوگیری از فرار و از دسترس خارج شدن او.

اما در حقیقت روش عادلانه آن است که افراد می‌بایست از ابتدای این امر مطلع به ممنوع الخروجی خود شوند تا مقدمات سفر را فراهم ننمایند و هزینه‌های زیادی که جهت سفر متحمل نشوند.

نکته‌ای در این بخش حائز اهمیت است آن است که عمل شوهر در خصوص جلوگیری از خروج زوجه اشتباهاً در عرف ممنوع الخروجی نامگذاری شده است اما حقیقت آن است که این عمل انصرافی است از خارج شدن زوجه از کشور که پیش‌تر به زن داده شده است.

افراد ممنوع الخروج چه کسانی می‌باشند؟

۱-افرادی که بدهی مالیاتی دارند: بر اساس ماده ۱۷ قانون گذرنامه، دولت می‌تواند از خروج بدهکاران قطعی مالیاتی و اجرای دادگستری و ثبت اسناد و همچنین متخلفان از انجام تعهدات ارزی جلوگیری بنماید.

وفق ماده ۲۰۲ قانون مالیات‌های مستقیم وزارت امور اقتصادی و دارایی یا سازمان امور مالیاتی کشور مجاز است که از خارج شدن بدهکاران مالیاتی که بدهی قطعیشان برای اشخاص حقوقی تولیدی (دارای پروانه بهره برداری از مراجع ذی ربط) از ۲۰ درصد سرمایه ثبت شده یا ۵ میلیارد ریال، سایر اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی تولیدی از ۱۰ درصد سرمایه ثبت شده یا ۲ میلیارد ریال و سایر اشخاص حقیقی از یکصد میلیون ریال بیشتر است جلوگیری نماید.

۲-افرادی که بدهی بانکی دارند: بدهکاران بانکی که مشمول لایحه ممنوعیت خروج بدهکاران بانکی مصوب سال ۱۳۵۹ بر اساس این ماده واحده به بانک مرکزی اجازه داده می‌شود که برای جلوگیری از خروج اشخاصی که بانک‌های کشور بدهی دارند و اسامی آن ها از سوی بانک‌ها به بانک مرکزی اعلام گشته است، و ایضاً واردکنندگان و صادرکنندگان که به تعهدات خویش عمل ننماییده اند از سوی دادسرای عمومی تهران خواستار ممنوع الخروج نمودن آنان از کشور گردد.

خروج اشخاص مزبور مبنی بر اجازه بانک مرکزی می‌باشد.

۳-افرادی که نیاز به اجازه دیگری دارند: اشخاصی که اجازه خروجشان و دریافت گذرنامشان مبنی بر رضایت دیگری است، همچون پدر، همسر و غیره که امکان خروج از کشور را بدون اذن آن ها نخواهد داشت.

۴-افرادی که سو شهرت دارند: اشخاصی که در خارج از مرزهای ایران دارای سوء شهرت (اعم از تکدی گری، سرقت، ولگردی و کلاهبرداری و …) بوده.

۵-افرادی که محکوم شده اند ودت محکویت آن ها سپری نشده: محکومان کیفری که دوران محکومیت خود را سپری ننموده‌اند و یا در زمان اجرای حکم متواری گشته‌اند. بر اساس ماده ۵۰۹ قانون آیین دادرسی کیفری هر زمانی که قاضی اجرای احکام کیفری دسترسی به محکوم پیدا نکند و بیم فراری وی باشد، می‌تواند دستور منع خروج از کشور وی را صادر نماید اما باید توجه داشت که به مجرد حضور و یا دستگیری، باید نسبت به لغو این دستور اقدامات لازم صورت گیرد.

۶-همسران بدهکار بابت مهریه: در مواردی زن می‌تواند از طریق دفاتر رسمی ازدواج، مبادرت به صدور اجراییه نماید، در این صورت پس از اینکه مراتب به زوج اعلام گردید، زن می‌تواند اموال مرد (اعم از منقول و غیر منقول) را بازداشت نماید.

گاه شرایطی به وجود می آید که زن به شوهرش دسترسی نداشته و از این رو نمی‌تواند برای وصول طلبش مالی را از همسرش معرفی نماید و از طرفی شوهر نیز اموالی از خود معرفی نمی‌کند. در این حالت زن می‌تواند تقاضای ممنوع الخروج شدن زوج را بنماید تا از فرار او و عدم پرداخت بدهی جلوگیری شود.

همچنین باید بیان نمود که پس از اینکه شوهر حکم اعسار مبنی بر عدم توانایی پرداخت مهریه را دریافت نمود، ممنوع الخروجی او مرتفع می‌گردد.

سایر نکات حقوقی ممنوع الخروجی کدامند؟

1. زنان شوهر دار حتی بالای ۱۸ سال در موارد اضطراری با رضایت دادستان حق درخواست گذرنامه را دارند.
2. مشمولین نظام وظیفه در صورتی که اجازه کتبی اداره وظیفه عمومی را نداشته باشند از خروج از کشور منع می‌گردند.
3. افرادی که زیر ۱۸ سال باشند و اجازه کتبی قیم و یا ولی خود را نداشته باشند از خروج از کشور منع می‌گردند.

دستور ممنوع الخروجی یا قرار ممنوع الخروجی؟

طبق ماده ۱۸۸ قانون آیین دادرسی کیفری در صورتی که نتوان به متهم دسترسی پیدا نمود تا پیش از شروع تحقیقات، بازپرس حق دارد که با در نظر گرفتن نوع و شدت جرم، در صورت وجود دلایل وقوع جرم، دستوری مبنی بر منع خروج از مرز را صادر بنماید.

این دستور پیش از شروع به تحقیق موضوعیت دارد و غیرقابل اعتراض تلقی می‌شود.

در نتیجه به صرف اینکه از کسی شکایتی صورت گیرد، بازپرس حتی بدون اینکه سخنی و دفاعیاتی را بشنود می‌تواند شخص را ممنوع الخروج نماید.

مدت اعتبار دستور مذکور ۶ ماه می‌باشد و این دستور قابلیت تمدید نیز دارد و در صورتی که تمدید نگردد، خود به خود منتفی می‌گردد.

البته باید توجه داشت که در صورت حضور متهم در بازپرسی و یا صدور قرار موقوفی تعقیب، ممنوعیت خروج زایل می‌شود و مراتب به مراجع صالح اطلاع رسانی می‌گردد.

لکن قرار عدم خروج با دستور عدم خروج متفاوت است و وفق بند ث ماده ۲۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری بر اساس نوع جرم ارتکابی صادر می‌شود و این قرار برخلاف دستور، پس از تفهیم اتهام به متهم صورت می‌پذیرد.

به عبارت دیگر، در این شرایط فرد باید در دادسرا جاضر گردد و اتهامی که متوجه اوست به او تفهیم گردد و پس از آن، بازپرس پرونده می‌تواند وی را از خروج منع نماید.

البته باید توجه داشت که قرار و دستور ممنوع الخروجی با یکدیگر از جهت مدت اعتبار نیز متفاوتند، بدیم منظور که مدت اعتبار قرار و یا دستور ممنوع الخروجی عبارت است از ۶ ماه و اگر تمدید نگردد خود به خود منتفی می‌گردد و رفع آن ها به دستوری مجزا نیاز ندارد.

لکن در عمل رفع قرار مستلزم دستور دادستان است.

آیا می‌توان به ممنوع الخروجی خود اعتراضی نمود؟

در خصوص قرار باید بیان داشت که: بله

بر طبق تبصره ۲ ماده ۲۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری قرار ممنوعیت از مرز طی ۱۰ روز قابلیت اعتراض دارد و بر اساس اینکه چه مرجعی این قرار را صادر نموده است متفاوت است.

بدین معنی که اگر بازپرس قرار را صادر کند، جهت اعتراض می‌بایست نزد دادگاه رفت ولی اگر دادگاه این قرار را صادر نموده باشد، جهت اعتراض باید به دادگاه تجدید نظر مراجعه نمود. همانطور که پیش‌تر بیان شد، دستور ممنوع الخروجی قابلیت اعتراض نخواهد داشت.

چگونه متوجه شویم که ممنوع الخروج هستیم؟

یکی از مهمترین مشکلاتی که امروزه افراد با آن روبرو می‌باشند عدم اطلاعشان از ممنوع الخروج بودنشان است و در حقیقت در گذشته راه‌های استعلام ممنوع الخروجی بسیار صعب و زمان بر بود و افراد می‌بایست که برای اطلاع از ممنوع الخروجی خود حضوراً به اداره گذرنامه مراجعه و از وضعیت خود مطلع می‌گشتند.

اما اکنون راه اندازی سامانه‌های انلاین کار را نسبت به گذشته آسان نموده است و طبق سامانه‌های راه اندازی شده سریعاً می‌توان استعلام ممنوع الخروجی گرفت.

به عبارتی طبق قانون جدید افراد می‌توانند از طریق اینترنت به سامانه استعلام در سازمان ثبت اسناد مراجعه نمایند و از وضعیت خود به طور غیر حضوری استعلام بگیرند و از این راه برنامه‌های خود را تنظیم نمایند.

استعلام ممنوع الخروجی با کد ملی

برای استعلام از ممنوع الخروجی می توان از طریق نصب اپلیکیشن تاپ و با وارد کردن کد ملی می توانید با این اپلیکیشن یا از طریق سایت exitban.ssaa.ir از وضعیت خود مطلع شوید ولی بهترین شیوه برای اطلاع از ممنوع الخروجی مراجعه حضوری به اداره گذرنامه می باشد.