خیار در اصطلاح حقوقی به معنای اختیار و حق به هم زدن عقد به دلایل قانونی است. تفلیس در معنای حقوقی و عام تر به معنای ورشکستگی است و خیار تفلیس حق برهم زدنی است که در اثر ورشکستگی یکی از طرفین برای طرف دیگر به وجود می آید.
در خیار تفلیس فرد، مالی مشخص مثل ماشین یا ملک را به دیگری یا مشتری فروخته و قبل از آن که پول آن را بگیرد؛ مشتری ورشکست می شود در اینجا قانون اجازه می دهد که معامله را فسخ کند آن مال فروخته شده را پس بگیرد.
خیار تفلیس به زبان ساده چیست؟
گفتیم که تفلیس معادل ورشکستگی است و این وضعیت تفلیس یا ورشکستگی، حالتی است که فرد تاجر، به دلیل پرداخت نکردن بدهی هایش، از طرف دادگاه از اداره و تصرف در اموالش ممنوع می شود چون اولا قانون گذار اعتمادی به فرد تاجر ندارد و ثانیا طلب طلبکاران به اموال باقی مانده تاجر تعلق گرفته و باید از آن اموال، طلب آنان پرداخت شود.
حال اگر شخصی مال مشخص و خاصی را به تاجر بفروشد و قبل از آنکه پولش را بگیرد؛ آن خریدار ورشکست شود؛ قانون این حق را به فروشنده داده که مثل طلبکاران دیگر دنبال طلب خود نباشد (چون ممکن است به هیچ چیز هم نرسد) لذا اجازه می دهد که به دلیل تفلیس و ورشکستگی خریدار، معامله را فسخ کند.
وقتی هم که فسخ کند یعنی آن مال مشخصی که توسط تاجر خریداری شده؛ باید پس داده بشود.
مثال ساده برای خیار تفلیس
طبق گفته های بالا اگر شما مال مشخصی را مثل ماشینی با فلان مشخصات که قابل اشاره و به قولی معین باشد و یا اینکه ملک یا خانه ای را با مشخصات معین به فرد تاجر بفروشید و پول آن را هم کامل نگیرید و خریدار ورشکست شود؛ حال در حالت عادی برای گرفتن پول خانه یا ماشین باید وارد طلبکاران شد و به نسبت طلب پول گرفت.
برای مثال اگر طلب شما ۱ میلیارد باشد ممکن است ۱۰۰ میلیون به شما برسد چون دارایی باقی مانده تاجر بین طلبکاران تقسیم می شود
اما برای این که فروشنده، به شکل بالا ضرر نکند؛ قانون اجازه داده که معامله را فسخ کند و همان مال مشخص را پس بگیرد یعنی همان خانه و ماشین را پس بگیرد که دیگر ضرر نکند که این را خیار تفلیس می گویند.
شرایط اعمال خیار تفلیس
ماده ۳۸۰ قانون مدنی:
در صورتی که مشتری مفلس شود و عین مبیع (مال فروخته شده) نزد او موجود باشد؛ بایع حق استرداد آن را دارد و اگر مبیع هنوز تسلیم نشده باشد می تواند از تسلیم آن امتناع کند.
باید توجه کرد که برای اعمال خیار تفلیس شرایط زیر باید وجود داشته باشد:
۱- ابتدا باید مشتری یا خریدار که مال معینی را فروخته است از طرف دادگاه ورشکسته اعلام شود
۲- مبیع یا مال فروخته شده یعنی مثلا ماشین یا خانه باید نزد مشتری باقی مانده باشد و از بین نرفته باشد. یا اینکه مشتری آن را به دیگری نفروخته باشد یا انتقال نداده باشد.
۳- پول معامله باید توسط خریدار پرداخت نشده باشد؛ چون اگر پرداخت شده باشد که فروشنده به حق خودش رسیده و لازم نیست فسخ کند.
۴- ثمن یا پول معامله باید چیز خاص و معینی نباشد. برای مثال اگر فرد، خانه اش را بفروشد و در مقابل خانه ای دیگر در جایی دیگر بگیرد؛ آن خانه به او منتقل شده و دیگر برای رسیدن به حق خود، نیاز به فسخ ندارد.
مشاوره اعمال خیار گروه وکلای سنا
گروه وکلای سنا با داشتن وکلا و مشاوران متخصص در حوزه های حقوقی متفاوت می توانند به شما در امور حقوقی، خدمات حقوقی از جمله اخذ وکالت و مشاوره ارائه دهند.
برای این کار هم می توان به صورت تلفنی از طریق تماس با شماره ۰۲۱۸۸۱۴۰۸۰۸ مشاوره دریافت کرد و یا به صورت حضوری به وکلای مربوطه مراجعه کرد و از آنان راهنمایی های لازم را دریافت کرد.
نتیجه گیری
حق فسخ و بر هم زدن معامله ای که در اثر ورشکستگی یکی از طرفین برای طرف دیگر به وجود می آید؛ خیار تفلیس گفته می شود.
در بالا گفته شد که تفلیس معادل همان ورشکستگی است که به حکم دادگاه برای شخصی که بدهی بالا آورده و از پرداخت آن ناتوان است صادر می شود.
سوالات متداول
خیار تفلیس چیست؟
حق فسخی است که به دلیل ورشکستگی یکی از طرفین برای طرف معامله به وجود می آید.البته با شرایطی که در بالا ذکر شده است.
شرایط خیار تفلیس چیست؟
این که مال فروخته شده مال معین و خاص باشد نه به صورت کلی یعنی مالی قابل اشاره باشد. و این که فرد فروشنده پول آن را دریافت نکرده باشد و آن مال هم نزد خریدار باقی مانده باشد.
اعمال خیار تفلیس به چه صورت ممکن است؟
اعمال حق فسخ ناشی از تفلیس می تواند به هر شکلی اعمال شود؛ مثلا به صورت لفظی یا تلفنی یا اظهار نامه برای این کار بهتر است با وکلا و مشاوران حقوقی مشورت شود.
