در جامعه مدنی قوانینی وضع می شود برای آن که حدود و حقوق افراد نسبت به همدیگر مشخص شود و غالبا این حقوق رعایت می شود در صورتی که رعایت نشود می توان از دادگاه خواست که در این امر احقاق حق کند حالا برای طرح دعوا در دادگاه و احقاق حق باید موارد و تشریفاتی رعایت شود.
برای مثال در دادگاه حقوقی یکی از این تشریفات، این است که برای طرح دعوا باید خواسته و شکایت فرد در قالب دادخواست ارائه شود.
در امور کیفری هم به همین شکل است اگر علیه فردی جرمی واقع شود می توان با تنظیم شکوائیه از دادگاه کیفری خواستار احقاق حق شد.
دادخواست چیست؟
نخستین مرحله برای طرح دعوای حقوقی ارائه دادخواست می باشد، دادخواست فرم چاپی مخصوصی است که با تکمیل کردن مندرجات آن اقامه دعوا آغاز می شود.
بر خلاف شکایت کیفری که در هر برگه ای امکان پذیر است طرح دعوای حقوقی منحصرا از طریق فرم چاپی مخصوص امکان پذیر است.
نحوه تنظیم دادخواست حقوقی
برای تنظیم دادخواست هم خود فرد می تواند نسبت به آن اقدام کند و هم وکیل یا نماینده وی آن را تکمیل کند.
در ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی نیز مقرر گشته است که در دادخواست موارد زیر باید درج شود:
- نام و نام خانوادگی.
- نام پدر.
- سن.
- اقامتگاه.
که در میان این موارد نام و اقامتگاه اهمیت دارد.
همچنین اگر دادخواست توسط وکیل تنظیم شده باشد مشخصات وی نیز باید درج شود.
اگر فرد خواهان، اقامتگاه فرد را نداند باید عبارت ” مجهول المکان” را در آن درج کند.
قسمت های دیگری که در دادخواست مشخص شده و باید تکمیل شود؛ تعیین خواسته و بهای آن است که باید با دقت تنظیم شود.
خواسته به این صورت است که ما دقیقا از دادگاه چه می خواهیم برای مثال اگر می خواهیم مهریه خود را مطالبه کنیم در قسمت مزبور درج می شود “مطالبه مهریه” یا اگر طلبی از کسی داریم خواسته مطالبه وجه یا مطالبه آن درج شود.
همچنین لازم است اگر خواسته ما مالی است بهای آن را بنویسم “بهای خواسته” منظور از ارزش مورد خواسته می باشد.
برای مثال در مطالبه طلب باید میزان طلب را نوشت و در مطالبه مهریه باید بهای آن را درج کرد.
از دیگر قسمت های دادخواست، دلایل و منضمات است که لازم است فرد ادله ای را که دارد در آن قسمت بیاورد برای مثال اگر شهادت شهود است یا سند و… به آن ها اشاره کند و آنها را پیوست دادخواست کند.
قسمت آخر دادخواست “شرح خواسته” است که شرح آن چه را فرد می خواهد در آن قسمت می آورد.
در انتها دادخواست مزبور باید به امضای فرد برسد.
نمونه دادخواست حقوقی برای طرح دعوا
شکوائیه کیفری چیست؟
در طرح شکایت کیفری به جای دادخواست عبارت شکوائیه به کار می رود. شکوائیه مرتبط با جرم و جرائم می باشد و در دادگاه کیفری مطرح می شود.
کسی که از وقوع جرمی علیه خود شکایت دارد یا آسیب دیده است برای طرح شکایت کیفری لازم است شکوائیه تنظیم کند.
پس شکایت در دعوای کیفری همان دادخواست است در دعوای حقوقی.
شکوائیه هم در حال حاضر تحت فرم چاپی مخصوص است و باید مشخصات آن تکمیل شود و تقدیم دادسرا شود که از طریق دفاتر خدمات قضایی انجام می شود.
نحوه تنظیم شکوائیه
در ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری به نحوه تنظیم شکوائیه اشاره شده است. پس شکوائیه هم مانند دادخواست، فرم چاپی مخصوص دارد اما اگر در فرم مخصوص هم تکمیل نشود بازهم قابل رسیدگی است و طبق تبصره ماده ۶۸ مانع از رسیدگی نیست.
مواردی که باید در شکوائیه درج می شود طبق ماده مزبور عبارت اند از:
الف – نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تأهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق و درصورت امکان نشانی پیام نگار (ایمیل)، شماره تلفن ثابت و همراه و کد پستی شاکی.
ب – موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم.
پ – ضرر و زیان وارده به مدعی و مورد مطالبه وی.
ت – ادله وقوع جرم، اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان.
ث – مشخصات و نشانی مشتکی عنه یا مظنون در صورت امکان.
در ماده ۶۹ هم دادسرا را مکلف به استماع دانسته است.
ماده ۶۹- دادستان مکلف است شکایت کتبی و شفاهی را همه وقت قبول کند. شکایت شفاهی در صورت مجلس قید و به امضاء یا اثر انگشت شاکی میرسد. هرگاه شاکی سواد نداشته باشد، مراتب در صورت مجلس قید و انطباق شکایت با مندرجات صورت مجلس تصدیق میشود.
نمونه فرم شکوائیه
نتیجه گیری
آنچه ذکر شد تعریف و توضیحی مختصر از دادخواست که مبنای طرح دعوای حقوقی و شکوائیه که مبنای طرح دعوای کیفری است بود.
این دو یک ماهیت دارند اما در دو محل مختلف به کار میروند.
در تنظیم دادخواست باید مواردی مانند مشخصات و اقامتگاه در نظر گرفته شود و عدم رعایت آن باعث خلل در شروع به رسیدگی می شود.
در شکوائیه کیفری نیز طبق ماده ۶۸ باید مشخصات و موارد دیگر تکمیل شود اما طبق تبصره آن اگر در فرم مخصوص نیاید باز هم شکایت قابل استماع می باشد.
سوالات متداول
دادخواست چیست؟
دادخواست فرم چاپی مخصوصی است که در بالا نمونه ای از آن درج شده است که طبق آن خواهان دعوا برای شروع دعوا باید آن را تکمیل و تقدیم دادگاه کند.
شکوائیه چیست؟
همان دادخواست در صحنه کیفری شکوائیه نامیده می شود و برای شروع رسیدگی کیفری باید تکمیل شود.
نحوه تنظیم دادخواست حقوقی و کیفری چیست؟
در ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی کیفری به نحوه تنظیم آن اشاره شده است که در بالا نیز آن را ذکر کردیم.