اولین گام در ثبت دادخواست این است که مشخص شود کدام مرجع قضائی از نظر ذاتی و محلی صلاحیت رسیدگی به دعوا را دارد. و بعد با توجه به نوع صلاحیت رسیدگی، مراحل بعدی اعم از ابطال تمبر، ثبت دادخواست انجام می شود. سپس مراحل ابلاغ و رفع ایرادات و … انجام می پذیرند. در این مطلب سعی بر آن شده تا مراحل عملی جریان دادخواست از ثبت تا رسیدگی را به صورت صفر تا صد بیان کنیم. با ما همراه باشید.
جریان دادخواست از ثبت تا رسیدگی شامل چندین مرحله است که هر کدام از این مراحل دارای اهمیت خاصی هستند و باید با دقت و طبق مقررات قانونی انجام شوند. در ادامه، مراحل مختلف این فرآیند توضیح داده شده است:
ثبت دادخواست
- تدوین دادخواست: ابتدا، خواهان (شخصی که دادخواست را مطرح میکند) باید دادخواست خود را تدوین کند. دادخواست باید شامل اطلاعات مهمی نظیر نام و نشانی طرفین، موضوع دعوا، دلایل و مستندات، و خواستهها باشد.
- ارائه دادخواست به دادگاه: دادخواست باید به دادگاه صالح تحویل داده شود. این دادگاه باید صلاحیت رسیدگی به موضوع مورد نظر را داشته باشد.
- پرداخت هزینه دادرسی: خواهان باید هزینههای مربوط به دادرسی را پرداخت کند. این هزینهها معمولاً شامل هزینه ثبت دادخواست و هزینههای دیگر مرتبط با روند دادرسی است.
بررسی اولیه دادخواست
- بررسی دادخواست توسط دادگاه: دادگاه دادخواست را بررسی میکند تا از صحت و کامل بودن اطلاعات و مدارک اطمینان حاصل کند.
- صدور دستور برای ابلاغ به خوانده: پس از بررسی و تایید دادخواست، دادگاه دستور میدهد که دادخواست به خوانده (شخصی که علیه او دعوا مطرح شده) ابلاغ شود.
خواسته خواهان قابل تقویم است: درنتیجه در این صورت خواهان خواسته خود را به مبلغ مشخصی اصولاً به (دویست و یکمیلیون ریال) تقویم میکند تا اینکه رأی صادره قابل تجدیدنظر و فرجامخواهی باشد و از صلاحیت شورا خارج گردد. بر اساس مبلغ مذکور تمبر هزینه دادرسی باطل میکند.
خواسته خواهان قابل تقویم نیست: در این صورت، خواهان ابتدائاً یکمیلیون ریال (۱٫۰۰۰٫۰۰۰) ریال تمبر الصاق و ابطال میکند و بقیه بعد از تعیین خواسته و صدور حکم دریافت خواهد شد.
اگر دعاوی خواهان مالی بوده و مربوط به اموال غیرمنقول باشد، در این صورت هزینه دادرسی بر اساس تقویم خواسته خواهان نبوده بلکه هزینه دادرسی مطابق ارزش معاملاتی املاک در منطقه تقویم و بر اساس آن پرداخت خواهد شد.
ابلاغ دادخواست به خوانده
هر شخص حقیقی یا نماینده شخص حقیقی یا حقوقی باید جهت طرح دعوای خود بدون مراجعه به محاکم یا دادسراها اقدام نمایند. جهت طرح دعوا به صورت الکترونیکی به دو طریق میتوان اقدام نمود:
درگاه خدمات الکترونیکی: در این روش، مراجعهکننده پس از ورود به درگاه خدمات الکترونیک قضائی به نشانی www.adliran.ir جهت ثبت دادخواست/ شکوائیه اقدام مینماید و پس از تکمیل اطلاعات موردنظر کد رهگیری را دریافت و به نزدیکترین دفتر خدمات قضائی مراجعه و پس از احراز هویت و پرداخت هزینههای مربوط به دادخواست یا شکوائیه خود را طرح مینماید.زش
- ابلاغ دادخواست: دادخواست به همراه مدارک و مستندات به خوانده ابلاغ میشود. این ابلاغ باید طبق مقررات قانونی انجام شود و ممکن است به صورت حضوری یا از طریق پست انجام شود.
- موافقت یا اعتراض خوانده: خوانده میتواند به دادخواست پاسخ دهد و دلایل و مدارک خود را ارائه دهد.
تشکیل جلسه دادگاه
- تشکیل جلسه اولیه دادگاه: پس از ابلاغ و دریافت پاسخ از خوانده، دادگاه جلسهای برای رسیدگی به موضوع دعوا تشکیل میدهد. طرفین دعوا (خواهان و خوانده) و وکلای آنها در این جلسه حاضر میشوند.
- ارائه مستندات و دلایل: در جلسه دادگاه، هر یک از طرفین دعوا دلایل و مستندات خود را ارائه میدهند و به دفاع از موضع خود میپردازند.
بررسی و صدور حکم
- بررسی مدارک و دلایل: دادگاه مدارک و دلایل ارائه شده توسط طرفین را بررسی میکند و در صورت نیاز، از کارشناسان و شهود نیز استفاده میکند.
- صدور حکم دادگاه: پس از بررسی کامل مدارک و شنیدن اظهارات طرفین، دادگاه حکم خود را صادر میکند.
ابلاغ حکم
- ابلاغ حکم به طرفین: حکم صادر شده توسط دادگاه به طرفین دعوا ابلاغ میشود. این ابلاغ نیز باید طبق مقررات قانونی انجام شود.
اعتراض و تجدیدنظر
- حق اعتراض: طرفین دعوا میتوانند به حکم دادگاه اعتراض کنند و درخواست تجدیدنظر نمایند. این درخواست باید در مهلت قانونی مقرر شده انجام شود.
- روند تجدیدنظر: در صورت تجدیدنظرخواهی، پرونده به دادگاه تجدیدنظر ارجاع میشود و روند رسیدگی مجدد انجام میشود.
اجرای حکم
- اجرای حکم قطعی: پس از پایان مراحل تجدیدنظر و قطعی شدن حکم، حکم صادره باید اجرا شود. این مرحله شامل اجرای دستورات دادگاه و تحقق خواستههای خواهان است.
این مراحل به طور کلی جریان دادخواست از ثبت تا رسیدگی و اجرای حکم را تشکیل میدهند. هر مرحله از این فرآیند دارای جزئیات و مقررات خاصی است که باید رعایت شود تا روند دادرسی به درستی و به صورت قانونی انجام شود.
نکته: پرداخت هزینه دادرسی توسط خواهان:
اگر دعاوی خواهان مالی و مربوط به اموال غیرمنقول نباشد، دو حالت زیر قابلتصور میباشد:
بررسی ایرادات و موانع رفع رسیدگی و رفع آنها
ماده ۸۴ ـ در موارد زیر خوانده می تواند ضمن پاسخ نسبت به ماهیت دعوا ایراد کند :
- دادگاه صلاحیت نداشته باشد .
- دعوا بین همان اشخاص در همان دادگاه یا دادگاه هم عرض دیگری قبلا اقامه شده و تحت رسیدگی باشد و یا اگر همان دعوا نیست دعوایی باشد که با ادعای خواهان ارتباط کامل دارد .
- خواهان به جهتی ازجهات قانونی از قبیل صغر ، عدم رشد ، جنون یا ممنوعیت از تصرف دراموال در نتیجه حکم ورشکستگی ، اهلیت قانونی برای اقامه دعوا نداشته باشد .
- ادعا متوجه شخص خوانده نباشد .
- کسی که به عنوان نمایندگی اقامه دعوا کرده از قبیل وکالت یا ولایت یا قیمومت و سمت او محرز نباشد .
- دعوای طرح شده سابقا بین همان اشخاص یا اشخاصی که اصحاب دعوا قائم مقام آنان هستند ، رسیدگی شده نسبت به آن حکم قطعی صادر شده باشد .
- دعوا بر فرض ثبوت اثر قانونی نداشته باشد از قبیل وقف و هبه بدون قبض .
- مورد دعوا مشروع نباشد .
- دعوا جزمی نبوده بلکه ظنی یا احتمالی باشد .
- خواهان در دعوای مطروحه ذی نفع نباشد .
- دعوا خارج از موعد قانونی اقامه شده باشد .
ماده ۸۵ ـ خواهان حق دارد نسبت به کسی که به عنوان وکالت یا ولایت یا قیمومت یا وصایت پاسخ دعوا را داده است درصورتی که سمت او محرز نباشد ، اعتراض نماید .
ماده ۸۶ ـ درصورتی که خوانده اهلیت نداشته باشد می تواند از پاسخ در ماهیت دعواامتناع کند .
ماده ۸۷ ـ ایرادات و اعتراضات باید تا پایان اولین جلسه دادرسی به عمل آید مگر اینکه سبب ایراد متعاقبا حادث شود .
ماده ۸۸ ـ دادگاه قبل از ورود در ماهیت دعوا ، نسبت به ایرادات و اعتراضات وارده اتخاذتصمیم می نماید . درصورت مردود شناختن ایراد ، وارد ماهیت دعوا شده رسیدگی خواهد نمود .
ماده ۸۹ ـ درمورد بند ( ۱ ) ماده ( ۸۴ ) هرگاه دادگاه خود را صالح نداند مبادرت به صدور قرارعدم صلاحیت می نماید و طبق ماده ( ۲۷ ) عمل می کند و در مورد بند ( ۲ ) ماده ( ۸۴ ) هرگاه دعوا دردادگاه دیگری تحت رسیدگی باشد ، از رسیدگی به دعوا خودداری کرده پرونده را به دادگاهی که دعوا در آن مطرح است می فرستد و در سایر موارد یادشده در ماده ( ۸۴ ) قرار رد دعوا صادرمی نماید .
ماده ۹۰ ـ هرگاه ایرادات تا پایان جلسه اول دادرسی اعلام نشده باشد دادگاه مکلف نیست جدااز ماهیت دعوا نسبت به آن رای دهد .
ماده ۹۱ ـ دادرس در موارد زیر باید از رسیدگی امتناع نموده و طرفین دعوا نیز می توانند او را رد کنند .
- الف – قرابت نسبی یا سببی تا درجه سوم از هر طبقه بین دادرس با یکی از اصحاب دعواوجود داشته باشد .
- ب – دادرس قیم یا مخدوم یکی از طرفین باشد و یا یکی از طرفین مباشر یا متکفل امور دادرس یا همسر او باشد .
- ج ـ دادرس یا همسر یا فرزند او ، وارث یکی از اصحاب دعوا باشد .
- د – دادرس سابقا در موضوع دعوای اقامه شده به عنوان دادرس یا داور یا کارشناس یا گواه اظهارنظر کرده باشد .
- ه ـ – بین دادرس و یکی از طرفین و یا همسر یا فرزند او دعوای حقوقی یا جزایی مطرح باشد و یادر سابق مطرح بوده و از تاریخ صدور حکم قطعی دو سال نگذشته باشد .
- و – دادرس یا همسر یا فرزند او دارای نفع شخصی در موضوع مطروح باشند .
ماده ۹۲ ـ درمورد ماده ( ۹۱ ) دادرس پس از صدور قرار امتناع از رسیدگی با ذکر جهت ، رسیدگی نسبت به مورد را به دادرس یا دادرسان دیگر دادگاه محول می نماید . چنانچه دادگاه فاقد دادرس به تعداد کافی باشد ، پرونده را برای تکمیل دادرسان یا ارجاع به شعبه دیگر نزد رئیس شعبه اول ارسال می دارد و در صورتی که دادگاه فاقد شعبه دیگر باشد ، پرونده را به نزدیکترین دادگاه هم عرض ارسال می نماید . صورتمجلس قید و به امضای درخواست کننده می رسد .