پرسش: دعوای خلع‌ید از اعیان غیرمنقول، مالی است یا غیرمالی؟
نظر اکثریت
با توجه به قسمت دوم بند (ج) فراز ۱۲ از ماده ۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب سال۱۳۷۳ که اشعار می‌دارد: «در دعاوی مالی غیرمنقول و خلع ید از اعیان غیرمنقول از نظر صلاحیت ارزش خواسته همان است که خواهان در دادخواست خود تعیین می‌نماید؛ لکن از نظر هزینه دادرسی باید مطابق ارزش معاملاتی املاک در هر منطقه و بر اساس آن هزینه دادرسی پرداخت شود» دعوای خلع ید مالی است.
نظر اقلیت
با توجه به ماده ۷ قانون تشکیل دادگاه‌های حقوقی ۱ و ۲ مصوب سال۱۳۶۴ چنانچه در مالکیت بین اصحاب دعوا نزاع وجود داشته باشد، دعوای خلع ید مالی است و الا دعوای غیرمالی است و قسمت دوم بند (ج) فراز ۱۲ ماده ۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین فقط راجع به اخذ هزینه دادرسی است که با مطابق ارزش معاملاتی املاک در هر منطقه اخذ شود؛ ولی خواسته دعوا که خلع ید از اعیان غیرمنقول است اگر در مالکیت اختلاف باشد باید تقویم نمود و الا نیازی به تقویم ندارد چون غیرمالی است.
نظر کمیسیون نشست قضائی (۱)
در زمان حکومت قانون تشکیل دادگاه‌های حقوقی یک و دو مصوب آذرماه ۱۳۶۴ و حتی بعد از آن تا اول سال ۱۳۷۴ که قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد لازم‌الاجرا شده بود بر اساس بند (۳) ماده ۷ قانون تشکیل دادگاه‌های حقوقی یک و دو دعوای خلع ید از اعیان غیرمنقول در زمره دعاوی غیرمالی معرفی شده بوده است؛ لکن از ابتدای سال ۱۳۷۴ که قانون نحوه وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین لازم‌الاجراست، به‌موجب قسمت اخیر شق ۹ (بند۱۲) ماده ۳ قانون مزبور محاسبه و وصول شود.