به زبان ساده همان ساختمان است یک زمین در نظر بگیریم هر آنچه روی آن ساخته سده است مثل بنا و مستحدثات را اعیانی میگوییم. عرصه همان زمین را می گویند که اگر ساختمان روی آن بنا شود ساختمان را اعیان می گویند.
- آیا ممکن است مالک زمین یا عرصه با مالک اعیانی چند نفر متفاوت باشند؟
معمول و رایج این است که مالک زمین و مالک اعیانی شخص واحدی است یعنی یک نفر است اما این احتمال هم وجود دارد که یک نفر مالک زمین باشد یک نفر دیگر مالک اعیانی.
در مثالی فرض کنید یک فردی دارای خانه ای است و به برادر خود اجازه می دهد که طبقه دیگری روی طبقه احداث کند یا اصلا زمین از ابتدا بدون بنا بوده و آن فرد به گسی دیگر اجازه می دهد روی زمین بنا بسازد در این جا مالک زمین و مالک اعیانی دو شخص متفاوتند.
اما در عمل این قضیه در جایی است که زمین و عرصه آن موقوفه است در این جا متولی موقوفه به مستاجر اجازه ساخت بنا روی عرصه یا زمین می دهد و مستاجر مالک اعیانی محسوب می شود.
در الزام به تنظیم سند اعیانی باید علیه مالک طرح دعوا شود و اگر کسی غیر از مالک اصلی فروشنده می باشد خودداری وی فقط منجر به گرفتن خسارت می شود.
الزام به تنظیم سند در مواد قانون مدنی
ماده ۵۰۴ قانون مدنی و ماده ۳۹ قانون مدنی هر گاه مستاجر به موجب عقد اجاره، مجاز در بنا یا غرس بوده، موجر نمی تواند، مستاجر را به خراب کردن یا کندن آن اجبار کند و بعد از انقضای مدت، اگر بنا یا درخت در تصرف مستاجر باقی بماند، موجر حق مطالبه ی اجرت المثل زمین را خواهد داشت و اگر در تصرف موجر باشد، مستأجر حق مطالبه ی اجرت المثل بنا یا درخت را خواهد داشت.
ماده ۳۹ ق.ه.ر بنا و درخت که در روی زمین است و هم چنین هر بنا و حفری که در زیر زمین است، ملک مالک آن زمین محسوب می شود.
مگر این که خلاف آن ثابت شود.
طرح دعوا الزام به تنظیم سند مالک اعیانی
برای این امر می توان مالک اعیانی را که آن را فروخته است ملزم به تنظیم سند رسمی کرد. دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی توسط خواهان برای مثال خریدار علیه مالک قبلی اقامه می شود.
مرجع تقدیم دادخواست دادگاه ملک وقوع ملک می باشد یعنی ما در محل و شهری باید دادخواست بدهیم که ملک و اعیانی در آن شهر است نه شهر محل اقامت خوانده.
جریان دعوا
در رسیدگی به این دعوا قاضی پس از رسیدگی به امر رای مقتضی صادر کند و اگر حکم مبنی بر الزام به تنظیم سند رسمی باشد چون قابل اعتراض است در فرضی که تجدید نظر بشود و بازهم حکم تایید و قطعی شود و اجراییه صادر بشود دادگاه به خوانده ابلاغ می کند که مدت ۱۹ روز فرصت دارد برای امضای سند در دفتر خانه حاضر شود.
حال اگر باز هم امتناع کرد طبق قاعده الحاکم ولی الممتنع دادگاه و نماینده دادگاه از طرف خوانده بند را امضا می کند.
نکته ای که باید در نظر داشت این است که دادگاه هنگامی به این دعوا رسیدگی می کند که اعیانی موضوع دعوا از قبل دارای سند رسمی مجزا باشد و اگر اینگونه نباشد دعوا قابل رسیدگی نیست.
حال فرضی را در نظر بگیریم که اعیانی ملک اصلا از قبل سابقه ثبت شدن نداشته است در اینجا می گوییم مالک اعیانی با شرایطی که در این ماده است می تواند برای اعیانی سند مالکیت بگیرد.
بیشتر بخوانید: الزام به تنظیم سند رسمی آپارتمان + نمونه دادخواست
ماده ۱ قانون تعیین تکلیف وضعیت ثبتی اراضی و ساختمان های فاقد سند رسمی
به منظور صدور اسناد مالکیت ساختمان های احداث شده بر روی اراضی با سابقه ی ثبتی که منشای تصرفات متصرفان نیز قانونی است و هم چنین صدور اسناد مالکیت برای اراضی کشاورزی و نسق های زراعی و باغاتی که شرایط فوق را دارند، لکن به علت وجود حداقل یکی از موارد زیر، صدور سند مالکیت مفروزی از طریق قوانین جاری برای آنها میسر نمی باشد.
در هر حوزه ی ثبتی هیأت یا هیأتهای حل اختلاف که در این قانون، هیأت نامیده می شود، با حضور یک قاضی به انتخاب رئیس قوه ی قضاییه، رئیس اداره ی ثبت یا قائم مقام وی و حسب مورد، رئیس اداره ی راه و شهر سازی با رئیس اداره ی جهاد کشاورزی با قائم مقام آنان تشکیل می شود.
هیأت مذکور با بررسی مدارک و دلایل ارائه شده و در صورت لزوم، انجام تحقیقات لازم و جلب نظر کارشناسی مبادرت به صدور رأی می کند.
- الف- فوت مالک رسمی و حداقل یک نفر از ورثه ی وی.
- ب- عدم دسترسی به مالک رسمی و در صورت فوت وی، عدم دسترسی به حداقل یک نفر از ورثه ی وی.
- پ- مفقود الاثر بودن مالک رسمی و حداقل یک نفر از ورثه ی وی.
- ت- عدم دسترسی به مالکان مشاعی در مواردی که مالکیت متقاضی، مشاعی و تصرفات وی در ملک، مفروز است.
نمونه دادخواست الزام به تنظیم سند رسمی اعیانی
برگ دادخواست به دادگاه نخستین
مشخصات طرفین/نام/نام پدر/محل اقامت
خواهان:….(مشخصات خریدار)
خوانده:….(مشخصات فروشنده)
وکیل یا نماینده:(اگر فرد دارای وکیل است مشخصات وی درج شود
تعیین خواسته و بهای آن: تقاضای تنظیم به سند رسمی اعیانی
دلایل و منضمات دادخواست: تصویر برابر با اصل و گواهی شده سند عادی
ریاست محترم شعبه دوم دادگاه …..
سلام علیکم با احترام به استظهار می رساند…
به موجب سند عادی مورخ ….خوانده دعوا اعیانی ملک را به بنده خواهان منتقل نموده است با توجه به این که طبق امارات خوانده درحال تعدی و دخل و تصرف حقوقی در ملک بنده است لذا جهت جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده بنده تقاضای الزام ایشان به تنظیم سند رسمی اعیانی را دارم.
با احترام
نام و نام خانوادگی
امضا
نتیجه گیری
دعوای الزام به تنظیم سند رسمی اعیانی هنگامی مطرح است که مالک عرصه یا زمین با مالک اعیانی دو نفرند یعنی زمین متعلق به اوست و اعیانی هم متعلق به دیگری این دعوا علیه مالک اعیانی در دادگاه شهری که ملک در آن واقع شده اقامه می شود.
سوالات متداول
دعوای الزام به تنظیم سند رسمی علیه چه کسی اقامه می شود؟
این دعوا علیه مالک اعیانی که حال آن را فروخته یا انتقال داده طرح می شود مگر آن که مالک عرصه همان مالک اعیانی بوده است حال باید علیه وی طرح دعوا بشود به عنوان خوانده.
دعوای الزام به تنظیم سند اعیانی چگونه است؟
با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و تنظیم دادخواست بدین وسیله به دادگاه ارسال می شود و وقت دادرسی تعیین می شود و دادگاه بررسی میکند.
در صورتی که حکم الزام به تنظیم سند رسمی قطعی بشود تکلیف چیست؟
اگر حکم به الزام تنظیم سند صادر شد و قطعی شد اجراییه صادر می شود و خوانده ۱۰ روز فرصت دارد سند انتقال را امضا کند در غیر این صورت امضا از طرف دادگاه انجام می شود.