بر اساس ماده ۳۸۵ قانون آیین دادرسی مدنی اگر دادگاه تجدید نظر اعتراض تجدید نظر خواه را نسبت به پرونده موجه تشخیص ندهد، درخواست تجدید نظر خواهی را رد می کند و پرونده را به دادگاه بدوی باز می گرداند.
حال اگر اعتراض تجدیدنظرخواه را موجه بداند رایی را که دادگاه بدوی صادر کرده است نقض می کند و مجدداً خود یک رای جدید صادر می کند.
حال اینکه تجدید نظر در چه صورتی قابل قبول است و در چه صورتی رد میشود را در ادامه مطلب به آن خواهیم پرداخت.
دادگاه تجدید نظر چیست؟
تجدید نظر به معنی این می باشد که یک موضوع را دوباره بازبینی کرده و در مورد آن رای صادر شود. بنابراین دادگاه تجدیدنظر می تواند رای دادگاه بدوی را که صادر شده مورد بررسی قرار دهد و آن را بازبینی کند و یا مجددا اگر نیاز بود یک رای جدیدی صادر کند.
دادگاه تجدید نظر از همان صلاحیت دادگاه بدوی برخوردار می باشد یعنی هم می تواند در امور حکمی و هم در امور موضوعی رسیدگی کند و صلاحیت آن را نیز دارد.
اشخاصی که حق تجدید نظر دارند
در ارتباط با احکام حقوقی کسانی که میتوانند درخواست تجدیدنظرخواهی کنند عبارتند از:
- طرفین دعوا.
- وکلا.
- نمایندگان قانونی.
- قائم مقام آنها.
منظور از نمایندگان قانونی کسانی هستند که وراث و یا وصی و یا قیم و انتقال گیرنده و یا مدیر شرکت محکوم علیه و غیره می باشد. در ارتباط با مدیر شرکت کسی صلاحیت تجدید نظر را دارد که صاحب امضای مجاز می باشد.
در مورد احکام کیفری کسانی مجاز می باشند تجدید نظر خواهی را انجام دهند که محکوم علیه و یا وکیل و یا این که نماینده قانونی او و یا شاکی خصوصی باشند.
تجدیدنظرخواهی و مهلت آن
بر اساس ۲۳۶ قانون آیین دادرسی کیفری و همچنین ۳۳۶ قانون آیین دادرسی مدنی مهلت درخواست تجدید نظر برای طرفین دعوا برای افرادی که مقیم ایران می باشند ۲۰ روز و برای افرادی که خارج از ایران هستند دو ماه از تاریخ ابلاغ و یا منقضی شدن مدت واخواهی می باشد.
بر اساس ماده ۳۳۷ هر زمان که یکی از اشخاصی که حق تجدیدنظرخواهی دارند قبل از اینکه مهلت تجدیدنظرخواهی به پایان برسد ورشکسته شود و یا محجور و یا فوت شود، مهلت جدید تجدید نظر خواهی از تاریخ ابلاغ کردن حکم می باشد و یا در صورت صدور قرار در مورد فرد ورشکسته، مدیر تصفیه و در مورد شخص محجور، قیم آن و در مورد کسی که فوت شده است به وراث آن به حساب می آید.
بر اساس ماده ۳۳۸ اگر یکی از افرادی که دارای سمت می باشد مثلا به عنوان ولایت و یا غیره که در دعوا دخالت دارد و سمت آن قبل از اینکه مهلت تجدیدنظر خواهی به پایان برسد تمام شود، مهلت مقرر از زمان تاریخ ابلاغ حکم و یا قرار، به کسی که به عنوان قیم و یا غیره در سمت جدید قرار می گیرد ابلاغ می گردد، از آن زمان شروع خواهد شد.
اگر از بین رفتن این سمت به واسطه رفع حجر باشد، مهلت تجدیدنظرخواهی از تاریخ ابلاغ حکم و قرار به شخصی که از او رفع حجر گردیده است شروع می گردد.
بر اساس ماده ۳۴۰ اگر در مهلتی که برای تجدید نظر خواهی مقرر گردیده است، دادخواست تجدید نظر به آن مراجع ارسال نگردد در این صورت تجدیدنظر خواه با یک سری مدارک و دلایل و بیان عذر خود از تقدیم نکردن دادخواست به دادگاه صادرکننده رای، ارسال می کند و دادگاه وظیفه دارد که به عذری که مطرح کرده است رسیدگی کند و اگر آن عذر را موجه دانست در مورد پذیرش دادخواست تجدیدنظر اتخاذ تصمیم کند.
در دادخواست تجدید نظر خواهی باید این موارد قید گردد
- نام و نام خانوادگی و اقامتگاه تمامی مشخصات تجدیدنظرخواه و یا وکیل او.
- نام و نام خانوادگی و اقامتگاه شخصیت تجدیدنظرخوانده.
- آن حکمی که قرار است از آن درخواست تجدیدنظرخواهی شود.
- دادگاه صادرکننده رای.
- تاریخ ابلاغ رای.
- دلایل تجدیدنظرخواهی.
بر اساس ماده ۳۴۴ کسی که دادخواست تجدیدنظرخواهی میدهد از قبیل قیم، وصی و یا غیره باشد باید یک رو نوشتی که نشان دهنده سمت او در این پرونده می باشد را ضمیمه پرونده کند.
اگر کسی که دادخواست تجدیدنظرخواهی را داده است معلوم و مشخص نباشد و یا محل اقامت او نامعلوم باشد، و تا زمانی که مهلت دارد اقدامی نکند و مشخصات خود را واضح و آشکار بیان کند و اگر مهلت تجدیدنظرخواهی به پایان برسد آن دادخواست رد می گردد و این قرار که صادر گردیده است برای طرفین دعوا به مدت ۱۰ روز از تاریخ الصاق کردن آن به دیوار دادگاه قابل اعتراض در دادگاه تجدید نظر می باشد.
دلایل تجدیدنظرخواهی
- اعتبار نداشتن مستندات دادگاه.
- ادعا کردن بر فقدان شرایط شهود.
- به دلایلی که ابراز کردهاند و قاضی به آن توجهی نکرده است.
- صلاحیت نداشتن قاضی و یا دادگاهی که رای را صادر کرده است.
- مخالف بودن رای موازین شرعی و قانونی.
اگر دلیل دیگری غیر از دلایل بالا وجود داشته باشد که بر اساس آن به دادگاه تجدیدنظر خواهی فرستاده شود دادگاه مکلف است به آن رسیدگی کند.
مسائل قابل توجه در دادگاه تجدید نظر
- دادگاه تجدید نظر خواه فقط به مسائلی رسیدگی می کند که در دادگاه بدوی برای آن رای صادر گردیده است.
- بر اساس ماده ۳۵۰ اگر در مرحله بدوی مدارک لازم برای تشکیل پرونده ناقص باشد، موجب رفع نقص در مرحله تجدیدنظر نخواهد بود و دادگاه تجدید نظر به دادخواست دهنده در مرحله بدوی اخطار می فرستد که ظرف مدت ۱۰ روز از زمانی که به او ابلاغ شده است مهلت دارد تا مدارک خود را تکمیل کند.
- اگر دادگاه تجدیدنظر در رای بدوی غیر از اشتباهاتی از این دست که شامل اعداد، ارقام، سهو قلم، مشخصات طرفین و یا از قلم افتادگی در آن قسمت از خواسته که به اثبات رسیده است، اشتباه دیگری ملاحظه نکند رای را اصلاح می کند و همچنین آن را تایید می کند.
- آن مقرراتی که در دادگاه بدوی باید رعایت گردد در دادگاه تجدید نظر هم رعایت می شود مگر در مواردی که قانون آنها را مقرر کرده باشد.
- در دادگاه تجدید نظر غیر از طرفین دعوا و قائم مقام آن که قانونی است کس دیگری نمیتواند شرکت کند مگر به حکم قانون.
- اگر در دادگاه تجدید نظر در نوشتن و تنظیم کردن رای دادگاه، اشتباهاتی رخ دهد همان دادگاه بر اساس ماده ۳۰۹ میتوانند آن را اصلاح کند.
طرح ادعای جدید در مرحله تجدید نظر
در دادگاه تجدید نظر ادعا کردن موارد جدید قابل شنیدن نمی باشد اما یک سری از موارد هستند که بیان کردن آن جز موارد جدید به حساب نمی آیند.
این موارد بدین شرح است:
- خواستن و طلب کردن قیمت محکوم به، و یا همچنین مطالبه کردن عین مالی که در مرحله بدوی در دادگاه مورد حکم قرار گرفته است.
- خواستن اجاره بها و طلب کردن بقیه اقساط آن و اجرت المثل و همچنین آن دینی که در مرحله بدوی موعد پرداخت آن رسیده است و همچنین سایر موارد مانند ضرر و زیان که در زمانی که دعوا در جریان بود و یا بعد از صادر شدن رای بدوی به خواسته اصلی تعلق گرفته است و مورد حکم واقع نشده است و یا وقت پرداخت آن بعد از صادر شدن رای رسیده باشد.
- اگر هریک از طرفین دادگاه به استرداد دادخواست تجدید نظر بپردازند دادگاه تجدید نظر قرار ابطال دادخواست تجدید نظر را صادر میکند.
آرایی که در دادگاه تجدید نظر صادر می گردد به جز در مواردی که در ماده ۳۲۶ بیان شده است قطعی می باشد.
نتیجه گیری
می توان اینگونه نتیجه گرفت که دادگاه تجدید نظر رای دادگاه بدوی را مورد بررسی قرار میدهد و اگر از نظر صلاحدید دادگاه تجدید نظر، رای بدوی درست و مطمئن بود آن را تایید می کند و اگر بنا به هر دلیلی رای صادر شده مشکل داشت و مورد قبول نبود آن را نقض می کند مجدد دادن به دادگاه بدوی ارسال میکند.
سوال
- چگونه می توانیم به رای قطعی دادگاه تجدیدنظر اعتراض کنیم؟
اگر رای از آرای قابل فرجام یا اعاده دادرسی باشد میتوان اعتراض کرد.
- آیا میتوان در لایحه ای که برای تجدید نظر می نویسیم درخواست سوگند کرد؟
نمی توان درخواست شهادت اجباری در پرونده های حقوقی را کرد و آن ها را به سوگند اجبار کرد.
- منظور از رای اصلاحی تجدید نظر چه میباشد؟
اگر دادگاه متوجه اشتباه مادی خود شود رای صادر میکند به نام رای تصحیحی و این را در کنار رای اصلی قرار می گیرد.