چرا دیه زن نصف دیه مرد است – دلایل تفاوت دیه زن و مرد

شما می‌توانید با به اشتراک گذاشتن دیدگاه و تجربیات خود در انتهای مقاله به گفتمان آنلاین با کارشناسان وینداد و دیگر کاربران بپردازید.

آنچه در این مقاله می آموزیم

همانطور که می دانیم منشا و منبع بسیاری از قوانین موجود و فعلی ما، ریشه در فقه، آیات و روایات دینی ما می باشد. که از قانون مدنی و قانون مجازات اسلامی می توان به عنوان اصلی ترین این قوانین می توان نام برد.

اما موضوعی که قصد داریم در این مطلب به آن بپردازیم که از جمله مهم ترین آثار و احکام در فقه و شریعت می باشد، بحث دیه و جبران خسارت می باشد.

دیه چیست؟

مطابق با مفاهیم و تعاریف ارائه شده، دیه مالی است که در جنایت های، غیرعمدی، شبه عمد و خطای محض و حتی عمدی در مواردی که امکان قصاص وجود نداشته باشد یا شاکی گذشت نموده باشد توسط مقام قضایی تعیین و مرتکب یا مرتکبین محکوم به پرداخت آن به شاکی یا اولیای دم می باشند.

انواع دیه

انواع دیهیکی از تقسیم بندی هایی که می بایست در خصوص دیه صورت پذیرد بر اساس نوع دیه است؛ بر اساس قانون مجازات اسلامی دیه به اعضا و منافع تقسیم می شود.

مفهوم اعضا مشخص است و در صورتی به هر علت به یکی از اعضای شخصی آسیبی وارد شود؛ مطابق با نظر پزشکی قانونی و معیار و میزانی که قانون مجازات تعیین نموده است، زیان دیده مستحق دریافت آن می باشد.

اما نوع دیگر دیه که البته ارتباط مستقیمی با دیه اعضا دارد دیه منافع می باشد.

منافع در بحث دیه، به طور کلی بیان گر کارکرد و استفاده از یک عضو بدن می باشد. برای مثال منفعت اصلی از وجود چشم ها بینایی و از گوش ها شنوایی می باشد.

حال اگر در اثر یک حادثه یا جنایت، عمل مرتکب علاوه بر آسیب به یکی از اعضای بدن زیان دیده، منجر به آسیب به منافع آن عضو یا اعضا بدن زیان دیده شود علاوه بر دیه عضو، دیه منفعت نیز به زیان دیده تعلق می گیرد.

از مهم ترین دیه منافع می توان به:

  • دیه عقل (از بین رفتن حافظه).
  • دیه بویایی.
  • دیه چشایی.
  • دیه صوت و گویایی مواردی از جمله.
  • عدم نگهداری دائم مدفوع یا ادرار.
  • عدم قدرت مقاربت، عدم بارداری و….

اما موضوع دیگر به میزان آن مربوط می باشد.

به موجب قانون مجازات اسلامی؛ چنانچه میزان و مقدار دیه در قانون تعیین نشده باشد و برای تشخیص میزان دقیق آن نیاز به نظر و معاینه تخصصی توسط پزشکی قانونی باشد به آن دیه غیر مقدر (غیرقابل تعیین در قانون) یا ارش می گویند.

انواع دیه

میزان دیه توسط قوه قضاییه تعیین می گردد

نرخ دیه هر ساله بر اساس شاخص ها و میزان تورم موجود در جامعه توسط قوه قضاییه تعیین خواهد شد.

در سال جاری، دیه مرد مبلغ ۳۳۰ میلیون تومان و دیه خانم نصف دیه مرد یعنی مبلغ ۱۶۵ میلیون تومان می باشد.

اما در صورتی که زمان وقوع و آسیب در ماه های حرام یعنی ماه های محرم، رجب، ذی الحجه و ذی القعده باشد دیه کامل (مرد) ۴۴۰ میلیون تومان و نصف آن در صورتی که زیان دیده خانم باشد خواهد بود.

تساوی دیه زن و مرد تا یک سوم در منافع

اما این تفاوت دیه در صورتی که آسیب در اعضا و منافع باشد متفاوت خواهد بود. قانون مجازات در ماده ۵۶۰ بیان می دارد که:

دیه زن و مرد در اعضاء و منافع تا کمتر از ثلث دیه کامل مرد یکسان است و چنانچه ثلث یا بیشتر شود دیه زن به نصف تقلیل می یابد.

وجود این ماده اختلالات بسیاری در رویه و نظر قضات ایجاد کرده، بگذارید موضوع را با مثالی شرح دهیم.

اگر مردی دو انگشت دست یک خانم را قطع نماید در خصوص پرداخت دیه باید معادل دو انگشت دیه مرد پرداخت نماید اما همینکه مردی چهار انگشت از زنی را قطع کند میزان دیه طبق این ماده به نصف تقلیل می یابد و قصاص فقط دو انگشت مرد امکان پذیر است!!! که امری خلاف عقل و عدالت است.

البته در تبصره ماده ۵۵۱ این خلا پر شده است و طبق این تبصره در کلیه جنایاتی که مجنیٌ علیه مرد نیست، معادل تفاوت دیه تا سقف دیه مرد از صندوق تأمین خسارت های بدنی پرداخت می شود.

دیه زن و مرد

چرا دیه زن نصف دیه مرد است؟

یکی از مسائل چالش برانگیز در حوزه حقوق جزا و به ویژه در مبحث دیه، تفاوت میزان دیه خانم و آقا می باشد.

در این باره اختلاف نظرهای مختلفی وجود دارد اما همانطور که گفته شد، ریشه بسیاری از قوانین ما از فقه و شریعت سرچشمه می گیرد، موضوع تفاوت در دیه نیز عینا در قانون مجازات اسلامی نیز گنجانده شده است.

در این باره دلایلی ارائه شده است که مهم ترین آنها عبارتست از:

  • در عرف و اسلام، برای هریک از مرد و زن یک سری تکالیف و وظایفی تعیین شده است، که اهم وظیفه مرد تهیه هزینه های لازم برای معاش و زندگی خود و افراد تحت تکفل می باشد.
    در مقابل، زن نیز وظیفه تربیت فرزندان و مواردی از قبیل تعیین نموده است که نظر به نوع وظایف و مسئولیت های تعیین شده برای مرد، که سنگین تر و مهم تر می باشد، که البته در صورت نبود مرد ادامه زندگی را با سختی و مشقت برای خانواده رو به رو می سازد دیه مرد و زن متفاوت از یکدیگر می باشد.
  • همچنین از دیه و مبلغ آن نباید به عنوان ارزش یک انسان تلقی و منظور شود. زیرا ارزش جان انسان ها به هیچ عنوان قابل ارزشیابی و تبدیل به پول نمی باشد و لذا صرفا یک نوع جبران خسارت های وارد شده به اعضا و افراد خانواده او محسوب می شود و تعبیر کلمه ی خون بها در خصوص بهای جان انسان معنای صحیح و انسانی نمی باشد.
  • همچنین علما و مراجع دینی معتقدند تفاوت در دیه به معنای برابر نبودن مرد و زن و داشتن امتیازات نسبت یکدیگر نمی باشد بلکه اسلام بنا بر شرایط و مصلحت اقدام نموده و بلکه حقوقی را نیز فقط مختص به خانم ها قرارداد است.
    برای مثال تعیین مهریه، یا اگر شخص مسلمانی مرتد شود چنانچه مرد باشد حتی، اگر توبه هم کند، به نظر بسیاری از فقها به مرگ محکوم می‌شود، ولی اگر زن باشد در صورتی که توبه کند، آزاد شده و به زندگی عادی خود برمی‌گردد.
    یا مجازات شخصی که قوّادى می‌کند، (شخصی که دو یا چند نفر را برای زنا و لواط به هم می رساند و به نوعی واسطه می شود) اگر مرد باشد علاوه بر مجازات بدنى، به شهر دیگری تبعید می‌شود، در صورتی که زن تبعید نمی‌شود.

هرچند نسبت به موارد فوق ایراداتی وارد می باشد.

برای مثال بسیاری از خانم ها در جامعه امروزی سرپرست خانواده خود می باشند و کاملا وظایفی که را برای مرد تعیین شده است را خود محول می شوند که در این باره تفاوتی در قانون وجود ندارد. اما به هر حال باید عنوان نمود که نگارنده در مقام تایید و رد نظرات بیان شده نمی باشد و صرفا به دلایل گفته شده اشاره نموده است.

دیه زن

نتیجه گیری

در پایان و به عنوان نتیجه گیری کلی از آنچه که بیان شد؛ در اثر وقوع یک جرم یا یک حادثه غیر عمدی ممکن است آسیب های متعددی به اشخاص وارد شود، گاهی این آسیب ها به اموال شخص و گاهی هم متاسفانه به جان اشخاص وارد می شود.

خسارت های وارده بر جان افراد که میزان آنها در قانون مشخص شده است دیه نام داشته و شخص مرتکب مسئول پرداخت آن می باشد. این نکته را می بایست در نظر داشت که جنسیت زیان دیده و زمان وقوع حادثه یا جرم در میزان دیه موثر خواهند بود.

سوالات رایج

اگر در ماه های حرام، در اثر وقوع جنایت یا تصادف آسیبی به غیر از فوت به شخص وارد شود دیه افزایش می یابد؟

خیر؛ افزایش دیه فقط درصورت حوادث منجر به فوت خواهد بود.

آیا فقط در ماه های حرام دیه افزایش پیدا می کند؟

خیر؛ مطابق با قانون قتل و حوادث منجر به فوت در محل های متبرکه نظیر مکه نیز منجر به افزایش دیه خواهد شد.

آیا در حوادث رانندگی نیز میزان دیه بین مرد و زن متفاوت است؟

به موجب رای وحدت رویه از سوی قوه قضاییه و قانون بیمه، در حوادث رانندگی اعم از فوتی و غیر فوتی دیه خانم تا سقف دیه مرد توسط بیمه پرداخت خواهد شد.

مقالات دیگر

با ما در ارتباط باشید