وکیل معاضدتی چیست و چه وظایفی دارد؟

در خصوص برخورداری از وکیل یک تصور اشتباه در جامعه حاکم شده است که، برخورداری از وکیل در دعاوی و شکایت ها هزینه های سنگینی را برای اشخاص به وجود خواهد آورد و افراد بدون حضور وکیل در دادگاه حاضرشده و خود اقدام به دفاع یا طرح دعوا می نمایند.

در این باره باید بیان کرد که اولا حضور یک وکیل متخصص و متبحر در دعوا نقش انکار ناپذیری را در اثبات ادعا یا دفاع از عنوان انتسابی ایفا خواهد نمود و چه بسا با حضور یک وکیل شانس پیروزی در دعوا دوچندان خواهد بود.

ثانیا مطابق با قانون، افرادی که توانایی پرداخت هزینه ی وکیل را ندارند؛ با اثبات این موضوع، دادگاه برای آنها وکیل معاضدتی تعیین خواهد نمود.

به همین منظور در این نوشتار قصد داریم به موضوع وکیل معاضدتی در قوانین حاکم بپردازیم.

انواع وکیل در قوانین ایران

در یک تقسیم بندی کلی از نحوه ی انتخاب وکیل در قوانین کشور، باید وکیل را به چهار دسته ی وکیل تعینی، وکیل تسخیری، وکیل اتفاقی و وکیل معاضدتی تقسیم بندی نمود که البته عموم مردم از خصوصیات و ویژگی های هریک از آنها اطلاع کامل و جامعی ندارند.

• در خصوص وکیل تعینی: مطابق با قوانین آئین دادرسی مدنی و کیفری باید بیان داشت که؛ هر شخصی در امور حقوقی (نظیر قراردادها، چک، طلاق، نکاح و…) می تواند حداکثر دو وکیل تعیین نموده تا در مراجع حقوقی حاضر شده و از حقوق فرد دفاع نمایند.

در امور کیفری نیز هر شخصی می تواند حداکثر دو وکیل دادگستری دارا باشد ولی استثناعا اگر، جرم ارتکابی دارای مجازات اعدام، حبس ابد، حبس تعزیری بیش از ده سال باشد، می تواند از حضور سه وکیل دادگستری جهت حضور در دادگاه بهره مند شود.

در واقع منظور از وکیل تعیینی، وکیلی است که بنا به میل، رضایت افراد جهت طرح دعاوی و یا دفاع از عنوان انتسابی توسط افراد انتخاب خواهد شد.

• در خصوص وکیل اتفاقی: باید بیان داشت که؛ کسانی که به قوانین حقوقی تسلط کافی داشته باشند و تمایل به دفاع از نزدیکان نسبی یا سببی خود داشته باشن؛ می‌توانند سه بار در سال جواز وکالت اتفاقی را دریافت کرده و از نزدیکان خود در دادگاه دفاع کنند. دارا بودن تحصیلات حقوقی، تجربه یا شغل مرتبط با قوانین کشور و… از جمله مواردی است که برای صدور پروانه وکالت اتفاقی ملاک قرار می گیرد.
• در خصوص وکیل تسخیری: نوع دیگری از نحوه ی تعین و انتخاب وکیل است که البته توسط خود افراد انتخاب و تعیین نمی شود، وکیل تسخیری می باشد.که یک سری جرائم با مجازات مشخص است که در ادامه به جزئیات آن پرداخته شده است
• در خصوص وکیل معاضدتی: باید گفت همانند وکیل تسخیری، وکیلی است که توسط دادگاه برای افراد تعیین خواهد شد اما دارای تفاوت هایی با وکیل تسخیری می باشد که در ادامه به آن بیشتر پرداخته خواهد شد.

وکیل تسخیری در چه جرایمی گرفته می شود؟

در این باره ماده ۳۴۸ قانون آئین دادرسی کیفری مقرر نموده است:

در جرائم موضوع بندهای (الف)، (ب)، (پ) و (ت) ماده (۳۰۲) این قانون، جلسه رسیدگی بدون حضور وکیل متهم تشکیل نمی شود.

چنانچه متهم، خود وکیل معرفی نکند یا وکیل او بدون اعلام عذر موجه در دادگاه حاضر نشود، تعیین وکیل تسخیری الزامی است و چنانچه وکیل تسخیری بدون اعلام عذر موجه در جلسه رسیدگی حاضر نشود، دادگاه ضمن عزل او، وکیل تسخیری دیگری تعیین می کند.

حق‏ الوکاله وکیل تسخیری از محل اعتبارات قوه قضائیه پرداخت می شود.

به عبارتی دیگر متهم، در جرائمی که مجازات آن:

اعدام، حبس ابد، قصاص عضو یا پرداخت دیه به میزان نصف دیه کامل و بیشتر و حبس ده سال به بالا می باشد، الزاما باید دارای وکیل باشد و در صورتی که توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشد، دادگاه برای وی وکیل تعیین می نماید که به آن وکیل تسخیری گفته می شود.

لازم به ذکر است که وکیل تسخیری تعیین شده در برابر متهم مسئول و متعهد به دفاع از عنوان انتسابی می باشد و هرگاه وکیل بدون عذر موجه حاضر نشود، دادگاه مراتب را به مرجع صالح به منظور تعقیب وکیل متخلف اعلام می دارد .همچنین هرگاه پس از تعیین وکیل تسخیری، متهم، وکیل تعیینی به دادگاه معرفی کند، وکالت تسخیری منتفی می شود.

این نکته را هم نیز باید یاد آور شد که تقاضای تغییر وکیل تسخیری از سوی متهم فقط برای یک بار قابل پذیرش است.

وکیل معاضدتی چیست و چه وظایفی دارد

قانون گذار در قانون وکالت در ماده ۲۴ در خصوص وکیل معاضدتی مقرر نموده است که:

کسانی که قدرت تأدیه حق‌الوکاله ندارند می توانند از کانون وکلا تقاضای معاضدت نمایند مشروط بر اینکه دعوی با اساس و راجع به شخص ‌تقاضاکننده باشد

در صورتی با تقاضای وکیل معاضدتی موافقت می شود که ثابت شود، متقاضی در دعوای طرح شده دارای سمت و یا به عبارتی دارای نفع و جز طرفین دعوا می باشد.

برای مثال شخصی که پدر وی جز طرفین دعوا محسوب می شود نمی تواند از جانب پدر خود تقاضای وکیل معاضدتی نماید.

جدای از مورد فوق، در مواردی که دعوایی در دادگاه مطرح می باشد، سپس برای قاضی رسیدگی کننده محرز شود که شخص توانایی پرداخت حق الوکاله وکیل را دارا نمی باشد، از طریق مکاتبه با مراجع صادرکننده پروانه وکالت، برای وی وکیل معاضدتی تعیین خواهد کرد.

در این باره ماده ۵ قانون حمایت از خانواده مقرر نموده است که:

در صورت اقتضاء ضرورت یا وجود الزام قانونی دایر بر داشتن وکیل، دادگاه حسب مورد رأساً یا به درخواست فرد فاقد تمکن مالی وکیل معاضدتی تعیین می‌کند.

وظیفه ی وکیل معاضدتی

در خصوص وظایف و اختیارات وکیل معاضدتی باید عنوان کرد که:

پس از تعیین وکیل معاضدتی از سوی دادگاه و یا نهادهای صادرکننده پروانه وکالت، وکیل مزبور موظف است بدون تبعیض قائل شدن نسبت به سایر موکلین خود، در تمامی مراحل دادرسی شخصا حاضر شده و از هیچ تلاشی جهت دفاع از حقوق موکل خود کوتاهی ننماید.

همچنین وکیل معاضدتی نمی تواند تحت هیچ عنوان اقدام به مطالبه ی حق الوکاله از موکل خود بنماید یا برای پرداخت حق الوکاله در آینده از موکل ضمانت بگیرد.

همچنین وکیل معاضدتی پس از اعلام وکالت حق استعفا از پرونده مذکور را نخواهد داشت و در صورتی که قصد داشته باشد در موضوع و خواسته ی دعوا تغییری ایجاد نماید، می بایست حتما موضوع را به اطلاع موکل رسانده و موافقت اورا اخذ نماید.

وکیل معاضدتی چه تفاوتی با وکیل تسخیری دارد؟

در این باره باید بیان داشت که؛ وکیل تسخیری صرفا در جرائم دارای مجازات سنگین توسط محاکم کیفری و آن هم فقط برای متهمی که فاقد وکیل می باشد تعیین خواهد شد.

درحالی که وکیل معاضدتی فقط در امور حقوقی برای خواهان یا خوانده دعوا که فاقد تمکن مالی می باشند تعیین خواهد می شود.

نتیجه گیری

 هریک از طرفین دعوا می توانند از حضور وکیل دادگستری در دادگاه بهره مند شده و سلب این حق از سوی قضات، منجر به اعتباری رای خواهد بود.

علاوه براین، مطابق با قانون اساسی کشور، اگر برای هریک از طرفین دعوا، توانایی مالی برای انتخاب و تعیین وکیل وجود نداشته باشد؛ دادگاه باید شرایط لازم را برای تعیین وکیل برای وی فراهم نماید.

در هر حال توصیه می شود که افراد بدون حضور وکیل در محاکم دادگستری حاضر نشده و اقدام به طرح دعوا و شکوائیه علیه افراد ننمایند، زیرا علم حقوق نیز همانند سایر علوم و گرایش ها، امری تخصصی بوده که برای اشراف کامل به آن سالیان زیادی زمان لازم می باشد و نباید با اطلاعات جزئی و سطحی از عرف، رسانه ها سرنوشت و حقوق خود را در معرض خطر قرار داد.

برای مشاوره و راهنمایی می توانید به وکلای مجرب گروه وکلای سنا اعتماد کنید. ۰۲۱۸۸۱۴۰۸۰۸

سوالات رایج

وکیل معاضدتی چیست و چه وظیفه ای دارد؟

مطابق با قانون، اشخاصی که در امور حقوقی، توانایی گرفتن وکیل را ندارند، به شرط ذی نفع بودن در دعوا، می توانند از دادگاه یا مراجع صادرکننده پروانه وکالت، درخواست تعیین وکیل معاضدتی نمایند.

وکیل معاضدتی موظف است در تمام مراحل دادرسی بدون دریافت وجهی یا ضمانت به جهت اخذ وجه الوکاله و بدون تبعیض نسبت به سایر موکلین خود، اقدام به وکالت در پرونده وکیل معاضدتی نماید.

وکیل معاضدتی چه تفاوتی با وکیل تسخیری دارد؟

وکیل معاضدتی صرفا در امور حقوقی و توسط خواهان و خوانده دعوا قابل درخواست می باشد، درحالی که وکیل تسخیری فقط در امور کیفری دارای مجازات سنگین و فقط برای متهم پرونده قابل تعیین می باشد.

در چه مواردی دادگاه اقدام به تعیین وکیل تسخیری می نماید؟

مطابق با قانون آئین دادرسی کیفری؛ در صورتی که متهم در جرائمی که مجازات آن ؛ اعدام، حبس ابد، قصاص عضو یا پرداخت دیه به میزان نصف دیه کامل و بیشتر و حبس ده سال به بالا باشد اقدام به معرفی وکیل ننماید، دادگاه برای وی وکیل تعیین خواهد کرد.