بیع کالی به کالی چیست و در حقوق ایران چه شرایطی دارد؟

آنچه در میان مردم خرید و فروش معامله کردن نام دارد؛ در اصطلاح علم حقوق، بیع نامیده می شود. پس اصطلاح علمی و قانونی خرید و فروش، بیع است.

حال این بیع یا همان خرید و فروش از جهات مختلف انواع مختلفی دارد که برای مثال یک نوع آن بیع عادی و نقد است و یک نوع آن هم ممکن است نسیه باشد و موارد دیگر که می توان به بیع کالی به کالی اشاره کرد اما این بیع به چه معناست و چه شرایطی دارد و حکم آن چیست در ادامه بررسی می شود.

انواع مختلف بیع

• بیع نقد: این‌ معامله از آن‌ جهت بیع نقد نامیده می شود که هم کالا (مبیع یا جنس) در لحظه و فی الحال داده می شود و هم پول (ثمن) آن در همان لحظه تحویل می شود مانند بسیاری از معاملات ما در طول روزمره.
• بیع نسیه: با این نوع معامله هم همه آشنایی داریم، زمانی که ما جنسی مثل فرش، یخچال، لپ تاپ و… را خریداری میکنیم اما طبق توافق پول آن در ماه های آینده به صورت قسطی پرداخت می کنیم یا اصلا تمام مبلغ آن به صورت یکجا در تاریخی مشخص پرداخت می شود.
• بیع سلف: اگر مورد بالا که جنس همان زمان تحویل داده می شود و پول بعدا، را بر عکس کنیم بیع سلم یا سلف می شود به این صورت که ما پول را نقدا و در حال بدهیم اما کالا و جنس را مثل گندم و یا میوه باغات و… را بعدا و در تاریخ مشخص تحویل بگیریم
• بیع کالی به کالی: در این نوع بیع، هم جنس هم پول عوض جنس بعدا پرداخته می شود که در ادامه کاملتر توضیح داده خواهد شد.

بیع کالی به کالی چیست؟

این معامله بر خلاف موارد قبل به این صورت است که هم جنس که به صورت کلی است (مبیع) بعدا و با تاخیر زمانی مشخص تحویل داده می شود و هم پول آن که باز هم کلی است بعدا و به صورت مدت دار و موجل (دارای زمان) داده می شود.

این را بیع کالی به کالی می نامند. اما این که کلی بودن به چه معناست باید گفت که به این معناست که آن جنس و پول مورد معامله چیز خاص و مشخصی نیستند.

برای مثال خانه و ماشینی با فلان مشخصات نیست و مثلا یک تن گندم یا یک تن میوه است که فرد می تواند آن را تهیه کند و در تاریخ مشخص تحویل دهد.

بیشتر بخوانید: تفاوت عقد بیع با عقد صلح

شرایط بیع کالی به کالی

1. جنس (مبیع) و مبلغ و قیمت و یا پول (ثمن) مدت دار باشد و یا به عبارتی موجل باشد یعنی دارای اجل (مدت) باشد و این امر میان تمام فقها مورد قبول است.
2. شرط دوم این است که هم مبیع و هم ثمن یا پول آن هر دو به صورت مشخص و تعیین شده نباشند بلکه تنها اوصاف آن مشخص باشد.
   به عبارتی کلی فی الذمه باشد معنای کلی همان داشتن مصداق متعدد در شهر و بازار است. برای مثال گندم کلی است اما اگر اشاره بشود به فلان گندم این معین است نه کلی.

مثال برای بیع کالی به کالی

 برای مثال شخص الف به شخص ب بگوید در قبال این که یک ماه دیگر ۵۰۰ کیلو میوه سیب یا مثلا انار از ساوه برای من بیاوری در همان زمان ۲۰ میلیون تومان قیمت آن را به تو می دهم که این بیع هم جنس و پول مدت دار است و هم این که به صورت کلی است.

حکم بیع کالی به کالی

در میان مشهور فقها بیع و معامله کالی به کالی را به این دلیل که بیع دین به دین است باطل میدانند. عده ای معتقدند چون قانون حکمی در این باره ندارد باید به استناد فقه، حکم به بطلان آن کنیم.

عده ای هم معتقدند قانون اصل آزادی اراده در قرارداد ها را شناسایی کرده و بیع کالی به کالی هم طبق این اصل صحیح است و همچنین نیاز های معاملاتی افراد نیز همین امر را می طلبد.

به نظر می رسد باید این معامله و بیع را صحیح بدانیم و دلیلی بر بطلان آن نداریم؛ حتی فقها علت بطلان را دین بودن هر مورد معامله میدانند که در این امر هم شک است که این دو دین نیستند زیرا دین وقتی صدق می کند که از قبل دین و طلب باشد اما اینجا این گونه نیست.

مشاوره حقوقی راجع به بیع کالی به کالی

این بیع و معامله با توجه به اقتضای جامعه اگر چه مورد اختلاف است اما به نظر می رسد صحیح باشد و افراد بر اساس آن بتوانند در این باره رابطه حقوقی صحیحی را تشکیل دهند.

اما برای مشاوره بیشتر راجع به نحوه تنظیم قرارداد و اختلافات پیش آمده در این باره پیشنهاد می شود که با وکلا و مشاوران حقوقی در این زمینه مشورت کنید این نوع معاملات معمولا در مبالغ بالا هستند و احتیاط نکردن در آن ممکن است موجب ضرر باشد لذا برای کمتر کردن ریسک معاملات می توانید در این باره با وکلای گروه وکلای سنا مشورت کنید و از کم و کیف کار آگاه شوید.

 برای این کار می توانید با شماره تلفن های موجود در سامانه تماس بگیرید همچنین امکان اخذ مشاوره به صورت آنلاین نیز وجود دارد.

نتیجه گیری

بیع کالی به کالی به این معنا که چیزی را خریداری می کنیم که بعدا تحویل داده شود و ما هم در تاریخ مشخصی پول آن را بدهیم در جامعه در موارد مختلف به کار می رود و دلیلی منطقی هم بر بطلان آن وجود ندارد.

در بالا بعد از اشاره به انواع بیع به این انواع بیع پرداخته شد و شرایط و حکم آن در فقه و قانون نیز بیان شد.

سوالات متداول

بیع کالی به کالی چیست؟

وقتی که چیزی را می خریم با این توافق که جنس و پول به صورت کلی باشند و در مدت مشخص در آینده تحویل داده شوند؛ بیع کالی به کالی خواهد بود.

شرایط بیع کالی به کالی چیست؟

 این که هم مبیع و هم ثمن به صورت کلی باشد و این که مدت دار باشند دو شرط اساسی این معامله خواهد بود.

حکم بیع کالی به کالی چیست؟

در فقه به خاطر دین بودن هر دو مورد معامله نظر بر باطل بودن آن اما در حقیقت این معامله دین به دین نیست و می توان حکم به صحیح بودن آن داد‌.