مزایده چیست و انواع آن و نکات حقوقی آن

شما می‌توانید با به اشتراک گذاشتن دیدگاه و تجربیات خود در انتهای مقاله به گفتمان آنلاین با کارشناسان وینداد و دیگر کاربران بپردازید.

آنچه در این مقاله می آموزیم

اشخاص حقوقی به طور کلی، اعم از شرکت های تجاری و غیر تجاری و یا حتی شرکت های خصوصی یا وابسته به دولت، به جهت خدمات و فعالیت هایی که در جامعه ایفا می نمایند، برای رفع نیازهای اقتصادی یا گسترش و پیشرفت فعالیت های خود نیازمند برقراری مبادلات و انعقاد قراردادها در زمینه های مورد نیاز خود با اشخاص یا شرکت های دیگر می باشند.

اما همیشه شرکت ها یا اشخاص برای رفع نیازهای اقتصادی خود اقدام به انعقاد قرارداد نمی نمایند بلکه در مواردی به موجب تصمیم فروشنده و در مواردی هم قانون، می بایست از طریق شرکت در مزایده، خواسته های خود را برطرف سازند.

در این نوشتار قصد داریم به بحث مزایده، نکات و آثار وارد بر آن و انواع مزایده بپردازیم.

مزایده چیست؟

کلمه ی مزایده در لغت به معنای؛ چیزی را در معرض فروش گذاردن چنان که هر کسی به قیمت گران ‌تر بخرد به او فروخته شود و مالک آن شود می باشد که البته معنای لغوی دقیقا دربرگیرنده معنای حقیقی و کاربردی نیز می باشد.

در مزایده فروشنده مال که می تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد بنا به دلایلی اعم از به موجب حکم قانون یا عدم نیاز به مال قصد فروش مال خود که می تواند منقول یا غیر منقول باشد را داشته باشد.

طرف دیگر مزایده یعنی متقاضی خرید مال موضوع معامله، می تواند یک یا چند نفر باشند که البته همانند فروشنده می توانند شخص حقیقی یا حقوقی باشند.

اما جدای از اینکه مال به بالاترین پیشنهاد از سوی هریک خریداران به آنها واگذار می شود، در مزایده ها همواره یک قیمت و مظنه ی حداقلی برای مال توسط کارشناس یا خود فروشنده تعیین می شود تا شروع و پیشنهاد قیمت ها توسط خریداران از آن مبلغ آغاز شود که اصطلاحا قیمت پایه نام دارد.

مزایده چیست؟

تشریفات انجام مزایده

برای انجام مزایده، قانون تشریفاتی را برای انجام آن مقرر نموده است.

اولین اقدام می بایست اطلاعات و مشخصات مال موضوع مزایده، قیمت پایه، زمان و مکان مزایده و به طور کلی هر اطلاعاتی که برای خریدار لازم می باشد در جراید و روزنامه ها درج شود.

پس از آن هر خریدار در صورت تمایل، می بایست قیمت پیشنهادی خود را به صورت محرمانه که معمولا قیمت پیشنهادی را در داخل پاکت مخصوصی قرار داده و به فروشنده و مسئولان برگزار کننده مزایده تحویل می دهد.

پس از دریافت تمامی پیشنهاد ها، در روز تعیین شده، پس از بررسی پیشنهاد ها سه نفری اولی که بالاترین پیشنهاد را دارا باشند اعلام می شوند.

سپس به ترتیب ابتدا از نفر اول درصدی از مبلغ مزایده به جهت تضمین و حسن انجام تعهدات خود دریافت می شود.

در صورتی که برنده ی اول مزایده به شرایط و تعهدات خود پایند نباشد، مبلغی که به عنوان تضمین و حسن انجام کار از او اخذ شده به عنوان خسارت اخذ شده و از نفر دوم جهت اخذ تضمین و انعقاد قرارداد دعوت خواهد شد.

تشریفات انجام مزایده

انواع مزایده

پس از آشنایی با مزایده و تشریفات قانونی لازم، می بایست به انواع مزایده پرداخته شود.

مزایده به دو صورت عمومی و خصوصی انجام می شود:

در مزایده خصوصی همانطور که در تشریفات مزایده بیان شده و عموما هم مزایده ها به این نحو انجام می شود.

هر خریداری به صورت محرمانه قیمت پیشنهادی خود را ارائه می کند و دیگر خریداران که به نوعی رقیب وی محسوب می شوند از قیمت پیشنهادی وی اطلاعی نخواهند داشت.

اما در مزایده عمومی این گونه نیست؛ در مزایده عمومی اولا خریدار و قیمت پیشنهادی وی کاملا مشخص می باشد و ثانیا مختص به قشر خاص یا موضوع خاص نمی باشد و غالبا عموم مردم در آن شرکت می نمایند.

تفاوت مزایده با مناقصه

در مزایده همواره به دنبال بیشترین و بالاترین قیمت پیشنهادی هستیم، درحالی که در مناقصه کاملا برعکس می باشد و کمترین قیمت پیشنهادی برنده مناقصه خواهد بود. مساله ی دیگر در خصوص تفاوت در موضوع مزایده و مناقصه می باشد.

در مزایده هدف از آن، فروش مال یا اموال به بالاترین خریدار می باشد درحالی که در مناقصه هدف از آن خرید و فروش و انتقال مالکیت نیست، بلکه هدف از آن انجام دادن کار یا خدماتی توسط موسسات یا شرکت های ارائه دهنده خدمات می باشد.

برای مثال شهرداری قصد دارد برای تجهیز و مرمت ایستگاه های مترو بدون آنکه خود وارد عمل شده اقدام نماید. در این صورت با برگزاری مناقصه و تعیین دقیق خواسته های خود انجام این امور را به شرکتی واگذار نماید که با کمترین وجه حاضر به انجام این خدمات باشند.

مناقصه نیز همانند مزایده دارای تشریفات و مراحل مختلفی می باشد.

تفاوت مزایده با مناقصه

انجام مزایده به حکم قانون

همانطور که بیان شد، مزایده ممکن است به صورت اختیاری و توسط هریک از اشخاص حقیقی یا حقوقی صورت پذیرد یا اینکه دادگاه در مواردی به حکم قانون دستور انجام مزایده برای فروش مال را صادر نماید.

در این قسمت به ذکر چند مورد از مواردی که قانون انجام مزایده را الزامی دانسته است می پردازیم.

– مطابق با قانون تجارت و قانون تصفیه امور ورشکستگی؛

اگر تاجری که حکم ورشکستگی آن صادر شده باشد پس از رسیدگی به حساب های وی ، به جهت فروش اموال و پرداخت طلب طلبکاران ، از طریق مزایده اقدام خواهد شد.

-مطابق با قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و قانون اجرای احکام مدنی؛

چنانچه شخصی به موجب حکم دادگاه، محکوم به پرداخت مالی شود و از اجرای آن خودداری نماید، به درخواست محکوم له (منظور کسی است که حکم به نفع صادرشده است) با معرفی اموال شخص محکوم با برگزاری مزایده نسبت به فروش آن اقدام نموده و از محل آن نسبت پرداخت حق محکوم له اقدام می شود.

-مطابق با اصلاحیه قانون تجارت در خصوص شرکت های سهامی؛

در هر موقع که شرکت بخواهد تمام یا قسمتی از مبلغ پرداخت نشده سهام را مطالبه کند باید مراتب را از طریق نشر آگهی در روزنامه ‌کثیرالانتشاری که آگهی‌های مربوط به شرکت در آن منتشر می‌شود به صاحبان فعلی سهام اطلاع دهد و مهلت معقول و متناسبی برای پرداخت مبلغ ‌مورد مطالبه مقرر دارد.

پس از انقضاء چنین مهلتی هر مبلغ که تادیه نشده باشد نسبت به آن خسارت دیر کرد از قرار نرخ رسمی بهره به علاوه چهار ‌درصد در سال به مبلغ تادیه نشده علاوه خواهد شد. 

پس از اخطار از طرف شرکت به صاحب سهم و گذشتن یک ماه اگر مبلغ مورد مطالبه و خسارت تأخیر آن تماماً پرداخت نشود شرکت این گونه سهام را در صورتی که در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده باشد از طریق بورس وگرنه از طریق مزایده به ‌فروش خواهد رسانید.

مزایده به حکم قانون

اقدامات قانونی که در برگزاری مزایده می بایست صورت گیرد

برای انجام مزایده قانون اجرای احکام مدنی یک سری تشریفات و رعایت مدت زمان هایی را الزامی دانسته است. این موارد عبارتند از:

در آگهی مزایده حتما می بایست مواردی همچون؛ نام و نام خانوادگی صاحب ملک، محل وقوع ملک و توصیف اجمالی آن و تعیین اینکه ملک محل سکونت یا کسب یا پیشه و یا تجارت یا زراعت و غیره است، تعیین اینکه ملک ثبت شده است یا نه، تعیین اینکه ملک در اجاره است یا نه و اگر در اجاره است مدت و میزان اجاره.، تصریح به اینکه ملک مشاع است یا مفروز و چه مقدار از آن فروخته می شود، تعیین حقوقی که اشخاص نسبت به آن ملک تحت هر عنوان دارند.، قیمتی که مزایده از آن شروع می شود.

ساعت و روز و محل مزایده و…

همچنین می بایست موعد فروش طوری تعیین شود که فاصله بین انتشار آگهی و روز مزایده بیشتر از یک ماه و کمتر از ده روز نباشد.

پس از برگزاری مزایده، مامور اجرا حکم می تواند حداقل۱۰ درصد مبلغ بالاترین مبلغ پیشنهادی را نقدا دریافت کند؛ در این صورت، برنده مزایده باید بقیه آن را تا یک ماه از تاریخ مزایده پرداخت کند.

اگر خریدار در این مدت یک‌ماهه، بقیه مبلغ را نپردازد، هزینه های آگهی مجدد و… از آن برداشته می شود و بقیه مبلغ به صندوق دادگستری واریز می شود و مزایده تکرار می شود.

در نهایت تحویل مال به خریدار مستلزم پرداخت کل مبلغ می باشد.

برگزاری مزایده

نتیجه گیری

در پایان و به عنوان نتیجه گیری کلی از آنچه که بیان شد؛

فرایند انجام مزایده ممکن است اختیاری و توسط هریک از فروشندگان اموال برگزار شود و هم ممکن است به حکم و دستور قانون در مواردی که تعیین نموده است برگزار شود.

روند برگزاری مزایده از تشریفات و مراحل مختلفی بهره مند می باشد، که هریک از برگزارکنندگان و شرکت کنندگان ملزم به رعایت آن می باشند.

همچنین مزایده ممکن است به صورت عمومی یا خصوصی برگزار شود.

سوالات رایج

آیا می توان به مزایده انجام شده اعتراض کرد؟

مطابق با قانون اجرای احکام مدنی؛ در صورتی که شرایط قانونی لازم برای انجام مزایده رعایت نشود، درصورت اطلاع یا شکایت، مقام قضایی، حکم به ابطلان مزایده خواهد داد.

مزایده با مناقصه چه تفاوتی دارد؟

مزایده فروش مال به بالاترین قیمت پیشنهادی است درحالی که در مناقصه هدف از آن خرید و فروش نیست، بلکه هدف از آن انجام دادن کار یا خدماتی توسط موسسات یا شرکت های ارائه دهنده خدمات می باشد.

درصورت عدم انجام تعهدات برنده مزایده، آیا وی مسئولیتی خواهد داشت؟

اگر برنده مزایده ظرف مدت مشخص اقدام به پرداخت مبلغ مزایده ننماید، مبلغی که وی به عنوان ضمانت پرداخته بود بابت خسارت ضبط خواهد شد.

8 پاسخ

  1. سلام مزایده ملک ورثه ای خصوصی است یا عمومی ؟یعنی شرکت کننده ها می توانند از قیمت پیشنهادی یکدیگر با خبر شوند و اگر خواستند قیمت خودشان را افزایش دهند؟

    1. سلام:برگزار کننده مزایده قیمت پایه را اعلام می کند و بقیه قیمت ها را همه می شنوند و مطلع می شوند از قیمت های بقیه افراد.

  2. سلام و وقت بخیر
    مغاره ای هست که در ارث هستش. ایا یکی از وراث بدون درنظر گرفتن نظر سایر وراث می تواند ان را به مزایده بگذارد…و ایا سایر وراث میتوانند اعتراض کرده و ان را باطل کنند حتی بعد از اعلام نتیجه مزایده؟
    بر فرض موافقت وراث دولت چه مقدار از مرایده را به عنوان حق خود برمیدارد و این مبلغ را جه کسی باید پرداخت کند…تمامی وراث یا فقط مزایده گذارنده….اگر مزایده گذارنده خود شرکت کرده باشد و برنده شده باشد ولی وراث موافق با مزایده نباشند ایا امکان ابطال ان هست؟ خسارتی باید به دولت پرداخت شود؟ توسط چه کسی تمامی وراث یا مزایده گذادنده

    1. بله بعد از برگذاری مزایده از مبلغ مزایده کم می شود.

  3. درصورت مزایده رفتن ملک برای مهریه چند درصد مهریه را دادگاه برمیدارد؟

  4. پیشنهاد بالاترین قیمت در مزایده چه اثر حقوقی دارد؟ آیا این پیشنهاد قبول است یا ایجابی که فروشنده باید آن را قبول کند یا دعوت به معامله است؟

    1. سلام: پیشنهاد ایجابی است از طرف کسی که قیمت را اعلام می کند و کسی که این ایجاب را قبول نماید برنده مزایده می باشد.

مقالات دیگر

با ما در ارتباط باشید