اینکه سهام عدالت چیست و مشمولین دریافت آن چه کسانی هستند؟یا مراحل فروش سهام عدالت چگونه است؟ سوال هایی است که در ذهن بسیاری از مخاطبین ما وجود دارد
ما در ادامه این مطلب به بررسی پاسخ این دو سوال و نحوه آزادسازی سهام عدالت میپردازیم.
سهام عدالت دولت چیست
سهام عدالت یک نوع یارانه به حساب می آید که از زمان دولت نهم به اقشار کم درآمد جامعه با هدف خصوصی سازی و واگذاری سهام شرکت های دولتی از طریق فروش تسهیلات بخشی از سهام شرکت های دولتی تعاونی عدالت انسانی، تعلق گرفت.
منظور از اقشار کم درآمد جامعه شش دهک پایین درآمدی جامعه هستند که شامل این طرح میشوند و جمعیتی تقریبا ۵۰ میلیون نفر را فرا میگیرند. اجرای این طرح از سال ۱۳۸۴ شروع شد و تا سال ۱۳۹۷ ثبت شماره شبای مشمولان این طرح در سامانه ادامه داشت. این سهام به بخشی از سهام شرکتهای سرمایه پذیر مثل مخابرات، ایرانخودرو، سایپا، دخانیات، پتروشیمی و پالایشگاهی( در مجموع ۳۵ شرکت بورسی و ۱۴ شرکت غیربورسی) مربوط بود.
در مرحله نخست واگذاری سهام عدالت به بعضی افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و رزمندگان بیکار تقسیم شد و برگههایی به عنوان برگه سهام عدالت نیز به مشمولان طرح سهام عدالت تعلق گرفت. طی سالهای ۸۵ تا ۹۵ قرار بر این بود که این شرکتها سود آن بخش از سهامشان که مربوط به سهام عدالت است را به حساب سازمان خصوصی سازی واریز نمایند و این سازمان به نمایندگی از سوی سهامداران عدالت، سود را به خزانه واریز میکرد.
این سود در پایان این ۱۰سال به ازای هر مشمول ۵۳۲ هزار تومان محاسبه شد. همچنین افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی، طبق قانون از ۵۰ درصد تخفیف بهره مند شدند و با تخفیف مبلغ یک میلیون تومان سود دریافت نمودند.
نکته قابل ذکر این است که اگرشما قصد خرید سهام عدالت را دارید باید بدانید که در حال حاضر دیگر امکان ثبت نام سهام عدالت وجود ندارد ولی با آزادسازی این سهام و امکان خرید و فروش سهام در بازار بورس میتوانید این سهام ها را از فروشندگان آن بخرید.
مشمولان سهام عدالت
به طو کلی به افراد زیر سهام تعلق می گیرد:
- مددجویان کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی
- روستاییان و عشایر
- کارگران فصلی ساختمانی
- سایر اقشار( گروههای کمجمعیت مثل خبرنگاران، زنان سرپرست خانوار، طلاب، خادمان مساجد)
- کارمندان و بازنشستگان دولتی، دستگاههای عمومی و بازنشستگان کشوری و لشکری
ارزش سهام عدالت چقدر است؟
در حال حاضر ارزش سهام به حدود ۱۵ تا ۱۶برابر رسیده است و ارزش سهام سه گروه زیر حدود ۱۵ تا ۱۶ میلیون تومان شده است:
- افراد تحت پوشش کمیته امداد
- افراد سازمان بهزیستی
- آن دسته از افرادی که به مبلغ اولیه ۵۳۲ هزارتومانی خود اضافه نمودند و سهم کامل یک میلیون تومانی را داشتند.
همچنین ارزش سهام ۹۹ برای همه اشخاص به یک اندازه تعلق نگرفته و افرادی که مددجوی کمیته امداد امام خمینی و بهزیستی بودند سهام بیشتری دریافت نمودند. ۴۹ شرکت در سبد سهام عدالت قرار دارند که در این بین ۳۶ شرکت( معادل ۷۰ درصد آن) در بورس حضور دارند و ۱۳ شرکت دیگر غیر بورسی هستند.
بدین صورت هر سهامداری که قصد آزادسازی و فروش سهام عدالت خود را داشته باشد، امکان تصمیم گیری برای ۱۰۰ درصد سهامش را ندارد و فقط میتواند درباره ۷۰ درصد سهام خود تصمیم گیری نمایند. البته در جلسه اخیر ستاد راهبری آزادسازی سهام عدالت قرار بر این شد که آن شرکت هایی که در بورس نیستند درخواست پذیرش خود را در یکی از بازارهای بورس یا فرابورس اعلام نمایند.
آزادسازی سهام عدالت یعنی چه
پیش از این امکان آزاد سازی سهام عدالت وجود نداشت. ولی از اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹، طبق دستور مقام رهبری، قرار بر این شد که آزادسازی سهام عدالت انجام شود و بر این اساس سازمان خصوصیسازی امکان انتخاب روش مستقیم را در اختیار مشمولین قرار داد و در صورتی که مشمولان در انتخاب این روش اقدام نکنند، برای آنها روش غیرمستقیم به شکل پیشفرض در نظر گرفته میشود. در ادامه این مطلب در خصوص ویژگی های سهام عدالت، مشمولین این سهام و همچنین نحوه آزاد سازی آن را توضیح میدهیم.
دولت در اجرای این طرح اهداف زیادی در نظر داشت.مثل:
- امکان استقلال خانوارهای نیازمند و کاهش حمایتهای مالی مستقیم دولتی به آنها
- تسریع روند خصوصیسازی از طریق واگذاری سهام شرکتهای دولتی
- استفاده از روشهایی سالم و شفاف برای واگذاری سهام شرکتها
- افزایش تصدیگری های مردمی
- گسترش دادن سهم بخش تعاون در کشور
- توزیع متعادل ثروت و درآمد در سطح کشور
بعد از آزادسازی سهام عدالت بر اساس مصوبه شورای عالی بورس،تصمیم بر این شد که بانکها و موسسات مالی و اعتباری به نمایندگی از شرکتهای کارگزاری نسبت به دریافت سفارش فروش ۳۰ درصد از سهام شرکتهای بورسی و فرابورسی متعلق به دارندگان سهام عدالت اقدام نمایند و فرایند فروش سهام عدالت را به کارگزاریهای مربوطه ارجاع بدهند.
روش های آزادسازی سهام عدالت
دو روش مدیریت مستقیم و غیرمستقیم به منظور آزادسازی سهام عدالت وجود دارد:
۱- روش مدیریت مستقیم: در این روش خود فرد مالکیت و مدیریت سهام خود را برعهده می گیرد. در صورت انتخاب این روش از جانب سهامداران دیگر امکان انتخاب مدیریت غیر مستقیم که توسط شرکت های سرمایه گذاری استانی سهام عدالت مدیریت می شود را نخواهند داشت.
۲- روش مدیریت غیرمستقیم: در این روش فرد، مالکیت سهام خود را از طریق شرکت های سرمایه گذاری استانی سهام عدالت و سرمایه گذاری،در دست خود دارد، اما مدیریت را به این نهادها واگذار می کند.یعنی شرکت ها در این روش به نیابت از سهامدار سهام او را مدیریت میکنند و فرد سهامدار خودش به طور مستقیم در این قضیه درگیر نیست.
همچنین در این روش سود یا زیانی که به سهامدار تعلق میگیرد بر اساس نحوه عملکرد شرکتهای سرمایهگذاری استانی تعیین میگردد.در واقع آن دسته از سهامدارانی که روش غیرمستقیم را جهت آزادسازی سهام خود انتخاب نموده اند، سهامدار شرکت های سرمایهگذاری استانی محسوب میشوند.
پس از اینکه تصویب شد که شرکتهای سرمایه گذاری استانی در بازار سرمایه مورد پذیرش واقع شوند و سهام این شرکتها خرید و فروش شود سهامداران میتوانند سهام خود را در شرکتهای سرمایهگذاری استانی به فروش برسانند.
اگر تصمیم دارید که با این روش سهام خود را آزاد کنید باید به سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) به نشانی sejam.ir مراجعه کرده و از تعداد سهام تخصیص یافته نزد شرکت های سرمایه پذیر سهام عدالت اطلاع پیدا کنید. البته این شرکتهای کارگزاری فقط ارزش سهام شرکتهای بورسی شما را به اطلاع شما میرسانند. به دلیل اینکه ارزش سهمتان در شرکتهای غیربورسی هنوز مشخص نیست.
« هر دوی این روش هایی که در سامانه سهام عدالت برای آزادسازی اعلام شده، بورسی می باشند، به این معنی که از طریق بازار سهام انجام میشوند. »
سهام عدالت افرادی که در این مدت فوت شده اند به ورثه قانونی آنها تعلق میگیرد. به این صورت، وراث مشمولینی که در قید حیات نیستند در صورت انجام فرایند انتقال از این طرح استفاده مینمایند. درواقع سهام عدالت مانند سایر داراییها بر اساس ورقه انحصار وراثت، به نام وراث میشود.
مراحل فروش سهام عدالت
سهامداران سهام عدالت میتوانند به سایت بانکی که شماره شبای آن را برای دریافت سود در سامانه سهام عدالت ثبت کردهاند، مراجعه کرده و فرم فروش وکالتی ۳۰ درصد از سهام خود را پر کنند. پس از گذشت یک الی دو روز، وجه حاصل از فروش این قسمت از سهام عدالت خود را دریافت نمایند.
همچنین بازار بورس و اوراق بهادار تنها محیط هایی که برای خرید و فروش سهام می توان در نظر گرفت به حساب می آیند.بنابراین قبل از هر اقدامی سهامداران متقاضی آزادسازی سهام عدالت، یک کد بورسی دریافت نمایند. به منظور دریافت کد بورسی در مرحله اول باید در سامانه سجام ثبت نام کنید. همچنین جهت ثبت نام در سامانه فروش سهام عدالت می بایست به تمامی اطلاعات شناسنامه ای، ارتباطی و بانکی دسترسی داشته باشید.
در مرحله بعد می بایست از بین شرکت های کارگزاری موجود نخست یک شرکت کارگزاری را انتخاب نمایید و به سایت آن شرکت مراجعه کنید و مراحل ثبت نام را تکمیل نمایید. پس از آن باید احراز هویت سامانه سجام و کارگزاری منتخب خود را به انجام برسانید. احراز هویت از طریق دفاتر پیشخوان خدمات دولت انجام میشود و به منظور انجام آن می بایست مدارک لازم جهت احراز هویت به همراه خود ببرید.
برای اطلاع از آدرس نزدیک ترین دفتر پیشخوان دولت به محل زندگی تان میتوانید از مطلب آدرس و شماره تلفن دفاتر پیشخوان دولت در همین سایت استفاده نمایید.
قوانین فروش سهام عدالت توسط بانک ها
با توجه به سوالات و مشکلاتی که در این راه ممکن است پیش بیاید، بانک ها جزئیات فروش سهام عدالت در شعبه های بانکی را به صورت زیر شرح داده اند:
- مالک سهام عدالت، حق هرگونه اعتراض درباره سهام انتخابی برای فروش، زمان و قیمت فروش سهام را ندارد
- کارگزاری در مرحله اول تنها می تواند ۳۰% از مجموع تعداد سهام شرکت ها یا ارزش ریالی سهام را به فروش برساند
- کارگزار میتواند سهام را به هر قیمتی که در لحظه فروش سهام در بازار امکان فروش آن را دارد بفروشد
- انتخاب زمان فروش و سهامی که باید فروخته شود، بر عهده کارگزار با هماهنگی ناظر بازار است
- مدت اعتبار سفارش تا اجرای مفاد سفارش می باشد و مالک سهام عدالت حق تغییر و لغو آن را ندارد
- وجوه ناشی از فروش سهام، پس از فروش، از طریق کارگزاری به بانک پرداخت میشود و به حساب بانکی فرد واریز میگردد
- کلیه هزینه های اجرایی سفارش اعم از کارمزد ها، مالیات فروش و حق العمل کاری بانک بر عهده فرد مشمول سهام عدالت است و موظف است که اجازه کم شدن از محل مبالغ ناشی از فروش سهام را بدهد
ارزش سهام چقدر است؟
با توجه به اینکه بازار سهام نواسات زیادی را تجربه کرده امکان ارزیابی رقم دقیق سهام عدالت وجود ندارد. اما با توجه به رشد قیمت این سهام طی ۱۴سال ارزش هر برگه یک میلیونی سهام به طور تقریبی۱۱ برابر شده است.