جرم توهین ساده یعنی چه و مجازات جرم توهین ساده چیست؟

بر خلاف تصور بسیاری از افراد، همه ی جرایم، جسم افراد و اموال افراد را تحت تاثیر قرار نمی دهند و بسیاری از جرایم مربوط به حقوق معنوی افراد جامعه می شوند. به بیان دیگر، افراد یک جامعه علاوه بر احترام به جسم و مال یکدیگر، به دیگر ابعاد انسانی از جمله، اخلاق و حیثیت نیز، اهمیت ویژه قائل می شوند. قانونگذار نیز در قانون برای بسیاری از این موارد، قوانین خاصی وضع کرده است.

از آنجایی که در برخی از این موارد مربوط به حقوق معنوی، حساسیت های بسیاری وجود دارد، حتی قانونگذار، بسیاری از این موارد را جرم انگاری کرده است و برای آن ها مجازات در نظر گرفته است.

یکی از این موارد که بعضا و برای برخی از افراد حتی مهم تر از جان مال است، موضوع حیثیت افراد میباشد. در مواردی که حیثیت افراد جامعه خدشه دار گردد، ما با جرایمی همچون توهین و یا افترا رو به رو هستیم.

جرم افترا یا تهمت، در این مطلب، موضوع بحث نیست، اما در ادامه بررسی ابعاد مختلف جرم توهین می پردازیم.

جرم توهین چیست؟

همانگونه که ذکر شد، جرم توهین، یکی از جرایمی است که حیثیت افراد را هدف قرار می دهد. توهین از لحاظ لغت از ریشه و – ه – ن گرفته میشود در زبان فارسی به معنای سست کردن و ضعیف کردن و خوار و خفیف کردن است.

در اصطلاح، این لغت در معنایی به کار برده می شو که به هر شکل از جمله گفتار، رفتار، اشاره و یا نوشتار، موجب ضعیف شدن و خوار و خفیف شدن حیثیت افراد در نظر عموم جامعه گردد.

این عمل، نه تنها از دیدگاه قانونی و حقوقی، بلکه از دیدگاه اخلاقی و حتی دینی و مذهبی نیز کاری ناپسند است.

توهین در اسلام

خداوند در قرآن کریم، عمل عیب گویان و هزره زبانان و بد زبانان را عیب شمرده و ناپسند دانسته است:‌«وَلَا تَسُبُّوا الَّذِینَ یَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَیْرِ عِلْمٍ کَذَلِکَ زَیَّنَّا لِکُلِّ أُمَّهٍ عَمَلَهُمْ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِم مَّرْجِعُهُمْ فَیُنَبِّئُهُم بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ:

(ای مؤمنان) به معبود ها و بت­ هائی که به جز خدا می­پرستند، دشنام ندهید تا آنان (بر سر خشم آیند) تجاوزکارانه و جاهلانه خدای را دشنام دهند؛ همان­گونه (که معبودها و بت­ها را در نظر اینان آراسته­ ایم) برای هر ملت و گروهی کردارشان را آراسته ­ایم (هر کسی کار خود را زیبا می­بیند، بزهکار بر اثر تکرار گناه، قبح آن در نظرش زدوده می­شود و بر اثر وسوسۀ شیطانی و نفسانی زشت، زیبا متجلی می­گردد) عاقبت بازگشت آنها به سوی پروردگارشان است و خداوند آنان را از آنچه کرده­اند، آگاه می­سازد (بالاخره خداوند پاداش نیکان و جزای بدان را خواهد داد)» (انعام، ۱۰۸)

حضرت علی علیه السلام نیز، اصحاب خود را که در جنگ صفین به معاویه و پیروانش دشنام میدادند با ذکر این عبارت که من دوست ندارم شما اهل فحاشی باشید، از دشنام گویی و بدگویی و بد زبانی باز داشته است.

جرم توهین ساده به چه معناست؟

توهین که متاسفانه به علت ضعبف شدن بنیان های اخلاقی و پایین آمدن آستانه تحمل مردم، از نظر وقوع بسیار رو به  افزایش است، از اقسام مختلفی برخوردار است. جرم توهین ساده یکی از اقسام آن است که در ادامه به بررسی آن می پردازیم

ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی می گوید: توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا (۷۴) ضربه و یا پنجاه هزار‌ تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.

در حقیقت در این ماده قانونی اقدام به تعریف جرم توهین نشده است. اگربخواهیم به نوعی نوهین ساده را تعریف نماییم باید گفت که جرم توهین ساده  که با استفاده یک رفتار مادی و فیزیکی رخ میدهد و این رفتار فیزیکی می تواند گفتار، رفتار و یا نوشتار و یا هر شکل دیگری باشد جرم توهینی است که هیچ یک ویژگی هایی که مجازات جرم توهین را تشدید میکند، به همراه نداشته باشد.

بیشتر مطالعه کنید: مرجع صالح در رسیدگی به جرم توهین و افتراء از طریق تلفن همراه

در حقیقت برای اینکه بفهمیم که جرم توهین ساده چیست، باید ابتدا به ساکن دریابیم که چه ویژگی هایی جرم توهین را تشدید میکند و سپس توهینی که فاقد این ویژگی ها باشد، جرم توهین ساده است.

توهین با مجازات شدید

شرایط تشدید کننده جرم توهین به شرح زیر است

الف: توهین به مقام معظم رهبری

در قانون این طور آمده است که  هرکس به حضرت امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی رضوان ‌الله علیه و مقام معظم رهبری به‌ نحوی از انحا اهانت نماید، به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم خواهد شد.

عبارت نحوی از انحا به این موضوع اشاره دارد که این توهین به هر شکلی اگر اتفاق بافتد، شامل این ماده شده و از مجازاتی سنگین تر از مجازات توهین ساده برخوردار است.

ب: توهین به سایر کارکنان و مقامات دولتی ایران

هر کس با توجه به سمت شخص، به یکی از روسای سه قوه یا معاونان رئیس‌جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه‌ها و موسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید به ۳ تا ۶ ماه حبس و یا تا ۷۴ ضربه شلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.»

در رابطه با این دسته از توهین باید گفت که توهین باید با توجه به سمت آن مقام صورت گیرد. یعنی شخص توهین کننده باید آگاه باشد که مثلا آقای الف همان قاضی مربوطه است و همچنین توهین باید در حین انجام وظیفه صورت گیرد و یا اگر در حین انجام وظیفه صورت نگیرد، به علت آن وظیفه صورت گیرد. در غیر این صورت و در شرایطی که هر یک از ویژگی ها وجود نداشته باشد، توهین ساده است.

ج: توهین به مقامات خارجی

از آنجایی که خدشه دار کردن حیثیت یک مقام خارجی که به کشور ما سفر کرده است، ممکن است وجهه بد بین المللی از کشور به جای بگذارد، توهین به مقامات خارجی و با شرایط زیر مجازاتی سنگین تر از مجازات توهین ساده دارد.

در توضیح این مورد باید گفت که توهین به رئیس جمهور یا نمایندگان سیاسی مملکت خارجی، در وهله اول باید علنی بودن توهین و نیز انجام معامله‌ متقابل نسبت به رئیس مملکت و نمایندگان سیاسی ایران در مقررات جزائی کشور خارجی احراز گردد و در صورت توهین رئیس یا نمایندگان سیاسی مملکت خارجی به ۱ تا ۳ ماه حبس محکوم می‌شود.

منظور از معامله متقابل این است که آن کشور خارجی که نماینده یا مقاماتش در کشور ما مورد توهین قرار گرفته اند، برای مقامات کشور ما نیز چنین حقی قائل شوند. در غیر اینصورت برخی معتقد اند که صرفا جرم توهین ساده رخ داده است و برخی حتی معتقدند که جرمی رخ نداده است.

د: توهین به مشاغل خاص

توهین به برخی صاحبان حرفه‌ها و مشاغل خاص جرم شناخته شده و مجازات آن از مجازات توهین ساده سنگین تر است.

برای مثال در ماده ۲۰  لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری مصوب ۱۳۳۳برای توهین به وکیل دادگستری حین انجام وظیفه وکالتی یا به سبب آن مجازات حبس از ۱۵ روز تا ۳ ماه تعیین کرده است.

سایر موارد توهین مشدد

در کنار موارد فوق، مواردی نیز هستند که وسیله ارتکاب جرم توهین باعث تشدید مجازات آن می شود. به عنوان مثال اگر از مطبوعات به عنوان وسیله توهین استفاده شود، مجازات این جرم سنگین میگردد.

در قانون مطبوعات اعمالی چون اهانت به دین اسلام و مقدسات آن، اهانت به رهبری و مراجع مسلم تقلید، افترا به مقامات و مردم و توهین به اشخاص حقیقی و حقوقی، توهین به شخص متوفی که عرفاً هتاکی به بازماندگان وی به حساب آید، انتشار مطالب مشتمل بر تهمت و افترا، فحش و الفاظ رکیک یا نسبت های توهین آمیز و نظایر آن نسبت به اشخاص جرم تشخیص داده شده و مجازاتی سنگین تر از حالتی دارد که همین اعمال با وسیله ای غیر از مطبوعات صورت گیرد.

مجازات جرم توهین ساده

همانگونه که گفته شد، اگر توهین ساده باشد و از ویژگی های تشدید مجازات برخوردار نباشد، مجازات آن شلاق تا (۷۴) ضربه و یا پنجاه هزار‌ تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.