چک از رایج ترین اسناد بین مردم برای پرداخت می باشد که در سالیان گذشته هم تغییراتی برای سازگاری و جلوگیری از سوء استفاده از آن به عمل آمده است.
در چک به جز کسی که چک را صادر می کند ممکن است کسی هم از وی ضمانت کند لذا هر دو نفر مسئولیت پرداخت وجه چک را به دارنده دارند.
در ادامه بیشتر به ضامن چک خواهیم پرداخت.
مسئولیت ضامن امضا کننده چک
گفتیم که چک از رایجترین اسناد و وسایل پرداخت میان مردم است به خاطر مزایایی که دارد یکی از همین مزایا مسئولیت تضامنی امضا کنندگان آن می باشد.
برای مثال ضامنی که چک را امضا می کند باید بداند ممکن است دارنده چک در دادگاه تنها علیه وی طرح دعوا کند بدون آنکه اسمی از صادر کننده بیاورد.
ضامن ممکن است از صادر کننده چک ضمانت کند و یا اینکه از ظهر نویس یا انتقال دهنده ضمانت کند و نکته اساسی این است که ضامن در سند تجاری صرفا با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از وی ضمانت کرده است.
برای مثال اگر از صادر کننده ضمانت کرده باشد تا وقتی وی مسئول باشد ضامن هم مسئول است اما اگر دیگر صادر کننده مسئولیت نداشته باشد ضامن هم مسئولیتی ندارد.
شکایت از ضامن چک
قبل از هر چیز باید دانست که مطابق قانون تجارت در ماده ۳۱۵ شرایط خاصی برای مطالبه چک پیش بینی شده است.
یعنی کسی که چک در دست اوست باید این موارد را رعایت کند.
با این توضیح که دارنده چک باید در مهلت های ۱۵ روز یا ۴۵ روز حسب مورد اگر در یک شهر مشترک بود محل صدور و محل وصول و اگر در شهرهای یکسان نبود، را برای مراجعه به بانک و مطالبه رعایت کند.
دو فرض را باید در این زمینه بررسی کنیم:
- اگر صادر کننده چک نزد بانک وجه را تدارک دیده و مبلغ کامل در بانک موجود باشد اما به دلیلی مانند اینکه بانک ورشکسته شده است امکان پرداخت مبلغ وجود ندارد در اینجا اگر مهلت های ۱۵ روز و ۴۵ روز گذشته باشد ضامن صادر کننده مسئولیتی نخواهد داشت.
- در فرضی دیگر صادر کننده مبلغ را نزد بان کامل نکرده است یا اصلا حساب وی خالی بوده بستگی دارد به این که ضامن از چه کسی ضمانت کرده باشد.
اگر ضامن از ظهر نویس ضمانت کرده باشد و مهلت های بالا برای مطالبه رعایت نشده باشد نزد بانک ضامن مسئولیتی نخواهد داشت.
اما اگر ضامن از صادر کننده ضمانت کرده باشد ضامن با صادر کننده مسئولیت خواهد داشت.
ظرف مهلت های ۱۵ روز و ۴۵ روز اگر به بان مراجعه بشود برای مطالبه و در صورت خالی بودن حساب گرفتن گواهی عدم پرداخت تاثیر زیادی در مسئولیت مسئولین که امضا کنندگان چک دارد.
- حال فرض کنیم که دارنده در مهلت های مقرر به بانک مراجعه کرد و گواهی عدم پرداخت را اخذ کرد آیا هر زمانی می تواند علیه ظهر نویس و باقی مسئولین اقامه دعوا کند؟
باید گفت تا یک سال می توان اقامه دعوای حقوقی کرد.
نکاتی درباره ضامن چک
همانطور که گفتیم کسی که امضای وی در چک باشد چه به عنوان ضامن یا ظهر نویس مسئولیت تضامنی دارد و دارنده یعنی کسی که چک در اختیار اوست می تواند علیه همه آنها یا فقط برخی از آن ها به دلخواه خود طرح دعوا کند.
اما نکته ای مهم این است که در مقابل ضامن چک ما نمی توانیم شکایت کیفری کنیم و چنین چیزی در قانون وجود ندارد و آنچه گفته شده شکایت کیفری علیه صادر کننده است نه ضامن چک.
پس ما یک مهلت داریم که اگر محل صدور چک یا محل وصول چک در یک شهر باشد مهلت ۱۵ روزه است که دارنده چک اگر بخواهد به ظهر نویسان و به تبع آن از ضامن ظهر نویس ها مطالبه وجه کند باید مهلت مزبور را رعایت کند و اقدام به گرفتن گواهی عدم پرداخت از بانک کند.
حال پس از گرفتن گواهی مزبور تا یک سال حق اقامه دعوا در دادگاه وجود دارد اگر این مهلت ها رعایت نشود مسئولیت ظهر نویس و ضامن های ایشان منتفی می شود.
اگرچه مهلت هایی برای شکایت و طرح دعوا علیه ظهر نویس و ضامن های ایشان وجود دارد. اما اگر ضامن از صادر کننده ضمانت کرده باشد مسئولیت وی سنگین تر خواهد بود.
نمونه رای محکومیت ضامن و صادر کننده چک
رای بدوی
در خصوص دعوی الف.الف. فرزند الف. به طرفیت ف.م. – ع.الف. و ع.ن. به خواسته مطالبه وجه چک مبلغ ۹۲۰ میلیون ریال و مطالبه خسارت دادرسی و تأخیر تأدیه به شرح دادخواست که خواهان بیان داشته خوانده ردیف سوم ع.الف. چک مذکور را با تاریخ ۹۱/۱۰/۱۳ اصلاح و به مبلغ مذکور صادر نموده و دو خوانده دیگر پشت آن را هم به عنوان ضمانت امضاء نمودند دادگاه با توجه به اظهارات خواهان، ملاحظه چک صادره و گواهی عدم پرداخت که اصل آن هم ملاحظه شده است و عنایت به اینکه خوانده ردیف سوم حسب اقرار خود در مورخه ۹۱/۱۰/۱۲ تاریخ و مبلغ چک را به مبلغ ۹۲ میلیون تومان در ساعت حدوداً ۶ بعد از ظهر اصلاح نموده و دو خوانده دیگر ضمن قبول آنکه امضاء توسط آنان صادر شده و اقرار به اینکه ساعت حدود ۱۱/۲۰ شب همان روز (حدود ۶ ساعت پس از صدور و اصلاح چک) بوده است ادعا نمودند از مبلغ دو میلیون تومان ضمانت نمودند نه ۹۲ میلیون تومان و یا آنکه بدون اینکه متن اصلاح شده را ببینیم امضاء نمودیم که صرف نظر از غیرواقعی بودن ادعای مذکور درخواست صدور قرار کارشناسی آنان با توجه به تاخر امضاء دو ضامن از صادرکننده حسب الاقرار آنان لغو و بی فایده می باشد لذا با توجه به مراتب و اقرار هر سه خوانده دعوی خواهان موجه تشخیص به استناد مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ از قانون آیین دادرسی مدنی، ماده ۱۳۰۱ قانون مدنی، مواد ۳۰۹-۳۱۴ و ۴۰۳ قانون تجارت و استفساریه ماده واحده تبصره ماده ۲ قانون صدور چک مصوب ۱۳۵۵ هر سه متهم (صادرکننده ع.الف. و دو خوانده دیگر به عنوان ضامن) به استرداد مبلغ نهصد و بیست میلیون ریال به عنوان اصل خواسته مذکور و به پرداخت مبلغ ۱۸/۵۴۲/۰۰۰ ریال خسارت دادرسی و ما به التفاوت نرخ تغییر شاخص قیمت ها از تاریخ صدور چک ۹۱/۱۰/۱۳ لغایت زمان پرداخت محکوم به در حق خواهان به عنوان تضامنی محکوم می گردند. رای صادره حضوری ظرف ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل تجدید نظر می باشد.
جمع‌بندی
همانطور که گفتیم قانون گذار. برای دارنده تکالیفی را در نظر گرفته است که طبق آن مهلت مراجعه به بانک و گرفتن گواهی عدم پرداخت و طرح دعوا ظرف یک سال می باشد اگر این مهلت ها توسط دارنده رعایت شود.
صادر کننده و ظهرنویس و ضامنان ایشان در مقابل دارنده مسئولیت تضامنی دارند و می توان علیه همه ای آنان یا برخی از آنان طرح دعوا کرد. و گفتیم که طرح دعوا علیه صادر کننده ظهر نویس و ضامنان آنها به دلخواه می باشد.
اگر دارنده چک به تکالیف خود که همان مهلت ها است عمل نکند حق طرح دعوا و مطالبه علیه ظهر نویسان و ضامن ایشان را نخواهد داشت و تنها حق مراجعه به صادر کننده و ضامن صادرکننده را دارد.
حال اینجا به نکته ای که در بالا ذکر شد باید دوباره اشاره کنیم و آن اینکه اگر چه حق مراجعه به صادر کننده و ضامن وی وجود دارد اما اگر وی ثابت کند که به علتی که مربوط به بانک می باشد مثل ورشکستگی بانک وجه چک قابل وصول نیست، خود صادر کننده هم مسئولیتی نخواهد داشت.
سوالات متداول
آیا علیه ضامن چک شکایت کیفری ممکن است؟
خیر علیه ضامن چک فقط دعوای حقوقی امکان‌پذیر است و شکایت کیفری علیه ضامن چک وجود ندارد.
مهلت قانون شکایت علیه ضامن چک چگونه است؟
در بالا توضیح داده شد که بستگی دارد ضامن در چک از چه کسی ضمانت کرده باشد از صادر کننده یا از ظهر نویس، در ضمانت از ظهر نویس لازم است که مهلت یک ساله رعایت شود همچنین مهلت ۱۵ روز و ۴۵ روز هم باید رعایت شود اما در ضمانت از صادر کننده برای رجوع به ضامن صادر کننده خارج از مهلت ها هم می توان طرح دعوا کرد.
نحوه شکایت از ضامن چک چگونه است؟
طبق قواعد طرح دعوا در دادگاه از طریق تقدیم دادخواست می توان از ضامن چک مطالبه وجه کرد. لذا اگر مطالبه وجه چک از ضامن تا ۲۰ میلیون باشد باید در شورای حل اختلاف مطرح کرد و مازاد بر آن در دادگاه.
4 پاسخ
سلام
پژو ۴۰۵ خریدم از شخصی به نام الف و تاریخ ۱۴ اسفند ۹۹ به من وکالت کامل فروش و تعویض پلاک داد و کل مبلغ ماشین را گرفت در ضمن ماشین شکایتی داشت و معایته هم نداشت بدلیل ارتفاع کم نتوانسته بود معاینه بگیرد..
من ماشین را و اسناد را تحویل گرفتم و روز بعد ماشین به مدت ده روز توفیف شد یک ماه وکالت کاری داشتم تاریخ متقضی شد و طرف می گفت دومیلون بده تا من تمدید کنم تا اینکه یک ماه پیش به کسی دیگر بدون ابطال وکالت من
وکالت تعویض پلاک داده ایا من می توانم علیه اوشکایت کنم یا نه
سلام: شما می توانید به استناد مبایعه نامه اقدام به طرح شکایت انتقال مال غیر نموده و درخواست رسیدگی نمایید رای راهنمایی بیشتر از طریق وکلای انلاین سامانه وکیل تاپ مشاوره نمایید.
البته رسید داد که معاینه بگیرد و ظرف پنجوروز تحویل دهد که نداد
سلام. سال ۱۳۹۵مبلغ ۴۵ میلیون تومان به یکی از مشتریان خود، جنس فروخته ام و ایشان یکی از حواله های موسسه مالی و اعتباری مهر را بابت این فاکتور به بنده دادند و پشت حواله را خودشان به عنوان ضامن امضاء کردند الان بعد از ۶ سال حکم جلب صادر کننده حواله را دارم ولی مطمنم از ایشان نمیتوانم چیزی بگیرم چون اولاً آدرس و تلفن خود را تغییر دانده اند و دسترسی ندارم و در ثانی مال و اموال هم ندارند.
حالا آیا من میتوانم بر عیله خریدار اصلی (مشتری خودم که پشت حواله را امضاء کرده اند)، برای گرفتن طلبم شکایت کنم؟ منظور من اقامه دعوی بر علیه ظهرنویس نیست. چون ظاهراً مهلت اینکار گذشته. منظور من این هستش که اقامه دعوی کنم و بگم شما از من جنس خریدین و این حواله هارو دادین و الان پول نمیشه و شما باید طلب منو بدین؟
ممنون میشم پاسخ بنده را ایمیل بکنید.