قولنامه در تمامی موضوعات چه زمین کشاورزی باشد چه خانه و آپارتمان باشد یا مغازه به اندازه سند رسمی اعتبار و قطعیت ندارد و لذا بیع و خرید و فروش قطعی هم محسوب نمی شود. لذا از آن روست که به آن” قولنامه” می گویند یعنی طرفین قول و قراری بابت خرید و فروش فلان زمین یا ملک با هم می گذارند.
در واقع بر خلاف گفته بسیاری، قولنامه، مبایعه نامه محسوب نمی شود بلکه باید گفت تعهد دو طرفه بر خرید و فروش محسوب می شود.
لذا در قول نامه رعایت نکاتی لازم است که فرد به آن ها دقت کند. نکته بسیار مهمی که باید به آن اشاره کرد این است که به صرف این که در روی برگه ای نوشته باشند قولنامه کافی نیست چه بسا مفاد قرارداد بر مبایعه نامه توسط طرفیت تنظیم شده باشد.زیرا فارغ از بحث های تئوری بسیاری از مردم قولنامه را مبایعه نامه میدانند.
در اینجا قصد داریم از قول نامه زمین کشاورزی و نحوه نوشتن آن سخن بگوییم و در ادامه نمونه ای از آن اشاره خواهیم کرد.
نحوه نوشتن قول نامه زمین های کشاورزی
در نوشتن قولنامه لازم است که مواردی را رعایت کرد که بدون آنها بعدا مشکلاتی گریبان گیر فرد می شود.
۱- احراز مشخصات و سند مالکیت
- لازم است سند مالکیت رسمی و یا عادی زمین بررسی شود که آیا این فرد واقعا مالک زمین است یا خیر؟
نکته دیگر آن که ممکن است زمین کشاورزی به فرد، ارث رسیده باشد در این زمینه هم لازم است فرد بفهمد که آیا تقسیم صورت گرفته یا اینکه زمین همچنان مشاع و مشترک بین ورثه است.
در هر حال لازم است فرد از مالکیت فروشنده مطمئن شود.
۲- امضای دهیار و شورای روستا
لازم است برای اطمینان بیشتر در آخر قول نامه امضای افرادی وجود داشته باشد اگر این افراد دهیار یا از اعضای شورای روستا باشند بهتر خواهد بود.
۳- اطمینان از کاربری زمین
- لازم است که اطمینان حاصل شود که کاربری زمین چیست و این زمین چه کاربری دارد؟
زیرا در قانون در مواردی تغییر کاربری زمین جرم محسوب می شود لذا لازم است در این زمینه اطمینان لازم حاصل شود.
۴- استعلام از اداره کشاورزی
نکته قابل ذکر در قول نامه زمین کشاورزی این است که از اداره کشاورزی استعلام که مبادا زمین مورد نظر مصادره ای باشد و مشکلات حقوقی دیگری داشته باشد.
۵- استعلام از اداره منابع طبیعی
برای اطمینان از اینکه زمین مرتع نباشد، دولتی نباشد و دیگر مشکلات حقوقی را نداشته باشد لازم است از این اداره استعلام گرفته شود.
۶- پیش بینی خسارات
بهتر است در قرارداد پیش بینی شود در صورتی که زمین ملک دیگری دربیاید یا اینکه فساد معامله به هر جهتی معلوم شود فروشنده مکلف به جبران تمامی خسارات است و می توان برای میزان خسارات خود طرفین مبلغی را توافق کنند که این امر کار را بسیار راحت تر می کنند که از آن به وجه التزام یاد می شود.
۷- توقیفی نبودن زمین
استعلام از دفتر ثبت اگر زمین سند رسمی دارد باید مطمئن شد که این زمین توقیفی یا در رهن نباشد و یا در کل ممنوعیتی درباره معامله زمین وجود نداشته باشد.
۸- توافق بر فسخ
در قرارداد و قول نامه می توان به هر شکلی که طرفین توافق می کنند درباره پرداخت ثمن و پول معامله مواردی را پیش بینی کنند.
برای مثال فروشنده می تواند شرط کند که در صورتی یکی از چک خریدار پاس نشود وی بلافاصله حق فسخ پیدا کند.
با این شرط می توان در صورت پاس نشدن چک مسلط بر فسخ قرارداد شد.
مثال دیگر این تست که می توان شرط کرد در صورت عدم پرداخت ثمن معامله در موعد مقرر معامله خود به خود منفسخ شود یا فرد صرفا حق فسخ پیدا کند که در صورت منفسخ شدن می تواند ملک و یا زمین را به کسی دیگر منتقل کند و بفروشد.
نمونه قرارداد زمین کشاورزی
خریدار:
نام و نام خانوادگی……. نام پدر……. کد ملی…….
متولد سال……به آدرس …….. و شماره تلفن……..
فروشنده:
نام و نام خانوادگی … نام پدر … شماره شناسنامه … محل صدور … متولد سال …. کد ملی … شغل … آدرس محل سکونت… شماره تلفن ..
موضوع مورد معامله
موضوع معامله یک زمین کشاورزی به نام مالک یعنی فروشنده به مساحت………. واقع در شهر…… و روستای……
با کاربری……
در نزدیک ……. به همراه توابع آن به خریدار فروخته می شود.
بهای مورد معامله
طبق این قرارداد طرفین توافق کرده اند که خریدار بابت قیمت آن زمین کشاورزی با مشخصات بالا مبلغی به میزان …………. ریال که برابر با……. .تومان است به فروشنده بپردازد.
ثمن معامله و یا بهای آن طبق توافق طرفین به صورت چک پرداخت می شود و از این قرار است که اگر چک وصول نشود فروشنده مسلط بر فسخ قرارداد بشود.
تعهدات طرفین
- همانطور که اگر چک خریدار وصول نشود، فروشنده حق فسخ دارد، در مقابل اگر فروشنده موجبات قبض خریدار و تحویل زمین به خریدار را فراهم نیاورد خریدار حق فسخ قرارداد را خواهد داشت.
- فروشنده موظف است که در تاریخ روز….. ماه…. سال ….. برای تنظیم سند رسمی به دفتر خانه مراجعه کند و در صورت تاخیر بابت هر روز مبلغ…….. باید وجه التزام پرداخت نماید این وجه التزام مانع الزام به اجرای تعهد نخواهد بود.
- به جز مواردی که در این قرارداد آمده هیچ یک از طرفین حق فسخ ندارند و عقد طبق قواعد عام لازم محسوب می شود.
- خریدار تمام جوانب را بررسی کرده و با اختیار تمام خیارات ممکن را از جمله غبن ساقط کرده است و به جز حق فسخ های مربوطه در قرارداد دیگر حق فسخی نخواهد داشت. تا زمانی که ثمن خریدار وصول نشود زمین کشاورزی در دست فروشنده باقی خواهد ماند.
- فروشنده اقرار دارد که هیچ گونه مشکل حقوقی از جمله رهنی بودن، توقیفی بودن، مصادره بودن و دیگر موارد مثل مستحق للغیر بودن در زمین وجود ندارد. و در صورتی که زمین مال دیگری از آب دربیاید فروشنده مکلف است که مبلغی به میزان ……. به عنوان خسارت به خریدار بپردازد.
این قرارداد در صحت کمال و اهلیت طرفین منعقد سده است و به امضای اطراف معامله می رسد.
امضای
خریدار
فروشنده
دهیار
شورای روستا
نتیجه گیری
در قولنامه زمین یا مبایعه نامه ای که بین طرفین درباره زمین کشاورزی نوشته می شود لازم است که مواردی پیش بینی شود و از مراجع ذی صلاح درباره زمین استعلام گرفته شود و اینکه آیا این زمین توقیفی است یا خیر؟
و همچنین می توان نوع کاربری زمین را پیش بینی کرد که بعدا فرد به مشکلی برنخورد.
در بالا به این موارد مختصرا اشاره شد و نمونه ای از این گونه قرارداد ها مورد اشاره قرار گرفت.
سوالات متداول
در قول نامه زمین کشاورزی لازم است چه چیزهایی پیش بینی شود؟
در این باره تعهدات طرفین، پیش بینی برهم زدن قرارداد، پیش بینی وجه التزام و …. می تواند مورد پیش بینی قرار گیرد.
در قول نامه زمین کشاورزی امضای چه کسانی لازم است؟
از نظر لازم بودن، امضای خریدار و فروشنده که بدیهی است اما بهتر است امضای اعضای شورا روستا نیز گرفته شود.
پیش بینی در قول نامه زمین کشاورزی درباره مستحق للغیر درآمدن چگونه است؟
در این باره می توان پیش بینی کرد که اگر زمین مستحق للغیر در آید میزان مبلغی مقطوع به عنوان جبران خسارت در قرارداد شرط شود .