طریقه و نحوه ی مطالبه ی سفته

نقش اسناد تجاری در قانون و عرف تجاری ما امری غیر قابل انکار می باشد، چراکه قانون گذار در خصوص اسناد تجاری، مزایا و امتیازهای قانونی مختلفی را به وجود آورده است.

در قانون تجارت ما اسناد تجاری شامل برات، سفته، چک و… می شود که در حال حاضر چک و سفته از مهم ترین و کاربردی ترین آنها محسوب می شود.

در این نوشتار قصد داریم به طریقه و نحوی مطالبه ی انواع سفته اعم از عندالمطالبه، تاریخ گذشته، سفید امضا، بابت حسن انجام کار و…بپردازیم.

سفته چیست؟

سفته یا فته طلب، یک نوع سند تجاری در قانون تجارت ما است که صادر کننده آن اصولا به خاطر دین، تعهد، تضمین و … که به یک نفر دارد و به جهت اینکه به نوعی طلبکار اطمینان از بابت پرداخت دین و تعهد حاصل نماید و البته این امکان رو داشته باشد که به بدهکار مراجعه نماید، بدهکار برای طلبکار خود سفته صادر می کند.

نکته لازم به ذکر در خصوص سفته، مسئول پرداخت سفته می باشد. در سفته برخلاف چک همواره پرداخت کننده اشخاص می باشند در حالی که اصولا پرداخت چک توسط بانک صورت می گیرد.

انواع سفته و مندرجات آن

مطابق با قانون تجارت، یک سفته دارای مندرجاتی از جمله تاریخ صدور، مبلغ، نام گیرنده و دریافت کننده سفته و تاریخ پرداخت سفته از جمله مندرجات سفته محسوب می شود.

از مندرجات فوق فقط تاریخ صدور سفته امری الزامی است و بنابراین صدور سفته در وجه حامل صحیح می باشد.

اما در خصوص انواع سفته باید بیان داشت که اصولا سفته بر اساس زمان و موعد پرداخت تقسیم بندی خواهد شد.

در این باره باید اذعان داشت؛ ممکن است که صادرکننده یا هریک از امضا کنندگان سفته (به عنوان ضمانت یا انتقال دهنده) متعهد شوند که مبلغ سفته را در موعد معین پرداخت نمایند یا ممکن است موعدی تعیین نشده باشد و صادرکننده متعهد شود که هر موقع دارنده به وی مراجعه نماید وجه سفته را پرداخت نماید که اصطلاحا به آن سفته عندالمطالبه گفته می شود.

اما نوع دیگر سفته که امروزه بسیار امری رایج می باشد؛ سفته به جهت حسن انجام کار و تضمین می باشد که بیشتر به آن پرداخته خواهد شد.

طریقه و نحوه ی مطالبه ی سفته

سفته برخلاف چک که از طرق مختلفی امکان طرح دعوا و وصول وجه آن میسر می باشد، تنها از یک طریق امکان مطالبه خواهد داشت و آن هم از طریق دادگاه حقوقی محل اقامت صادرکننده یا هریک از امضا کنندگان سفته می باشد.

در این باره باید بیان داشت که:

دارنده سفته در صورت مراجعه به هریک از مسئولان سفته؛ اعم از صادرکننده، ضامن، ظهر نویسی (انتقال دهنده) و مواجهه با عدم پرداخت آن، می بایست با مراجعه به دادگاه حقوقی محل اقامت مسئول یا مسئولان سفته، یا دفاتر خدمات قضایی و پرداخت هزینه دادرسی اقدام به ثبت دادخواست بنماید.

ذکر این موضوع ضروری است که؛ در صورتی که مبلغ سفته کمتر از بیست میلیون تومان باشد می بایبست برای مطالبه و وصول به شورای حل اختلاف مراجعه و اقدام به طرح دعوا نمود.

در خصوص هزینه دادرسی نیز باید بیان داشت که؛ اگر مبلغ سفته تا بیست میلیون تومان باشد هزینه دادرسی معادل دو نیم درصد ارزش خواسته می باشد.

و اگر مبلغ سفته بیش از بیست میلیون تومان باشد سه نیم درصد ارزش خواسته به عنوان هزینه دادرسی می بایست پرداخت نمود.

اما نکته ی مهم و قابل توجهی که می بایست به آن توجه نمود بحث مطالبه در موعد های تعیین شده می باشد.

به عبارتی دیگر قانون تجارت بیان داشته است که، دارنده سفته می بایست پس از حداکثر ده روز از تاریخ سررسید سفته برای پرداخت آن مراجعه نماید و الا فقط حق مراجعه به صادر کننده سفته را دارد و حق رجوع او به انتقال دهندگان (ظهر نویس) و ضامنین سفته از بین خواهد رفت.

وضعیت حقوقی سفته سفید امضا و بابت حسن انجام کار

امروزه به دلیل رواج نقض تعهدات و البته کم رنگ شدن اعتماد، افراد به جهت جلب اعتماد و جلوگیری از نقض تعهد و ایجاد یک اهرم فشار به افراد، جهت انجام عمل یا تعهدات مطابق با توافق صورت گرفته، اقدام به اخذ چک یا سفته به عنوان ضمانت و وثیقه می نمایند.

اما از آنجایی که هر شخصی دارای دسته چک نمی باشد، صدور سفته بابت تضمین و حسن انجام کار امری بسیار رایج می باشد.

مطابق با اوصاف و ویژگی هایی سفته و البته عدم موانع قانونی در خصوص سفته سفید امضا و حسن انجام کار، صدور سفته سفید امضا و بابت حسن انجام کار قابل مطالبه و پیگیری در مراجع قضایی خواهند بود البته نباید صدور سفته بر اساس تعهد یا کار نامشروع باشد.

برای مثال شخصی بابت باخت در قمار بازی، و ضمانت و تعهد به پرداخت مبلغ، سفته ای صادر کند.

نکاتی که در هنگام تکمیل سفته ی حسن انجام کار می بایست درنظر گرفت

در هنگام تکمیل سفته بابت ضمانت و حسن انجام کار، به جهت جلوگیری از سو استفاده ی احتمالی می بایست مواردی را به خاطر داشت نشود.

در این باره باید گفت که، تاریخ پرداخت در سفته درج نشود و قید شود که صدور سفته به جهت، حسن انجام کار یا بابت تضمین کار می باشد.

همچنین بر روی قید حواله کرد نیز خط کشیده شود تا مانع از انتقال مجدد سفته شود و بهتر است که حتی الامکان در قرارداد شماره و مندرجات سفته قید شود.

اعتبار سفته تاریخ گذشته، مخدوش و…

اگرچه می بایست در هنگام نگارش سفته یا چک از دقت کافی به جهت جلوگیری از خط زدن آن خود داری نمود، ولی این موضوع تاثیری در اعتبار و صحت سفته ندارد و همچنان از نظر قانونی دارای اعتبار خواهد بود.

در خصوص سفته تاریخ گذشته نیز باید بیان داشت که:

همانطور که در مبحث مطالبه ی سفته اشاره شد، اگر دارنده ی سفته ظرف ده روز از تاریخ سر رسید اقدامی به جهت وصول وجه سفته ننماید دیگر حق مراجعه به سایر مسئولین سفته از قبیل ضامنان و ظهر نویسان نخواهد داشت، اما این امر منافی مسئولیت صادر کننده سفته نمی باشد و دارنده سفته کماکان معتبر بوده و صادر کننده در برابر دارنده مسئول می باشد مگر اینکه به موجب ماده ۳۱۸ قانون تجارت از تاریخ صدور سفته پنج سال سپری شود و دارنده اقدامی به جهت وصول سفته انجام ندهد که در این صورت صادرکننده نیز دربرابر دارنده مسئولیتی نخواهد داشت.

نتیجه گیری

در پایان و به عنوان نتیجه گیری کلی از آنچه که بیان شد؛

سفته یک نوع سند تجاری محسوب می شود که دارنده یا هریک از امضا کنندگان آن به عنوان ضامن یا ظهر نویس (انتقال دهنده) متعهد می شوند وجه سفته را در تاریخ معین، یا هر موقع که دارنده تقاضا نمود به وی پرداخت نمایند.

در سفته برخلاف چک اولا پرداخت کننده شخص می باشد و با بانک مواجه نخواهیم بود و ثانیا فقط و فقط از طریق دادگاه های حقوقی می توان اقدام به وصول وجه سفته نمود.

سوالات رایج

برای مطالبه ی وجه سفته چه اقدام یا اقداماتی می بایست انجام داد؟

مطابق با قانون تجارت، دارنده سفته می بایست ظرف مدت ده روز از تاریخ سررسید سفته به دارنده مراجعه نموده و ظرف مدت یک سال از تاریخ مراجعه علیه صادرکننده یا هریک از امضاکنندگان سفته طرح دعوا نماید.

آیا به سفته خسارت تاخیر در پرداخت تعلق خواهد گرفت؟

طبق قانون آئین دادرسی مدنی در صورتی که دارنده سفته آن را مطالبه نماید و دارنده با توانایی مالی از پرداخت وجه سفته امتناع نماید با توجه به نرخ سالانه بانک مرکزی  و به درخواست دارنده خسارت تاخیر به سفته تعلق خواهد گرفت.

درصورت امتناع کارفرما از تحویل سفته بابت حسن انجام کار چه اقدامی می توان انجام داد؟

کارمند در این صورت وبا اثبات صدور سفته به جهت حسن انجام کار می تواند مطابق با قانون مجازات اسلامی شکایتی تحت عنوان خیانت در امانت یا سو استفاده از سفید امضا علیه کارفرما مطرح نماید.