یکی از مسائل و مشکلاتی که ذهن هر انسانی را درگیر می‌کند، مسئله بازنشستگی می باشد.
در ایران بعد از مشروطه، قانونی وضع شده که برای بازماندگان کسانی که فوت می شوند، منبع درآمدی وجود داشته باشد و به عنوان عائله مندی مطرح شد و بعد از آن که با کلی بالا و پایین شدن این موضوع و فراز و نشیب آن، آخر به عنوان یک قانون تصویب گردید.
انواع مستمری
- مستمری با برگشت حق‌بیمه
- مستمری متغیر
- مستمری مضاعف
- مستمری مخفف
- مستمری با فاصله
- مستمری بلافاصله
افراد در زمانی که پا به سن پیری می گذارند نیاز دارند بدون آنکه استرس و دغدغه ای داشته باشند برای هزینه های زندگی خود درآمد داشته باشند، بنابراین تا زمانی که جوان هستند و نیروی کار کردن دارند مشغول به کار می‌شوند و ماهیانه مبلغی را به اداره تامین اجتماعی پرداخت میکنند تا بعد از اینکه دیگر توان کار کردن نداشتند، بتوانند ماهیانه مبلغی را از سازمان تامین اجتماعی به عنوان مستمری بازنشستگی دریافت کنند.
بر اساس قانون تامین اجتماعی برای حمایت کردن از کارگران و یا کسانی که به صورت خویش فرما بیمه میکنند، این قانون تصویب شده است و آنها به صورت ماهیانه مبلغی را پرداخت میکنند تا بتوانند مستمری بازنشستگی را در سنین بالاتر دریافت کنند.
متن ماده ۸۰ بیمه تامین اجتماعی راجع به مستمری
ماده ۸۰- بازماندگان واجد شرایط بیمه شده متوفی در برخی از حالات می توانند مستمری بازماندگان را دریافت کنند.
این شرایط به ترتیب زیر است:
- در صورت فوت بیمه شده بازنشسته.
- در صورت فوت بیمه شده از کار افتاده کلی مستمری بگیر.
- در صورت فوت بیمه شده ای که در ده سال آخر حیات خود حداقل حق بیمه یک سال کار را در آخرین سال حیات پرداخته باشد.
- در مواردی که بیمه شده بر اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری های حرفه ای فوت نماید.
بازنشستگی تامین اجتماعی چیست؟
با توجه به ماده ۲ قانون تامین اجتماعی افراد به صورت ماهیانه مبلغی را به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می کنند، تا به سنی که قانون گذار آن را مشخص کرده است آنها مشغول به کار می شوند و بیمه خود را پرداخت میکنند، بعد از آن که دیگر سن آنها بالا رفت، دیگر کار نمی کند ولی مبلغی را به عنوان بازنشستگی دریافت می کنند.
بازنشستگی چیست؟
متوقف شدن و کار نکردن فرد بیمه شده به علت اینکه سن او افزایش پیدا کرده است و همچنین از صندوق های بازنشستگی برای امرار معاش خود استفاده می کند و از این طریق راه را هم برای جوانان نیروی کار جدید باز می کنند.
شرایط بازنشستگی
بازنشستگی شرایط خاص خود را دارد و باید این شرایط وجود داشته باشد تا فرد بتواند مستمری دریافت کند.
بر اساس ماده ۷۶ تامین اجتماعی کسانی که حق بیمه پرداخت کرده‌اند باید به مدت حداقل ۲۰ سال آن را پرداخت کرده باشند و سن مردان ۶۰ سال و سن زنان ۵۵ سال باشد.
حالا اگر به سنی که گفته شد نرسند آیا نمی‌توانند مستمری دریافت کنند؟
پاسخی این میباشد که اگر سابقه بیمه آنها به جای بیست سال، سی سال باشد می‌توانند مستمری دریافت کنند و سنی که گفته شد را رعایت نکنند و در عوض مردان باید حداقل پنجاه سال سن و زنان ۴۵ سال سن داشته باشند.
بیشتر بخوانید: شکایت از بیمه تامین اجتماعی
نکته: حال بازنشستگی برای کارگرانی که در مشاغل سخت کار می کنند اگر ۲۰ سال متوالی و ۲۵ سال متناوب بیمه خود را پرداخت کرده باشد میتواند بدون رسیدن به سن بازنشستگی مستمری دریافت کنند.
مستمری بازنشستگی و محاسبه آن
نحوه محاسبه مستمری بازنشستگی به شکل زیر است:
متوسط دستمزد بیمه شده ضرب در تعداد سالهایی که حق بیمه پرداخت کرده است – که حداکثر ۳۵ سال مورد قبول است – ، تقسیم بر ۳۰
نکته: موضوع بسیار مهمی که باید به آن توجه داشت این است که شخصی حق بیمه کمی پرداخت کرده است پس مستمری کمی را دریافت خواهد کرد.
به همین دلیل دو سال آخر حقوق خود را افزایش می‌دهد که بر اساس آن محاسبه گردد، ۴ ولی این موضوع به مشکل بر می‌خورد چرا که قانون گذار ذکر کرده است که اگر دو سال آخر حقوق و دستمزد آن شخص به صورت غیرطبیعی باشد پنج سال آخر محاسبه می گردد.
فرق بین مستمری و بازنشستگی
این دو واژه گاهی با هم به کار می روند و گاهی جدا از هم هستند و تفاوت آنها در این است که هر مستمری بگیری، بازنشسته است اما هر بازنشستگی مستمری بگیر نیست چرا که امکان دارد شرایط مستمری را نداشته باشد.
مستمری بگیر بازنشستگی چه کسانی هستند؟
تمامی کسانی که تحت پوشش صندوق بازنشستگی هستند و حقوق ماهیانه دریافت می کنند.
بر اساس ماده ۸۰ قانون تامین اجتماعی که بیان می کند بیمه شده متوفی می تواند در صورتی که یکی از شرایط زیر را داشته باشد، میتواند مستمری بازماندگان خود را دریافت کند.
این شرایط دریافت مستمری بازماندگان بدین صورت است که:
- در صورتی که بیمه شده بازنشسته فوت شده باشد.
- در صورتی که بیمه شده از کار افتادگی مستمری بگیر فوت شده باشد.
در صورتی که شخص بیمه شده در ده سال آخر حیات خودش، حداقل حق بیمه یکسال کار را پرداخت کرده باشد به شرط آنکه در آخرین سال حیات خود حق بیمه ۹۰ روز را پرداخت کرده باشد.
تبصره۱: بیمه شدگانی تامین اجتماعی که قبل از به تصویب رسیدن این ماده فوت شده‌اند به هر دلیلی مستمری در مورد آنها اعمال نگردیده است، شامل تبصره ۲ می شوند.
تبصره ۲: اگر شخص بیمه شده فاقد شرایط مقرر در این بند باشد ولی حداقل بیست سال از عمر خود را بیمه پرداخت کرده باشد، بازماندگان آن متوفی از مستمری برخوردار می گردند.
تبصره ۳: شخصی که بیمه شده اگر بعد از تصویب این قانون فوت شود و همچنین شرایط مقرر در این بند را نداشته باشد، و اگر سابقه بیمه کمتر از ۲۰ سال و بیشتر از ده سال باشد در این صورت به بازماندگان آن متوفی به ازای هر سال پرداخت بیمه، غرامتی معادل یک ماه، حداقل دستمزد یک کارگر عادی، در زمان فوت او و به صورت یکجا و همچنین نسبت به سهام مقرر در ماده ۸۳ قانون تامین اجتماعی پرداخت میشود.
تبصره ۴: اگر شخص بیمه شده بر اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری های حرفه ای فوت کند.
نتیجه گیری
برای اینکه مشمول مستمری شوید باید به مدت ۲۰سال حق بیمه پرداخت کرده باشید و سن مردان ۶۰ سال و زنان ۵۰ سال تمام باشد. و همچنین بیمه متوفی به فرزند دختری که ازدواج نکرده باشد و حقوقی هم نداشته باشد تعلق می گیرد.
سوال
- آیا حقوق مستمری پدربزرگ به نوه دختر میرسد در حالی که مادر بزرگ دختر در قید حیات است؟
خیر تعلق نمیگیرد.
- پسری پدرش فوت شده است مادرش ازدواج کرده است آیا با رفتن به خدمت سربازی، مستمری پدرش را که دریافت می کرده است قطع می گردد؟
بله قطع میگردد.
- خانم بازنشسته آموزش و پرورش است و متعلقه می باشد و پدرش فوت کرده آیا حقوق پدرش به او میرسد؟
خیر دختران و بانوانی که حقوق دارند و یا مشغول به کار هستند و یا ازدواج کرده اند و جدا شده اند به آنها تعلق نمی گیرد.