سفته در زمانهای قدیم به جهت خطرات نقل و انتقال پول و گسترش ارتباطات تجار و بازرگانان در داخل و خارج کشور رواج یافت و امروزه نیز حتی به عنوان یک وسیلهای اعتباری در بخش سرمایه گذاری های کوتاه مدت در بخشهایی چون تولیدی، صنعتی، تجاری و خدماتی استفاده خواهد شد.
ما امروزه بیشترین استفادهمان از چک است و در حقیقت چیزی از سفته و نکات حقوقی آن نمیدانیم برای اینکار باید ابتدا با وکیل متخصص مشاوره نمایید برای اینکار کافیست روی شماره ۰۲۱۸۸۱۴۰۸۰۸ ضربه بزنید.
سفته یکی از انواع اسناد تجاری است که نامش بی شک به گوش شما خورده است ولی در عمل مشاهده میکنید.
که کاربرد چندانی ندارد و این امر به دلیل آن است که رباخواران برای تحت فشار قرار دادن بدهکاران خود از این سند تجاری استفاده میکردند و از این رو نگاه و دیدگاه خوبی نسبت به این سند وجود ندارد.
از سویی دیگر، خریداری کردن سفته بسیار آسان است و برخی دکهها در سطح شهر به فروش آن میپردازند و افراد روی آن بسیار حساب باز نمیکنند؛
لکن چنین نیست زیرا که سفته از اسناد تجاری است که در قانون ذکر شده است و اگر به نحو صحیحی استفاده گردد، بی شک مزایای بسیاری خواهد داشت و افراد در مییابند که هیچ گاه یک سند عادی جایگاه سفته را پر نخواهد کرد.
نکته قابل توجه آن است که افراد اطلاعات زیادی در خصوص سفته ندارند و در معاملاتشان و امورشان از چک استفاده مینمایند و آن را بیشتر میپسندند.
ولی با تصویب قانون جدید صدور چک، و مطرح گردیدن آن به عنوان وسیلهای صرفاً برای پرداخت و عدم امکان استفاده آن جهت کسب اعتبار و یا تضمین، مجدداً از سفته سخن به میان بیاید و به آن بیشتر توجه گردد.
سفته کاربردی بیشتر از برات دارد و با اینکه برات و سفته شباهتهای بسیاری با یکدیگر دارند ولی نباید این دو را با یکدیگر اشتباه گرفت.
سفته چیست؟
سفته نام دیگری دارد که عبارت است از فته طلب. سفته در لغت آن چیزی است که از کسی عاریه و یا قرض و یا حتی در قبال عوض چیزی بگیرد تا در شهری دیگر پس بدهد.
در اصطلاح حقوقی لکن عبارت است از سندی تجاری که به وسیلهٔ آن شخص صادر کننده سفته تعهد مینماید که مبلغی معینی را در تاریخی مشخص در وجه حامل، حواله کرد و یا شخص معینی به او پرداخت نماید.
قید عبارت حواله کرد بر روی سفته همواره رواج داشته و این بدان معناست که دارنده سفته میتواند و این اختیار را دارد که سند مذکور را به شخص دیگری واگذار نماید.
و صادرکنندهٔ سفته تعهدش نسبت به کسی است که سند به او انتقال داده شده است و اگر کسی عنوان حواله کرد را خط بزند به این معنی می باشد که آن سفته قابل انتقال به دیگری نمی باشد.
انواع سفته کدام است؟
سفته انواع بسیاری دارد و بسته به شرایط ممکن است متفاوت باشد. بدین معنا که گاه برای پرداخت وام است و گاه برای تضمین حسن انجام کاری و یا مطالبه دینی ولی باید دقت داشت که شرایط شکلی سفته در تمامی انواع سفته یکسان است و ظاهر سفته تفاوتی نمیکند.
نحوه تهیه سفته چگونه است؟
سفته سندی است که باید آن را از شعب بانک ملی ایران و باجههای بانک مربوطه تهیه نمود لکن در عمل چنین نیست و علاوه بر بانک، در بازار نیز افرادی وجود دارند.
که سفته را به فروش میرسانند و در خصوص این افراد باید که بسیار محتاط بود چرا که ممکن است اسنادی جعلی را به ما بفروشند و اعتبار واقعی نداشته باشند.
سفته برای چه اموری استفاده میشود
سفته کاربرد بسیاری دارد که عبارت است از:
- سفته وسیله ایست جهت پرداخت کالا در معاملات غیر نقدی
- سفته وسیلهای است برای تضمین اجرای تعهدات
- سفته وسیلهای است برای کسب اعتبار
- سفته سند پرداخت دین است
- سفته سندی است که بانکها از وام گیرندهها جهت پرداخت وام دریافت میکنند.
- سفته سندی است که گاه شرکتها از پیکانکاران و یا کارمندان و کارگران خود برای ضمانت انجام تعهدشان و یا برای استخدامشان میگیرند.
مورد دوم کاربردی ترین مورد است و افراد در بازار از ان استفاده میکنند.
مورد ششم نیز بسیار شایع بوده و باید این نکته را در نظر داشت که در این مورد، سفته جهت پرداخت نیست و برای پرداخت صادر نمیشود.
و در اصل هدف از صدوران چیزی جز انجام صحیح تعهد نیست و از این رو اصل بر آن است که کارفرما نمیتواند آن را وصول کند.
مگر اینکه اثبات نماید که کارمند، کارگر و یا پیمانکار در انجام تعهدش قصور داشته و کوتاهی انجام داده است.
چگونه یک سفته را بنویسیم؟
شرایط شکلی سفته در ماده ۳۰۸ قانون تجارت ذکر شده است و در صورتی که هر یک از موارد مذکور در ماده رعایت نشود، سند مزایای خود را دیگر نخواهد داشت.
در مواقعی که سفته برای حسن انجام کار داده شده است باید نوشته شود که این سفته برای حسن انجام کار است و اعتباری غیر از این ندارد.
مهمترین آن عبارتند از:
- ۱-امضا / مهر طلبکار
- ۲-تاریخ تنظیم و تحریر سفته
- ۳-مبلغ مورد تأدیه با حروف
- ۴-گیرنده وجه و یا به حواله کرد
- ۵-تاریخ پرداخت
آیا سفته سقف دارد؟
هر برگ از سفته یک سقف خاصی دارد و اگر مثلاً روی سفته نوشته شده باشد بیست میلیون ریال، آن سفته فقط برای دو میلیون تومان دارای اعتبار است و بیش از نمیتوان تعهد نمود بیش از ان در قالب سفته نیست و یک سند طلب عادی است نه تجاری.
آیا معاملات سفته، معاملاتی است تجاری؟
معاملات برواتی از معاملاتی است که ذاتاً تجاری است ولی در خصوص چک ماده ۳۱۴ قانون تجارت، معاملات مربوط به چک را تجارتی نمیشناسد و در حقیقت در باب سفته مادهای صریح وجود ندارد و این موضوع اختلافی تلقی میشود.
آیا سفته را میتوان انتقال داد؟
سفته قابلیت انتقال به غیر را دارد و همانطور که پیش تر بیان شد، میتوان سفته را بطور به حواله کرد صادر نمود و شخصی که سفته در دست اوست اختیار انتقال سفته را خواهد داشت.
حتی اگر سفته به حواله کرد نیز نباشد، دارنده سفته میتواند آن را پشت نویسی و یا در اصطلاح حقوقی آن را ظهر نویسی نماید و به غیر دهد و ظهر نویسی که برای انتقال صورت گرفته باشد.
کلیه حقوق و مزایای سند را داراست ولی ظهر نویسی تنها راه انتقال نیست و با انتقال عادی نیز میتوان این سند را منتقل نمود.
چگونه سفتهای را پشت نویسی نماییم؟
ظهر نویسی سفته همانند ظهر نویسی چک، برای انتقال به دیگری و یا وصول وجه مورد استفاده قرار میگیرد و دارنده جدید سفته همان حقوق و مزایای دارنده پیشین را خواهد داشت.
برای پشت نویسی سفته، باید ظهر آن را امضا نمود و در صورتی که شخص بخواهد به دیگری وکالت دهد به دیگری برای وصول وجه، باید وکالت برای وصول در ظهر نگاشته شود.
وصول سفته چگونه است؟
برای وصول سفته از ۲ راه میتوان اقدام کرد:
۱-اجرای اسناد رسمی: سفته سندی است لازم الاجرا، از این رو اگر دارنده وظایف قانونی خود را تمام و کمال انجام داده باشد.
میتواند علیه صادر کننده، ظهر نویس و ضامن به بخش اجرای اسناد رسمی در اداره ثبت مراجعه و تقاضای توقیف اموال و وصول مطالباتش را بنماید.
۲-مراجع قضایی دادگستری: دارنده سفته میتواند دادخواست حقوقی علیه یکی و یا تمامی مسئولان بدهد.
پس از اینکه شخص دارنده اقامه دعوا نمود، دادگاه معادل آن وجهی که در سفته ذکر شده است را از اموال طرف دعوا به عنوان تأمین اخذ مینماید.
و این تأمین نیازمند ارائه دلیل و اثبات نبوده و دارنده سفته میتواند در زمان اقامه دعوا، صرفاً دادخواست توقیف اموال را مطرح نماید و این امر موجب اطمینان خاطر دارنده سفته میشود.
البته باید توجه داشت که در این حالت زمانی که صادرکننده محکوم گردد ولی اموالی از او به دست نیاید، دارنده میتواند وفق قانون نحوه محکومیتهای مالی، تقاضای بازداشت محکوم علیه را بنماید.
نحوه اعتراض به سفتهای که پرداخت نشده
شخصی که سفته در دستان اوست باید در موعد مقرر و سررسید، سفته را مطالبه نماید و اگر وجه مندرج در سفته پرداخت نگردید، میبایست که ظرف ۱۰ روز از تاریخ سر رسید، سفته را واخواست نماید.
واخواست در حقیقت یک نوع اعتراض رسمی است در مقابل سفتهای که در زمان سر رسیدش، پرداخت نشده است. اعتراض واخواست علیه شخصی که سفته را صادر کرده است صورت میگیرد و بطور رسمی باید که به او ابلاغ گردد.
برگههای واخواست نیز نسخه چاپی است که توسط دادگستری مهیا شده است و بانکها آن ها را ارائه میدهند.
دادگاه دستور پرداخت وجه سفته را در برگههای واخواست مینویسد و واخواست با کاغذ کاربن در ۳ نسخه تنظیم میشود و واخواست کننده آن را امضا مینماید، تمبر را میچسباند و نهایتاً مأمور اجرا آن را ابلاغ مینماید.
نکته حائز اهمیت آن است که اگر شخص در موعد مقرر اعتراض واخواست نماید، این حق برای او وجود دارد که پیش از رسیدگی و صدور حکم، اموال طرف مقابل را توقیف نماید.
در این شرایط شخصی که سفته در دست اوست، برای وصول مطالباتش نسبت به نسبت به دیگران اولویت و تقدم دارد و دادگاه به محض اینکه دارنده سفته چنین تقاضایی را بنماید، معادل وجه را از اموال طرف مقابل، به عنوان تأمین، توقیف مینماید.
نکته: می توان بدون واخواست سفته نیز از طریق مطالبه طلب از صادرکننده سفته اقدام نمایید.
مسئولیت تضامنی شخص صادر کننده و ظهر نویسان سفته
گاه مشاهده میشود که سفته بوسیله ظهر نویسی به افراد متعددی منتقل میشود و شخصی که سفته در دستانش است نمیداند باید به چه کسی رجوع نماید و چه کسی مسئول پرداخت است؟
در این حالت باید بیان کرد که شخص صادرکننده و امضا کننده و تمامی اشخاصی که ظهر سفته را نوشتهاند، در مقابل دارنده سفته مسئولیت تضامنی داشته.
و دارنده به هرکدام که بخواهد میتواند رجوع کند. البته برای استفاده از مسئولیت تضامنی باید ظرف یک سال از تاریخ واخواست، دادخواستش را به دادگاه ارائه نماید، چرا که اگر دارنده این مرحله را طی نکند، دعوای او علیه ظهر نویسان مسموع نخواهد بود.
باید دقت داشت که افراد میتوانند پرداخت وجه سفته را ضمانت کنند و این ضمانت، ضمانتی است که مرتبط با صادرکننده و یا ظهر نویسان است.
و در این حالت ضامنی که ضمانت صادرکننده و یا ظهر نویس را کرده است فقط با شخصی که ضمانتش را کرده است مسئولیت تضامنی خواهد داشت نه با تمامی ظهر نویسان و صادرکننده.
ضمانت اجرایی سفته چیست؟
ضمانت اجرایی برای عدم رعایت شرایط شکلی سفته در قانون به صراحت ذکر نشده است و به جهت اینکه بسیاری از مقررات سفته و برات یکسانند، از وحدت ملاک مقررات برات که در ماده ۳۱۹ قانون تجارت استفاده میشود و بیان میشود که رعایت شرایط شکلی الزامی است.
در ماده مذکور ذکر شده است که اگر وجه برات، سفته و یا چک را نتوان در مرور زمان ۵ ساله مطالبه نمود، دارنده اسناد فوق الذکر میتواند تا حاصل شدن مرور زمان اموال منقول وجه آن را از کسی که به ضرر وی استفادهای بلاجهت نموده است، مطالبه نماید.
مدت زمان اعتبار سفته
سفته مدتی ندارد ولی یک سری مدت در سفته وجود دارد که باید برای برخورداری از امتیازش باید رعایت شود مثلا اگر ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ واخواست بگذرد بخواهد تامین خواسته بگیرد.
باید خسارت احتمالی بدهد و یا از تاریخ واخواست سفته دارنده به مدت ۵سال فرصت دارد تا نسبت به وصول مبلغ سفته اقدام نماید مگر اینکه طرف خودش اقرار نماید.