حیازت مباحات چیست؟

برای آنکه بتوانیم مالک یک مال بشویم باید دلیل و سببی وجود داشته باشد که مالک مالی بشویم؛  برای مثال اگر ماشین و یا هر مالی را وسط خیابان ببینیم نمیتوانیم آن را مال خود کنیم زیرا خلاف قانون است مثلا نمیتوانیم آن را با سرقت مال خود کنیم اما میتوان به سببی و به دلیلی آن را مال خود کنیم (تملک) برای مثال با مبلغ پولی که میدهیم آن را از مالک بخریم.

در قانون مدنی ایران بحثی داریم تحت عنوان اسباب تملک که مواردی را میگوید که فرد می تواند مالک مال بشود یک مورد را در بالا گفتیم که با توافق و قرارداد، مالی را خریدن از اسباب تملک است همچنین به ارث رسیدن نیز همینطور است.

یک مورد دیگر حیازت مباحات یعنی کسب و به دست آوردن  مالی که مالک ندارد است مثل گرفتن ماهی از دریا و… در ادامه به توضیح بیشتر مورد اخیر خواهیم پرداخت.

تعریف حیازت مباحات

حیازت به معنای جمع کردن و گردن آوردن هر چیزی است. به معنای ساده تر می توان گفت به دست آوردن هم قابل ذکر است. مانند حیازت شی قیمتی در دریا، صید ماهی، شکار کردن، پیدا کردن مالی که مالک آن را دور انداخته (اعراض) و…

از طرف دیگر مباحات هم جمع مباح به معنای اموالی ست که مالک ندارند و می توان آن را به مالکیت خود در آورد.

در حال حاضر قوانین خاص وسعت حیازت را محدود کرده اند.

برای مثال قوانینی در مورد شکار  و … وجود دارد که بحث حیازت مباحات را محدود کرده اند.

حیازت مباحات در قانون مدنی

در قانون مدنی در ماده ۱۴۶ حیازت اینگونه تعریف شده که با توجه به مطالب بالا فهم آن ساده تر خواهد بود‌.

ماده ۱۴۶ قانون مدنی: مقصود از حیازت، تصرف و وضع ید است یا مهیا کردن وسایل تصرف و استیلا.

در ماده ۱۴۷ راه مالک شدن را مقرر می کند که مطابق آن:

ماده ۱۴۷ قانون مدنی: هر کس مال مباحی را با رعایت قوانین مربوطه به آن حیازت کند؛ مالک آن می‌شود.

شرایط حیازت مباحات

برای حیازت مباحات (به دست آوردن اموال بی مالک) لازم است شرایطی برای تحقق آن وجود داشته باشد از جمله این که مال مورد نظر باید منقول یا قابل جا به جایی باشد و زمین خود بحث دیگری دارد تحت عنوان احیای اراضی موات،

شرط دیگر این که آن مال، مالک نداشته باشد. حال ممکن است از ابتدا بدون مالک باشد مانند ماهی های دریا یا ابتدا مالک داشته اما مالک از آن اعراض کرده (روی برگردانده) و آن را نمی خواهد و دور انداخته است.

تفاوت اموال مباح و اموال مشترک

در بحث اموال یک تقسیم بندی وجود دارد تحت عنوان اموال مباح و اموال مشترک، به اموال مشترک مشترکات عمومی گفته می شود که همانطور از نامش پیداست شامل اموالی می شود که کل مردم از آن استفاده می کنند مثل مساجد، پل ها، خیابان ها، معادن، مدارس و… که فرق این مشترکات این است که بر خلاف مباحات کسی نمی تواند آن را مال خود کند فقط حق استفاده از آن را دارد.

و همچنین فرد نمی تواند آن را بفروشد اما در اموال مباح اگر در آن تصرف کرده و بر آن چیره شده باشد می تواند آن را بفروشد.

حیازت اراضی موات

همانطور که حیازت مباحات از اسباب تملک است یعنی به دست آوردن مباحات باعث مالک شدن است؛ حیازت یا احیای زمین های موات هم طبق قانون مدنی از اسباب تملک است اما دیگر قانون مدنی در این موارد قابل اعمال نیست و حیازت و احیا و زنده کردن زمین باعث نمی شود که فرد مالک آن زمین بشود زیرا به موجب قوانین جدید محدود و منسوخ شده اند.

نتیجه گیری

طبق قانون مدنی برخی اموال مباح به حساب می آیند و هر شخصی می تواند آن را مال خود کند یا به اصطلاح آن را به تملک خود در آورد مواردی مانند شکار، معادن، آب ها، دفینه و … اموالی هستند که در قانون به آن اشاره شده است اما به موجب قوانین خاص محدود شده اند و دیگر به این راحتی نمی توان شکار کرد یا در آب ها تصرف کرد و یا اینکه معادن را در تصرف خود درآورد یا مال دفن شده  را به تملک خود درآورد.

در صورتی که سوالی در خصوص احیای زمین های مرده یا موات یا حیازت دارید و یا حس کردید که در این زمینه ها نیاز به مشاوره حقوقی و کمک بیشتر دارید.

گروه وکلای سنا با مجرب ترین وکلا آماده خدمت رسانی به مردم عزیز هستند.

به ما اعتماد کنید. ۰۲۱۸۸۱۴۰۸۰۸

سوالات متداول

حیازت مباحات به زبان ساده چیست؟

به زبان ساده مال خود کردن و تملک کردن مالی است که مالک خاصی ندارد و متعلق به جامعه هم نمی باشد

مصادیق حیازت مباحات در قانون مدنی کدامند؟

اموال گمشده در مواردی خاص، آب ها، شکار، دفینه، معادن در قانون از مباحات هستند اما به موجب قوانین خاص این موارد دیگر خاصیت خود را از دست داده اند.

تعربف حیازت مباحات در قانون مدنی چیست؟

در ماده ۱۴۶ و ۱۴۷ قانون مدنی از حیازت مباحات نام برده شده که در بالا به آن اشاره شده است‌.

آیا اراضی موات در حیطه مباحات قرار دارند؟

به موجب قوانین خاص، دیگر اراضی موات قابل تملک نیستند و نمی توان با احیا آن را به مالکیت خود در آورد. قانون لغو مالکیت اراضی و قانون زمین شهری در این باب قابل اشاره هستند.