طرح های هادی روستایی جزو پروژه هایی محسوب می شوند که با هدف ایجاد زمینه توسعه و عمران نقاط روستایی تهیه و اجرا می شوند. آبادانی روستاها و کمک به ترویج پروژه های عمرانی در آنها رسالت اصلی طرح هادی روستایی است.
از سال ۱۳۶۲ در کشور ما این چنین طرح ها با عنوان روان بخشی روستاها در یکی از نقاط روستایی شهرستان شهرکرد و توسط وزیر مسکن و شهرسازی وقت اجرا شد؛ طی سالهای بعد به خصوص از سال ۱۳۶۶ توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با جدیت تمام پی گیری میشود.
در ادامه این مطلب به تعریف طرح هادی روستایی و قوانین آن می پردازیم. همچنین آیین نامه اجرایی تهیه و تصویب طرح های هادی برای شما در پایان این مطلب درج شده است.
تعریف طرح هادی روستایی
در تعریف این طرح می توان گفت طرحی است که وظیفه ساماندهی و اصلاح بافت کالبدی موجود و همچنین میزان گسترش آتی و نحوهٔ استفادهٔ از زمین برای عملکردهای مختلف را تعیین میکند. عملکردهایی همچون مسکونی، تولیدی، تجاری، کشاورزی، تأسیسات و تجهیزات و نیازمندی های عمومی روستا.
این امر در قالب مصوبات طرح های ساماندهی فضا و سکونتگاه های روستایی یا طرح های جامع ناحیه انجام میشود. به نوعی می توان طرح هادی را مهم ترین سند رسمی و قانونی توسعه و عمران یک روستا در کشور دانست.
طرح هادی روستایی در خرید و فروش زمین
زمانی که شما یک قطعه زمین روستایی خریداری میکنید و می خواهید که در آن ساخت و ساز انجام دهید، به احتمال زیاد برای گرفتن مجوز ساخت و ساز به مراجع قانونی مراجعه می کنید با پاسخ منفی مواجه می شوید.
بیشتر بخوانید:طرح هادی شهری
به این صورت که براساس طرح هادی روستایی شما اجازه ساخت و ساز در این زمین را ندارید. از طریق اطلاع یافتن از قوانین و اهداف این طرح خرید و فروش زمین برایتان آسان تر خواهد شد.
مرجع بررسی و تصویب طرح های هادی روستایی
مرجع تهیه کننده این طرح بنیاد مسکن انقلاب اسلامی است. همچنین در صورتی که میخواهید از آخرین نسخه این طرح اطلاع یابید، باید به دهیاری ها یا شهرداری ها مراجعه کنید.
مسئولان دهیاری و شهرداری موظف هستند جزئیات طرح هادی روستایی را در اختیار مراجعین بگذارند.
اصطلاح داخل بافت به چه معنی است؟
داخل بافت اصطلاحی است که در طرح هادی روستایی از آن زیاد استفاده می شود. قرار گرفتن زمینی در داخل بافت یعنی آن زمین در محدوده مجاز طرح هادی است و می‌توان برای آن مجوز و پروانه ساخت گرفت و اقدام به ساخت و ساز در آن کرد.
وظایف طرح هادی چیست؟
وظایف این طرح به شرح زیر می باشد:
- شناسایی نیازها و خواسته های ساکنین یک روستا و یا یک شهر در شرایط حال و آینده
- تعیین انواع فعالیت ها و امکانات خدماتی لازم برای رفع این نیازها و خواسته ها
- پیشنهاد زمین و ساختمان و تاسیسات برای انجام مطلوب هر فعالیت و یا ایجاد هر خدمات به میزان لازم
اهداف طرح هادی روستایی
از جمله اهداف مورد نظر در طرح هادی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تجدید حیات روستاها
- هدایت روستاها از ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی
همچنین در اولین فصل آئین نامه اجرایی تهیه و تصویب طرح های هادی روستایی اهداف مورد نظر به شرح زیر آمده است:
- ایجاد زمینه توسعه و عمران روستاها با توجه به شرایط فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی
- تامین عادلانه امکانات از طریق ایجاد تسهیلات اجتماعی، تولیدی و رفاهی
- ایجاد تسهیلات لازم جهت بهبود مسکن روستائیان و خدمات بهزیستی و عمومی
- ایجاد شبکه ارتباطی منظم، و ساماندهی منطقی نظام توزیع خدمات در سطح روستاهای دهستان
- ایجاد زمینه بهبود وضعیت اقتصادی روستاها از طریق تسهیلات تولیدی، اشتغال و ارتقاء درآمد روستائیان
- هدایت وضعیت فیزیکی (کالبدی) روستا
علاوه بر این از اهداف عمومی اجرای پروژه های عمران روستایی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- افزایش راندمان کار روستائیان و بهبود یافتن معیشت و رفاه سطح زندگی در روستاها
- ایجاد سرمایه گذاری در روستاها
- تکمیل و اصلاح چرخه تولید و مصرف روستایی
- پیشگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها
اهمیت طرح هادی روستایی
معمولا خرید و فروش زمین‌ها در روستاها و شهرهای دور و کوچک بر اساس سند شورایی انجام میشود. به این معنی که اسنادی که رسمی نیستند و فقط توسط شورای محلی یا شورای روستایی تأیید و مهر میشود.
اما مشخص نبودن کاربری زمین در اسناد روستایی، یکی از ایرادهای آنها است. این موضوع شما را نیازمند اطلاع یافتن از طرح هادی روستایی میکند.
مراحل تهیه طرح هادی
تهیه کردن نقشه پایه و وضع موجود روستا
مطالعه پایه و تشخیص وضعیت
تحلیل و استنتاج از بررسی ها و ارائه تدوین چشم اندازها
تعیین پروژه های پیشنهادی و تهیه نمودن طرح هادی
آیین نامه اجرایی تهیه و تصویب طرح های هادی
ماده ۱: مفاهیم برخی از واژه های به کار رفته در این آئین‌نامه به قرار زیر میباشد:
الف ـ “روستا” ـ روستا مجموعه هایست زیستی (مسکونی ـ تولیدی) که رابطه ارگانیکی با طبیعت و مجموعه های روستایی و شهری همجوار خود داشته باشد و حدود آن بر اساس مواد ۲ و ۳ قانون تعاریف تقسیمات کشوری تعیین میگردد.
ب ـ “منطقه روستایی” عبارتست از حوزه تأثیرگذار و یا تاثیر پذیر از روستا در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی.
ج ـ “طرح های روستا” عبارتست از طرح تجدید حیات و هدایت روستا با لحاظ ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فیزیکی.
د ـ “شورای مرکزی” اختصاراً به مفهوم شورای مرکزی بنیاد مسکن بکار رفته است.
ر ـ “شورای تصویب” اختصاراً به مفهوم شورای تصویب طرح های هادی استان به کار رفته است.
س ـ “بنیاد” اختصاراً به مفهوم بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بکار رفته است.
و ـ “مشاورین” عبارتند از افراد حقیقی و حقوقی متعهد و متخصصی که برای مدتی جهت تهیه طرح هادی روستاهای مشخص با عقد قرارداد با این نهاد همکاری می‌نمایند.
ماده ۲: اهداف طرح های هادی بشرح زیر است:
- ایجاد زمینه توسعه و عمران روستاها با توجه به شرایط فرهنگی اقتصادی ـ اجتماعی.
- تأمین عادلانه امکانات از طریق ایجاد تسهیلات اجتماعی، تولیدی، رفاهی.
- هدایت وضعیت فیزیکی روستا.
- ایجاد تسهیلات لازم جهت بهبود مسکن روستائیان و خدمات محیط زیست و عمومی.
ماده ۳: شورای مرکزی بنیاد مسکن
این شورا که در ماده ۱۰ قانون اساسنامه بنیاد مسکن تعریف شده در مرکز تشکیل و دارای یک کمیته فنی بررسی طرح ها میباشد.
ماده ۴: وظایف شورای مرکزی در ارتباط با طرح های هادی.
- تصویب ضوابط فنی و عمومی طرح های هادی.
- هماهنگی بین برنامه ها و طرح های وزارتخانه های مربوطه با طرح های هادی.
- بررسی زمینه مشارکت بانها و دیگر سازمانهای اجرائی در تهیه و اجرای طرح های هادی.
- تصویب عناوین طرح های تحقیقی و ارجاع آن به کمیته فنی یا مجاری ذیربط جهت اقدام.
- تصویب مدلها و الگوهای توسعه روستاهای مناطق مختلف کشور و ابلاغ آن.
تبصره ـ جزئیات مربوط به نحوه گردش کار شورای مرکزی و کمیته فنی و دبیرخانه ضمن آئین نامه داخلی که به تصویب شورای مرکزی خواهد رسید تعیین میگردد
ماده ۵ : شورای تصویب طرح های هادی
این شورا مرکب از استاندارد و یا معاون (عمرانی یا برنامه‌ریزی) استانداری و مدیران بنیاد مسکن و جهاد سازندگی استان و ادارات کل مسکن و شهرسازی، کشاورزی، برنامه و بودجه استان به سرپرستی استاندارد تشکیل گردیده و دارای یک کمیته فنی به شرح زیر است:
کمیته فنی طرح های هادی مرکب از نمایندگان بنیاد مسکن، جهاد سازندگی وزارت برنامه و بودجه، وزارت کشاورزی و دفتر فنی استانداری به منظور بررسی و تأثیر طرح های پیشنهادی و ارائه آن به شورای تصویب تشکیل میگردد
ماده ۶ :وظایف شورای تصویب عبارتست از:
- بررسی اولویت روستاهائی که باید برای آنها طرح هادی تهیه شود بر اساس جمعیت موجود، به ویژه پیش بینی امکانات توسعه آنها، زمینهای کشاورزی بافت و مشکلات روستا.
- تصویب طرح های هادی پیشنهادی تهیه شده به وسیله مشاورین و دفاتر تهیه طرح های هادی بنیاد مسکن.
- ایجاد هماهنگی بین ارگانها و سازمانهای ذیربط جهت اجرای طرح های مصوب.
- ایجاد زمینه مشارکت مردم در طراحی و اجراء طرح های هادی.
- ایجاد هماهنگی بین طرح های هادی و طرح های جامع سرزمین و منطقه‌ای
- نظارت و پیگیری اجرای طرح های مصوب. تبصره ـ کلیه مصوبات شورا با اکثریت حاضرین معتبر است و طرح باید حائز حداق سه رأی باشد
ماده ۷ : بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بر اساس قانون وظایف زیر را بر عهده دارد.
- هماهنگی اجرائی در زمینه انتخاب مشاور و گروه اجرائی تهیه طرح و ابلاغ کار به آنان.
- عقد قرارداد با گروه اجرائی تهیه طرح و مشاورین.
- بررسی فنی مقدماتی طرح های تهیه شده.
- اداره کمیته فنی وابسته به شورای مرکزی و شورای تصویب.
تبصره ـ کلیه طرح های پیشنهادی و ضوابط وآیین نامه های اجرائی توسط دبیرخانه های مربوط به شوراهای اخیرا ذکر ارائه می گردد.
- ابلاغ طرح های تصویب شده به مبادی ذیربط.
- تهیه و تامین اعتبارات مورد نیاز طرح های هادی.
- اقدام و اجرای طرح های فیزیکی تهیه شده با همیاری مردم.
- کلیه اقدامات لازم در زمینه بهبود شرایط ساخت در روستا بر اساس طرح مصوب
ماده ۸: شناخت وضع موجود
شناسائی و مطالعه وضع موجود در ابعاد منطقه و روستا بشرح زیر صورت میگیرد.
شناسائی منطقه عبارتست از شناسایی اجمالی عوامل طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و فیزیکی بر اساس الگوهای پیش فرض و ضوابط بنیاد مسکن.
“شناسائی روستا” ـ در این بخش از مطالعه تأثیر شرایط و عوامل طبیعی زمینهای اطراف روستا و تأثیر طول و عرض جغرافیائی، عوارض طبیعی، وضع خاک شیب زمین ها، پوشش نباتی و عوامل اقلیمی در مسائل زیست محیطی در قالب الگوهای فوق الذکر مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و کاربرد آنها در جهت تکامل زیست محیطی انسان مشخص و ارائه میگردد.
ضمناً در رابطه با وضعیت کالبدی روستا، بازتاب فعالیتهای انسانی در محدوده حوزه آبخیز و منابع طبیعی روستا، (کشاورزی، باغداری و دامداری) و فعالیتهای معدنی و صنعتی (معادن و کارگاه های صنعتی کوچک و بزرگ) و نیز فعل و انفعالات شکل‌گیری اماکن در آبادی (نظیر واحدهای مسکونی، باغات درون آبادی اماکن اجتماعی مذهبی، بهداشتی آموزشی، تجاری، خدماتی و راه های ارتباطی) بر روی شرایط کالبدی روستا و حوزه نفوذ آن به منظور تکامل بخشی و فراهم نمودن شرایط مناسب تر زیست مورد مطالعه قرار میگیرد.
ماده ۹: تعیین ضوابط و ارائه پیشنهادات در راستای اهداف فوق الذکر و تعیین محدوده برنامه مورد نیاز
به منظور دستیابی بر محورهای اصلی طراحی پیشنهادات و ضوابط کلی زیر ارائه میگردد:
- ارائه پیشنهادات به منظور تعیین جهات، رشد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی روستا.
- ارائه پیشنهادات توسعه فیزیکی در وجوه سه گانه فوق
ماده ۱۰: تهیه طرح هادی
پس از دستیابی بر محورهای طراحی و تعیین ضوابط توسعه، طرح های اصلاحی در دو بخش غیر فیزیکی و فیزیکی به شرح زیر ارائه میگردد.
الف -“طرح های غیر فیزیکی” ـ این بخش از طرح ها عمدتاً به صورت ارائه برنامه و جایگاه فیزیکی آنها در حوزه نفوذ روستا مطرح شده و لازمه اجرای آن، هماهنگی و مساعدت دیگر ارگانهای اجرائی دستاندرکار کشور میباشد.
برنامه های مذکور عبارتند از:
- برنامه ها و جایگاه افزایش تولیدات روستائی از طریق به کارگیری هر چه بیشتر آب و خاک در منابع و کشاورزی.
- برنامه ها و جایگاه خدمات عمومی به منظور ایجاد تعادل بین فضاها، امکانات عملکرد و نیازهای کمی و کیفی جمعیت روستا.
- برنامه ها و مکانیابی و گزینش مراکز استقرار جمعیت از طریق هماهنگیهای لازم با روستا.
- برنامه ها و جایگاه شبکه مراکز تاسیسات عمومی روستا.
ب ـ “طرح های فیزیکی” ـ این بخش از طراحی عمدتاً موقعیت کالبدی و بهبود وضع موجود روستا را در بر گرفته و شامل طرح های زیر است:
- طراحی جهت گسترش و جایگزینی فضاهای لازم با توجه به جمعیت و تا ۱۰ سال آینده روستا.
- تنظیم شبکه های ارتباطی خارج و داخل روستا.
- طرح دفع آبهای سطحی و بکارگیری آنها در توسعه منابع طبیعی، کشاورزی و صنایع مفید.
- طراحی سیستمهای فاضلاب (در صورت لزوم)
- ارائه تیپ‌های مناسب مسکن با بهره گیری کامل از الگوهای محلی و متناسب با ابعاد خانوار با اتکای بر تکنولوژی مناسب ساخت و ساز.
- ارائه برنامه زمانبندی اجرای طرح.
- تهیه نقشه های اجرائی (نقشه های فاز ۲) در حد نیاز دستگاه های اجرائی و یا عوامل محلی به منظور هدایت مسائل اجرا
ماده ۱۱: اجرای طرح های مصوب و نظارت بر آن
بنیاد مسکن با توجه به اصل عدم مداخله مستقیم در اجرا و یا اتکاء به مشارکتهای مردمی به ترتیب زیر انجام وظیفه می نماید:
- ایجاد زمینه مشارکت بانکها و صندوقهای قرض الحسنه و فراهم نمودن تسهیلات مالی.
- ارائه خدمات فنی و تخصصی در زمینه نظارت و تهیه ماشین آلات سنگین در رابطه با طرح فیزیکی.
- ایجاد بستر مشارکت مردم و سازماندهی نیروهای محلی در رابطه با تهیه و اجرای طرح.
- نظارت بر نحوه هزینه وامها متناسب با طرح های تهیه شده.
- تفکیک و واگذاری زمین به افرادی که بنحوی مسکن آنها در طرح پیشنهادی قرار میگیرد.
- بر اساس تبصره ۳ ماده ۴ قانون اساسنامه بنیاد مسکن. تبصره ـ کلیه عملیات طراحی و اجرا با مشارکت و همفکری مردم صورت میگیرد.
ماده ۱۲ : تصویب و ابلاغ ضوابط به استان
ضوابط و قوانین مربوط به انتخاب و معرفی روستا توسط دبیرخانه شورای مرکزی تهیه و پس از تصویب شورای مذکور به استانها ارسال میگردد.
ماده ۱۳: انتخاب مشاور
مشاورین داوطلب همکاری با بنیاد توسط دبیرخانه شورای تصویب معرفی و به نظر بنیاد مرکز انتخاب می گردند.
ماده ۱۴: تشکیل تیم کارشناسی
دفتر تهیه طرح های هادی میتواند با استفاده از متخصصین و سازماندهی نیروهای دانشجوئی گروه های کارشناسی تشکیل داده و طرح هادی برخی روستا را مستقیماً تهیه نماید.
ماده ۱۵: کنترل مراحل مختلف طرح
مطالعات انجام شده توسط مشاور در مراحل مختلف توسط دفتر تهیه طرح های هادی بنیاد مذکور و آستان کنترل و تایید می گردد.
ماده ۱۶: تصویب طرح تهیه شده
طرح های ارائه شده بوسیله دبیرخانه شورای تصویب “بنیاد استان” در شورای مذکور مطرح و پس از بررسی‌های لازم تصویب میگردد. تبصره ـ در صورت عدم تایید و تصویب طرح پیشنهادی مشاور موظف به اصلاح آن است.
ماده ۱۷: ابلاغ طرح
طرح تصویب شده توسط بنیاد مرکز به استانداری و بنیاد استان جهت اجرا ابلاغ می گردد.
ماده ۱۸: بودجه تهیه طرح هادی از منابع زیر تأمین و هزینه میگردد:
- اعتبارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
- اعتبارات پیش بینی شده در قانون بودجه هر سال.
تبصره ـ تخصیص بودجه تهیه و طرح و چگونگی هزینه آن توسط دفتر مرکزی بنیاد تعیین میگردد.
آئین‌نامه فوق مشتمل بر ۱۸ ماده و ۶ تبصره در جلسه مورخ ۱۵/۴/۶۷ شورای مرکزی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تصویب و متعاقباً در تاریخ ۱۸/۷/۱۳۶۷ به تایید وزیر مسکن و شهرسازی رسیده است. نماینده حضرت امام در وزیر مسکن و شهرسازی سرپرست بنیاد مسکن بنیاد مسکن و ریاست شورا و عضو شورا
یک پاسخ
سلام روزتون بخیر
بابت مطالب جامع و کاملتون ممنون.کمک بزرگی به من کردید