طلاق خلع و مبارات یعنی چه و فرق بین طلاق خلع و مبارات

امروزه طلاق یکی از مهمترین و بزرگترین مشکلاتی است که گریبان گیر خانواده می‌شود و بسیاری از خانواده‌ها درگیر آنند. باید در نظر داشت که این امر بسیار دشوار هر چقدر هم که سخت باشد به لحاظ روحی، رویه حقوقی و … اما بی شک آشنایی با آن و آشنایی با احکام آن به افراد کمک خواهد کرد که هیچ حقی از آن ها ضایع نگردد و با آگاهی و اطلاعات دقیق و کامل دست به این امر بزنند و علقه زوجیت خودشان را خاتمه دهند.

در حقیقت بر اساس فقه اسلامی و ایضاً قانون کشور جمهوری اسلامی ایران، حق‌های طلاق تماماً را برای مردان دانسته شده است و بدین ترتیب، زن‌هایی که از زندگی خود ناراضی هستند گاها حاضر می‌شوند که مالی را به مرد بپردازند تا فقط آن ها را طلاق دهند و رها شوند.

دسته بندی انواع طلاق

در ابتدای امر باید در نظر داشت که طلاق به دو دسته کلی تقسیم می‌شود، طلاق رجعی که در زمان عده (مدتی که باید زن صبر کند و ازدواج نکند) مرد به زن می‌تواند رجوع نماید و حتی بدون خواندن صیغه به زندگی مشترکشان ادامه دهند.

طلاق بائن، طلاقی است که مرد به هیچ طریقی دیگر حق رجوع به زوجه‌اش را نخواهد داشت و به محض اجرای صیغه طلاق، علقه زوجیت به کلی از بین خواهد رفت و رجوعی در مدت عده(زمان رجوع) وجود نخواهد داشت.

طلاق بائن خود نیز به دو دسته تقسیم می‌شود که عبارت است از:

1. طلاق خلع
2. طلاق مبارات

طلاق توافقی که بیش از ۳۰-۴۰ درصد طلاق‌های کشور را تشکیل می‌دهد، نوعی طلاق است که در قوانین مدنی و همچنین قانون حمایت از خانواده آمده است و علل متفاوتی دارد. به عنوان مثال: عدم تمایل زوجین به دعوا و جنجال و بحث‌های متعدد، عکس العمل های غیر معمول و غیر متعارف، اتلاف وقت و … .

قانون مدنی این نوع طلاق را صراحتاً طلاق توافقی نامیده است و با نام‌های طلاق خلع و مبارات مطرح کرده است. خلع و مبارات دو نوع از طلاق‌های توافقی است که در فقه و حقوقی اسلامی مطرح می‌گردد و هر دو، با در اختیار قراردادن و واگذاری مالی از سوی زن به شوهر انجام می‌شود.

در حقیقت این دو طلاق طلاق‌هایی است که نفرت و کراهت و اختلافات زیادی بین زوجین وجود داشته و زوج بر حسب قول عرف بیان می‌کند که «مهرم حلال و جانم ازاد»، مالی را به مرد می‌بخشد و خود را مطلقه و رها می‌کند.

طلاق خلع یعنی چه

معنای لغوی خلع عبارت است از کندن و درآوردن. در اصلاح چون زن و شوهر به لباس یکدیگرند خلع کلمه و کنایه‌ای است برای عمل طلاق.

در اصطلاح حقوقی و طبق ماد ۱۱۴۶ قانون مدنی طلاق خلعان طلاقی است که زن به وسیله کراهتی که نسبت به مرد به جهات خصوصیات و خلق شوهر، قباحت منظر، سوء اخلاق، نقص عضو، دست به زن داشتن، داشتن همسرهای متعدد، و… دارد باید مالی را که معادل کمتر، بیشتر و یا مساوی مهریه است را به مرد داده و او را راضی به طلاق نماید.

در طلاق خلع شوهر خالع، و زن مختلعه نامیده می‌شود.

صیغه طلاق خلع چگونه است؟

طلاق به جهت اینکه ایقاع است، موافقت و رضایت زن درآن نیازی نیست اما اگر طلاق به صورت خلع باشد، همانند عقد دارای دو طرف بوده و توافق دو اراده که یکی ایجاب و دیگری قبول است محقق می‌گردد. اما باز هم ماهیت آن ایقاع می باشد و این توافق طلاق را تبدیل به عقد نمی کند

صیغه طلاق به این صورت است که مرد به زن می گوید: زَوْجَتِی فلانه (اسم زن) خَلَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ و هی طالق یعنی بر اساس آنچه که بذل شده زنم را طلاق دادم و او آزاد است.

منظور از فدیه در طلاق خلع چیست؟

فدیه یا فداء آن مالی است که در طلاق خلع، زن به مرد می‌دهد برای اثبات شدت کراهت و نفرت خود از مرد.

نکات حقوقی فدیه:

1. میزان این فدیه میزان دقیق و مشخصی نداشته و به توافق طرفین بستگی دارد و ممکن است سه حالت باشد:
   الف) بیش از مهریه
   ب) مساوی مهریه
   ج) کمتر از مهریه
2. فدیه می‌تواند که عین، دین و یا منفعت باشد.
3. باید این نکته را نیز در نظر داشت که نفقه‌ای را که بر عهده شوهر است و یا شیربهای فرزندان در مدت تعیین شده را به عنوان فدیه می‌توان قرار داد.
4. باید این نکته را نیز در نظر قرار داد که فقط مال می‌تواند بذل شود و به جهت اینکه مال مذکور، در مقابل طلاقی است که مرد بدان رضایت می‌دهد، باید که حتماً قابلیت تملیک داشته باشد و در غیر این صورت، چنین چیزی امکان پذیر نیست.
   به عبارت دیگر، هر چیزی که می‌تواند به عنوان مهریه در نکاح قرار گیرد و مالیت داشته باشد و قابلیت تملیک را داشته باشد، می‌تواند به عنوان فدیه در طلاق نیز مورد بذل قرار گیرد.
5. فدیه باید معلوم باشد و نمی‌توان شیءی مجهول و یا مردد را بذل نمود و راهی که برای معلوم نمودن آن استفاده می‌شود دقیقاً همانند مهریه است.
6. فدیه می‌تواند که عین مهر یا مال دیگری نیز باشد، حال اعم از اینکه این مال خارجی باشد و یا فی الذمه شوهر باشد.

ارکان طلاق خلع چیست؟

1. کراهت و تنفر و نفرتی که زوجه نسبت به شوهر خود داشته به گونه‌ای که زندگی با مرد برایش مشکل و سخت است و علاقه‌ای به ادامه زندگی ندارد.
2. پرداخت و بخشش مال از سوی زن به مرد برای رها گشتن به طوری که مرد دیگر حتی در دوران عده نیز نتواند به زن رجوع نماید.

پشیمانی در بخشش در طلاق خلع یا رجوع از بذل

رجوع از بذل در حقیقت یک عمل حقوقی یک طرفه است و براساس اراده زن صورت می‌گیرد، اما با وجود اینکه یک طرفه است،‌ دارای شرایطی است،‌ به عنوان مثال: زن صرفاً در ایام عده می‌تواند که رجوع به فدیهٔ مورد بذل کند و همچنین زوج در ایام عده باید اطلاع پیدا نماید تا از حقش دفاع کند و اگر از این بذل اطلاع پیدا نکند، رجوعی که زن انجام داده است نسبت به بذل، باطل تلقی می‌شود.

از طرفی زوج نیز باید توانایی بازگشت به ازدواج را داشته باشد بدین منظور که اعمالی صورت نگرفته باشد که مانع از رجوع گردد.

بیشتر مطالعه کنید: طلاق به درخواست زن

به عنوان نمونه می‌توان اینگونه بیان نمود که زوج پس از طلاق خلع گاها با خواهر همسر پیشینش ازدواج می‌نماید و اگر چنین باشد، دیگر زن حق رجوعی نسبت به مبذول نخواهد داشت زیرا اگر زن بتواند که به بذلی که داده شده است رجوع کند ولی مرد نتواند به نکاح پیشینی که صورت گرفته است رجوع نماید، با خواست طرفین این امر مغایر است و بنا بر قاعده لاضرر این رجوع به بذل منتفی و بلا اثر خواهد شد.

طلاق مبارات یعنی چه

مبارات در لغت به معنای جدایی بوده و از این رو زوجین به وسیله این طلاق از هم مفارقت می‌نمایند.

طلاق مبارات طلاقی است که در رابطه با حقوق مالی زن اعم از مهریه، جهیزیه، حضانت فرزندان، ملاقات فرزندان و … توافقاتی صورت می‌گیرد و این توافقات انجام شده در حکم دادگاه درج می‌شود که ضمانت اجرایی قانونی پیدا می‌نماید.

در حقیقت طلاق مبارات وفق ماده ۱۱۴۷ قانون مدنی، نوعی طلاق توافقی و بائن است که به جهت رابطه سرد و عدم علاقه مرد و زن به یکدیگر زن مهر و یا مالی را به مرد می‌دهد و با رضایت از یکدیگر جدا می‌شوند.

مبارات در قانون مدنی تعریفش همانند خلع است با این تفاوت که در مبارات کراهت زوجین دو طرفه است و همچنین بذل مهریه نمی‌تواند از مقداری که مهریه است بیشتر باشد.

برای محقق شدن مبارات چه شرایطی ضروری است؟

1. کراهت زوجین از یکدیگر و عدم تمایل ان ها و نفرت و عدم تمایل به ادامه زندگی مشترک.
2. مشخص گردیدن مقدار فدیه: مقدار فدیه نباید که زاید بر مقدار و میزان مهریه باشد زیرا که زوجین هر دو نسبت به هم کراهت داشته و از انصاف به دور است که برای انحلال عقد نکاح، بیش از مهر پرداخت گردد.

صیغه طلاق مبارات چگونه است؟

صیغه در طلاق در مبارات همچون صیغه در طلاق خلع بوده و همانطور که پیش‌تر بیان شد، طلاق ایقاع است و موافقت زن درآن احتیاجی نیست اما اگر طلاق به صورت مبارات باشد، همانند عقد دارای دو طرف بوده و توافق دو اراده که یکی ایجاب و دیگری قبول است محقق می‌گردد و باید زوج و زوجه هر دو تن به این عمل دهند.

صیغه طلاق مبارات به این صورت است که بَارَاْتُ زَوْجَتى فلان عَلى ما بَذَلَتْ فَهِىَ طالِقٌ که به معنی این می باشد که زنم را در مقابل آنچه که بخشیده طلاق دادم.

شباهت‌های طلاق خلع و مبارات چیست؟

1. برای انجام هر دو طلاق مذکور،‌ طرفین می‌توانند که وکیل داشته باشند تا صیغه طلاق را جاری نمایند.
2. برخلاف طلاق رجعی که تماماً در اختیار مرد است، طلاق خلع و مبارات با توافق زوجین انجام می‌شود.
3. طلاق خلع و مبارات هر دو از جمله طلاق‌های بائن می‌باشند و زوج در زمان عده حق رجوع ندارد.
4. توافق طرفین بر سر مقدار فدیه آن را تبدیل به عقد نمیکند و این طلاق همچنان ایقاع می باشد.

تفاوت‌های طلاق خلع و مبارات چیست؟

1. در طلاق خلع، تنها زوجه است که نسبت به شوهرش بی میل است و کراهت دارد، لکن در مبارات دو طرف نسبت به هم بی رغبت و بی علاقه هستند و تمایلی به ادامه زندگی ندارند و خواستار جدایی از یکدیگرند.
2. در مبارات مالی که زن پرداخت می‌نماید نباید بیش از مقدار مهریه باشد چرا که هر دو طرف تمایل به جدایی از یکدیگر دارند، ولی در طلاق خلع چنین نیست و ممکن است که فدیه‌ای که بذل می‌گردد بیشتر، کمتر و یا حتی مساوی با میزان و مقدار مهریه مندرج در عقدنامه باشد.
3. در نهایت باید یک نکته را توجه نمود و آن عبارت است از اینکه برخی بیان می‌دارند که طلاق خلع و مبارات، با طلاق توافقی تفاوت دارد و مهمترین تفاوت آن ها در امکان رجوع آن هاست.
   در طلاق توافقی، امکان اینکه طرفین به یکدیگر رجوع نمایند وجود دارد، این در حالی است که رجوع در طلاق خلع و همچنین طلاق مبارات وجود ندارد.
4. در طلاق خلع و مبارات تا زمانی که زوجه مال بخشیده و بذل شده را درخواست ننماید، طلاق باین است و مرد هیچ حق رجوعی ندارد و از این رو زوجه حقی مبنی بر نفقه نداشته و از او حتی ارث نمی‌برد.