مقدمه ازدواج که همان نامزدی باشد یک سری احکامی دارد و مهم ترین آن جدایی می باشد که این حق را به طرفین می دهد که هرلحظه اراده کنند از یکدیگر جدا شوند.
حال ممکن است با دادن چنین حقی راه برای برخی از سو استفاده گران جامعه هموار شود تا پس از بردن مال و یا آبروی طرف مقابل برای مدتی بدون مسئولیت به خوش گذرانی بپردازند و سپس با استناد به حکم قانون که بله قانون این حق را به من داده است و می خواهم جدا شوم که در صدد آن بر آمدیم که توجیه کنیم چنین وعده ای اگرچه جایز است اما آثاری دارد که در ذیل بررسی خواهیم کرد.
تعریف نامزدی
نامزدی همان طور که از نامش پیداست به گونه ای اسم دختر و پسر روی هم گذاشته می شود و انتظار می رود که این دو در آینده ای نه چندان دور قرار است با یکدیگر ازدواج کنند به همین مناسبت قانون از نامزدی به عنوان وعده ازدواج نام برده است، تعهد به ازدواج در آینده چرا که ممکن است شرایط ازدواج را نداشته باشند و یا برای شناخت بیشتر خلقیات یکدیگر و این نامزدی دوران پیش از ازدواج می باشد.
آیا نامزدی قابل بر هم زدن است؟
اینکه نامزدی حتما منتهی به نکاح و ازدواج می شود باوری غلط است، چرا که ایشان درست است که وعده به نکاح داشتند.
اما ملزم به اجرای آن نبودند به عبارتی اگرچه نامزد هم بودند ولی هیچکدام مجبور نخواهند بود که با هم ازدواج کنند به همین جهت قانون این اجازه را داده است که هر لحظه اراده کردند از هم جدا شوند حتی اگر این اراده فقط از طرف یکی از آن دو باشد دیگری هم مجبور است که به این جدایی تن بدهد چون هیچ پیوند زناشویی بین ایشان نبوده و نمی تواند کسی که مخالف جدایی است به مرجع قضایی توسل کند و دیگری را مجبور به ازدواج کند.
به این علت که ازدواج امری مهم است و تصمیمی بسیار سرنوشت ساز و آینده این دو قرار است با هم رقم بخورد و این که یک نفر این نامزدی را بر هم بزند دیگری نمی تواند حتی از وی مطالبه خسارت بکند.
اگر که مهریه پرداخت شده باشد به هر مقدار قابل پس گیری می باشد.
بیشتر بخوانید: سریعترین و بهترین راه طلاق
این رجوع از ازدواج که در هر لحظه ممکن است، حقی است که قانون برای طرفین قائل شده تا هیچ گاه تحت هیچ اجباری تن به خواسته دیگری ندهند که از آن به جایز بودن نامزدی یاد می شود.
به این عبارت که همیشه و هر لحظه اجازه دارند نامزدی را به هم بزنند و این جواز به حکم قانون است و خلاف آن نمی توان شرط گذاشت که به چنین جوازی، جواز حکمی می گویند که در مقابل جواز حقی است یعنی فرد حق دارد خلاف جواز توافق کنند و آن را نتوانند به هم بزنند.
احکام سو استفاده گران نامزدی
این حق بر هم زدن نامزدی که قانون برای طرفین پیش بینی کرده است موجب می شود که راه های سو استفاده از آن باز شود به عبارتی هر شخص هوسران مدتی را بدون هیچ الزامی به وعده و فریب دختری را گول زده و در آخر بگوید چون نامزد بودیم و چون من این حق را دارم به هم می زنم و یا در مقابل دخترانی باشند.
که برای کلاهبرداری از پسران ساده با وعده ازدواج پسر مقابل را اغوا کند و هدایایی و اموالی از وی ببرد و سپس که تمامی استفاده های مالی را برد، بگوید من چنین حقی دارم، خیر چنین نیست بلکه قانون راه این سو استفاده ها را بسته است و چنین مقرر کرده است.
که اگر نامزدی را بدون علت موجه یکی از طرفین به هم بزند که در واقع نوعی سو استفاده است می توان جبران خسارات کرد و مخارجی را که ممکن است که هر کدام از طرفین انجام داده باشد استرداد کند و این مخارج، مخارج متعارفی است که انجام شده نه هر مخارجی مثل بردن دختر به گران ترین رستوران ها و سفر های تفریحی بلکه مخارجی مثل گرفتن خانه برای او هزینه لباس عروسی که دوخته شده و از این دست را شامل می شود.
آیا هدیه های نامزد ها به هم بعد از جدایی را می شود پس گرفت؟
هدایای دوران نامزدی معمولا قابل استرداد است هر کدام ایشان که هر هدیه ای به هم دادند می توانند پس بگیرند اما باید در پیرامون این مسئله توضیحاتی داد چرا که در مواقعی ممکن است این استرداد ممکن نباشد، به این عبارت که باید میان انواع هدایا تفکیک قائل شویم مثلا بعضی از هدایا هستند که مصرف شدنی هستند.
مثل: عطر لوازم آرایشی و یا دسته گل هایی که برای دیدار او می برده و یا جعبه شیرینی هایی که هربار با رفتن به منزل ایشان همراه خودش می برده، رستوران و یا تهیه غذا برای خانواده ایشان، چنین هدایایی مسلما قابل استرداد نیست.
چرا که فرد در هنگام تهیه به این فکر نمی کند که این اموال را پس بگیرد چون لزومی برای نگهداری آنها وجود ندارد و استرداد آن متصور نبوده و حتی نمی تواند ادعا کند که مبالغ چنین مخارجی را از دیگری مطالبه کند.
در مقابل هدایایی هستند که قابل باز ستاندن می باشند و نگهداری از آن ها یک امر متعارف می باشد که مثال متعارف آن حلقه نامزدی و طلا و جواهراتی است که تهیه شده از طرف مرد و یا ساعت از طرف دختر و هر چیزی با این معیار که عادتا نگه داشته می شود و حتی اگر این اموال در دست نباشد.
بیشتر بخوانید: وکیل طلاق توافقی در تهران
فرد گیرنده مجبور است قیمت آن ها را بگیرد مگر در یک حالت و آن این است که از بین رفتن این هدایا قهری بوده یعنی به اراده کسی که هدیه را گرفته نبوده است، مثلا جواهر را نرفته است که بفروشد و بگوید بله از بین رفته پولش هم خرج شده است.
در این حالت از بین رفتن قهری نبوده بلکه او اراده کرده است بفروشد و از بین رفتن قهری مثل این است که هدیه ای از جنس شکستنی ها باشد با آمدن یک زلزله تعادل آن به هم بخورد و بشکند و یا گوشی را که هدیه گرفته در کیفش بوده و کیف را در بازار از او دزدیده اند که در این حالت حتی قیمت هم قابل مطالبه نمی باشد.
تکلیف عکس ها و نامه های نامزد ها به هم دیگر بعد از جدایی
ممکن است در دوران نامزدی (که این امر با پیشرفته شدن تکنولوژی دیگر کمتر اتفاق می افتد) نامه و یا عکس های یکدیگر را به هم می دهند و پس از اینکه بخواهند جدا شوند ممکن است ناخواسته و یا با اراده فردی که دیگری را ترک کرده برای از بین بردن آبروی او از نامه هایی که گرفته و یا عکس هایی که دارد سو استفاده کند و یا بلعکس کسی که رها شده بخواهد برای انتقام این کار را کند.
قانون مقرر کرده است که عکس ها و نامه ها را که حتی می توان در ذیل هدایای قابل مصرف نشدنی آورد را اگر چه تصور سو استفاده از طرفین هم نمیرود مجدد، قابل پس گیری می باشد چرا که دلیل دادن نامه و عکس نامزدی و وعده ازدواجی بوده که منتهی به نتیجه نشده است و حال با برهم خوردن نامزدی دلیلی بر باقی ماندن نامه و عکس در دست ایشان نمی باشد.
دادخواست استرداد هدایای نامزدی
دادخواست استرداد هدایا به این شکل است که در قسمت خواهان نام کسی که هدیه داده را نوشته و در قسمت خوانده نام گیرنده آن هدیه،در قسمت بهای خواسته نوشته می شود که الزام به استرداد هدایای نامزدی مشتمل بر… که تقویم شده به فلان مبلغ به تومان،
در قسمت دلایل و منضمات دادخواست هر دلیلی که داشته باشیم برای اثبات ادعا مثل شهادت شهود، استشهاد محلی، فاکتورهای خرید و غیره و در آخر دادخواست به این شکل است؛
ریاست محترم دادگاه های عمومی
احتراما به استحضار آن مقام محترم می رساند اینجانب در تاریخ…..به نامزدی آقای/خانم در آمده ام لکن در حال حاضر به دلیل آن که امکان تفاهم و سازگاری و… در زندگی مشترک آینده وجود ندارد، انصراف خود را از وصلت منظور، به اطلاع ایشان رسانیده ام، مشارالیه علی رغم تقاضای های مکرر بر استرداد نامه های شخصی، عکس های خانوادگی و هدایای مشتمل بر…. خودداری می نماید؛ لذا از آن مقام عالی استدعا دارد حکم محکومیت خوانده دعوی به استرداد کلیه اموال فوق الذکر که در تصرف نامبرده می باشد صادر گردد.
نتیجه گیری
به این نتیجه رسیدیم اگر چه که وعده ازدواج امری قابل برگشت است در هر زمان، ولی به این معنا نمی باشد که هر فردی در جامعه راه سوء استفاده از این حق برای او هموار باشد؛ بلکه تمام جوانب و حقوق طرفین رعایت شده است.
اول از همه که فرد بدون دلیل و عذر موجهی بخواهد بر هم بزند؛ ملزم به پرداخت خسارت می شود و اگر هدایایی گرفته باشند یا داده باشند باز هم در حالت هایی قابل استرداد است. هدایای مصرف نشدنی قابل استرداد است و هدایای مصرف شدنی قابل استرداد نیست.
(مثل سرویس طلایی که در مراسم خواستگاری به دختر هدیه شده اما برای همان مراسم که شیرینی و یک دسته گل هرچند گران قیمت قابل استرداد نیست چون نگهداری از شیرینی و از این دست عرفا امکان ندارد.)
سوالات متداول
وعده ازدواج الزام آور است؟
خیر وعده ازدواج هر لحظه قابل به هم زدن می باشد زیرا ازدواج امری بسیار اساسی و مهم است و هدف از دوران نامزدی این بوده که آیا ایشان با هم تفاهم داشته اند یا خیر پس آخرین اراده ایشان مد نظر می باشد.
اگر سرویس طلایی که مرد هدیه داده است توسط دزد از خانه دزدیده شده باشد قیمت از نامزد ممکن است گرفته شود؟
گفته شده در صورتی هدایای مصرف نشدنی قابل استرداد است که موجود باشد و یا اگز از بین رفته تلف آن ارادی باشد یعنی فروخته باشد دزدی در حکم تلف قهری است و چنین امری ممکن نیست.
جواز بر هم زدن نامزدی به چه معناست؟
در قانون از جواز برخی حکم ها یاد شده یعنی شما می تواند آن را به هم بزنید و خلاف آن نمی توانید شرط کنید که نشود آن را به هم زد.